بزرگنمایی:
چند روزی است که رسانه های کشور افغانستان صحنه نمایش تبلیغات منفی علیه گروه فاطمیون است، اما این پروژه با چه اهدافی در کشوری که به شدت آماده تشدید درگیری های قومی است به اجرا گذاشته می شود؟
به گزارش تبسم مهر رسانه‌های افغانستان در روزهای اخیر صحنه نمایش تبلیغاتی علیه گروه فاطمیون است به طوری که در برخی از آنها این گروه هم ردیف گروه تروریستی داعش نمایش داده می‌شود.
علاوه بر رسانه‌ها برخی از چهره‌های درجه 2 یا 3 افغانستان نیز با انتشار مطالبی در شبکه‌های اجتماعی به این موضوع دامن می‌زنند.
سلام تایمز، طلوع و شبکه یک افغانستان در کنار رسانه‌هایی همچون بخش فارسی آناتولی، العربیه، رادیو آزادی، ایران اینترنشنال، بی بی سی و ایندیپندنت از جمله رسانه‌هایی هستند که اخبار و گزارش‌هایی را علیه فاطمیون منتشر می‌کنند.
سوالی که در این خصوص مطرح می‌شود آن است که چرا رسانه‌های کشور افغانستان به یکباره صحنه تبلیغات ضد فاطمیون شده‌اند؟
موضوع دیگر آنکه افغانستان هر روز صحنه درگیری‌های خونین و اقدامات تروریستی است اما در هیچ یک از این موارد اعضای فاطمیون حضور ندارند و به طور کلی می‌توان گفت فاطمیون در تحولات داخلی افغانستان نقشی ندارد، با این وجود چرا این گروه را تهدیدی علیه امنیت افغانستان معرفی می‌کنند؟
ماجرا از کجا آغاز شد؟
بعد از انتشار تبلیغات ضد فاطمیون در رسانه‌های افغانستان در روزهای اخیر، یک رسانه انگلیسی با منابعی در دولت افغانستان درباره مرجعی که این اعلان را به رسانه‌ها داده، صحبت کرد. این منابع می‌گویند که این اعلان‌ها از طرف دولت افغانستان به رسانه‌ها داده نشده است. بلکه نهادهای خارج از دولت افغانستان این مطالب را تهیه و برای «انتشار در برابر پول» به رسانه‌ها می‌دهند.
ماجرا از زمانی آغاز شد که اوضاع در عراق و سوریه به نفع جریان مقاومت تغییر یافت و با ریشه کن شدن نسبی داعش در این دو کشور اوضاع امنیتی در منطقه تا حدی بهبود یافت و از همین رو نیروهای فاطمیون که یکی از شاخه‌های نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بودند از سوریه خارج شدند.
همزمان با خروج این نیروها از سوریه زمزمه‌هایی از داخل افغانستان به گوش رسید مبنی بر اینکه این نیروهای در حال بازگشت به افغانستان هستند و ایران قصد دارد از آنها بر اساس منافع خود استفاده کند.
در این میان سوءقصد به جان یکی از رهبران گروه‌های سنی ایران در هرات افغانستان به نام «مولانا محمد ابراهیم صفی زاده» و مرگ وی بعد از چند روز، عاملی شد تا برخی این سوء قصد را به فاطمیون نسبت بدهند.
دلیل نگرانی چه بود؟
پیگیری اخبار افغانستان و رصد سخنان مقامات این کشور نشان می‌دهد که دلیل اعتراض و نگرانی آنها تنها یک دلیل داشته و آن منافع آمریکا بوده است. به عبارت دیگر همزمان با خروج نیروهای فاطمیون از سوریه، گروه‌ها و چهره‌های متمایل به آمریکا در افغانستان به عنوان بازوی تبلیغاتی واشنگتن دست به کار شده و اظهاراتی را علیه نیروهای فاطمیون به زبان می‌آورند.
در حقیقت دلیل بیان این اظهارات تنها و تنها نگرانی از به خطر افتادن منافع آمریکا در افغانستان بوده و نه امنیت مردم این کشور جنگ زده.
برای مثال «رحمت‌الله نبیل» رئیس پیشین اداره امنیت ملی/ اطلاعات افغانستان، در این رابطه به رادیو آزادی گفته است که تعداد 2500 تا 3000 شبه‌نظامی عضو فاطمیون، در این اواخر به افغانستان بازگشته‌اند. هر چند این نیروها تهدید آنی به منافع آمریکا و دولت افغانستان نیستند، اما معادلات منطقه‌ای می‌تواند تغییر کند. آمریکا و متحدان غربی آن حدود 14 هزار نیرو در افغانستان دارند که در پایگاه‌های مختلف نظامی در چهار گوشه کشور مستقر هستند.
نبیل گفته است هرچند اعضای فاطمیون در شرایط فعلی در شهرهای افغانستان پراکنده شده‌اند، اما بسیج و هماهنگی و ایجاد فرماندهی مرکزی برای آنها در افغانستان، می‌تواند برای آمریکا دردسر ساز شود.
«مایکل کوگلمن» پژوهشگر جنوب آسیا در مرکز بین‌المللی «وودرو ویلسون»، به رادیو آزادی گفته است: «یقینا باید نگران این خطر بود که ایران از منابعش در افغانستان برای ضربه زدن به نیروها و منافع آمریکا در این کشور استفاده کند. باید واضح گفت، هم اکنون دستکم 10 هزار سرباز آمریکایی در آن سوی مرز شرقی ایران حضور دارند که هدف وسوسه برانگیزی است. این جنگجویان شیعه افغانستان، نیروی نیابتی مؤثری در اختیار تهران قرار خواهند داد (و دلیل خوبی خواهد بود) که دنبال این سربازان بروند».
موضع مشکوک دولت افغانستان
در این میان اما برخی منابع خبری کابل در ماه مارس 2019 گزارش داده بودند که نیروهای امنیتی افغانستان در صدد دستگیری اعضای لشکر فاطمیون هستند؛ زیرا این افراد را «خائن» تلقی می‌کنند.
از سوی دیگر برخی مقامات افغان نیز خوساتار انحلال فاطیمون شدند.
در همین رابطه العربیه در گزارشی یک سویه در این رابطه نوشته بود: دولت افغانستان می‌گوید، دولت ایران از فقر و مشکلات اقتصادی مهاجران افغان سوءاستفاده کرده و این مهاجران را برای جنگ به سوریه می‌فرستند. دولت افغانستان بارها از به کار گرفتن شهروندان این کشور در جنگ‌های نیابتی انتقاد کرده است اما دولت ایران برخلاف اعتراض کابل به استفاده از افغان‌ها عمدتاً «هزاره» در جنگ سوریه ادامه داده و شرایط شکننده این اقلیت را در افغانستان با خطرات بیشتری روبه‌رو کرده است.
بخش فارسی آناتولی ترکیه نیز در اقدامی مشکوک و مصاحبه با برخی چهره‌های افغانستان، حضور فاطمیون را بر هم زننده امنیت افغانستان خوانده بود.
بعد از انتشار تبلیغات ضد فاطمیون در رسانه‌های افغانستان در روزهای اخیر، یک رسانه انگلیسی با منابعی در دولت افغانستان درباره مرجعی که این اعلان را به رسانه‌ها داده، صحبت کرد. این منابع می‌گویند که این اعلان‌ها از طرف دولت افغانستان به رسانه‌ها داده نشده است. بلکه نهادهای خارج از دولت افغانستان این مطالب را تهیه و برای «انتشار در برابر پول» به رسانه‌ها می‌دهند.
به گفته این منابع که نمی‌خواهند نامی از آنها برده شود این برنامه‌ها نه تنها کمکی به بهبود امنیت نکرده بلکه خود باعث ایجاد حساسیت‌های مذهبی در داخل افغانستان می‌شود. رسانه‌هایی که این نوع مطالب را پخش می‌کنند به دلیل ملاحظات امنیتی حاضر نیستند مراجع تهیه و فراهم کننده آن را افشا کنند.
به نوشته این رسانه انگلیسی، انتشار تصاویری که پرچم فاطمیون را در کنار داعش نشان می دهد، واکنش‌هایی را نیز بر انگیخته است. شماری از کاربران شبکه‌های اجتماعی افغان مقایسه این دو را دور از انصاف دانسته اند. به نظر آنها فاطمیون هیج فعالیتی در افغانستان ندارد و بر عکس داعش، هیچ کسی را در افغانستان هدف قرار نداده‌اند.
آیا فاطمیون در افغانستان فعالیت نظامی دارد؟
«کرام الدین رضا زاده» نماینده ولایت غور و عضو کمیسیون امور دفاعی و تمامیت ارضی مجلس نمایندگان افغانستان در گفتگو با بی‌بی‌سی می‌گوید که بعضی گزارش‌هایی درباره فعالیت فاطمیون در افغانستان به این کمیسیون رسیده ولی این گزارشها مستند و معتبر نیست.
او می‌گوید که در سال‌های گذشته مسئولین امنیتی افغانستان نیز درباره فعالیت این گروه ابراز نگرانی کرده بودند ولی آنها نیز سند معتبر درباره فعالیت این نیروها به کمیسیون دفاعی مجلس ارائه نکردند.
به گفته رضا زاده گزارش‌های اکنون درباره فعالیت این گروه در ولایت هرات، بادغیس، غور، دایکندی و میدان وردک منتشر شده ولی این گزارشها به قدر کافی مستند و قابل اعتماد نیست.
«عارف رحمانی» نماینده پارلمان از ولایت غزنی در توئیتر نوشته که «سه هفته پیش رئیس عمومی امنیت ملی به کمیسیون امنیت داخلی فراخوانده شده بود؛ از ایشان پرسیدم آیا فاطمیون در داخل افغانستان فعالیتی دارند. ایشان به طور قاطع گفتند که فاطمیون هیچ گونه فعالیتی در داخل کشور ندارند و از این نظر تهدید بالفعل نمی‌باشند»!
رحمانی در ادامه می‌گوید: نشان دادن فاطمیون همانند داعش به عنوان یک تهدید علیه امنیت افغانستان، وقتی به اقرار عالیترین مقام امنیت ملی کشور ما فاطمیون تهدیدی برای کشور ما نیست آیا سازمان‌های اطلاعاتی برای آغاز جنگ مذهبی در کشور ما زمینه سازی می‌کنند؟
امنیت آمریکا یا افغانستان؟
همانطور که در این مطلب اشاره شده دلیل نگرانی‌ها نه امنیت افغانستان بلکه امنیت آمریکا است که موجب شده تا این رسانه‌های معلوم الحال اقدام به انتشار مطالب علیه فاطمیون کنند. اما آیا ممکن است ایران از فاطمیون به عنوان اهرمی علیه آمریکا در افغانستان استفاده کند؟
پیگیری اخبار افغانستان و رصد سخنان مقامات این کشور نشان می‌دهد که دلیل اعتراض و نگرانی آنها تنها یک دلیل داشته و آن منافع آمریکا بوده است. به عبارت دیگر همزمان با خروج نیروهای فاطمیون از سوریه، گروه‌ها و چهره‌های متمایل به آمریکا در افغانستان به عنوان بازوی تبلیغاتی واشنگتن دست به کار شده و اظهاراتی را علیه نیروهای فاطمیون به زبان می‌آورند.
«شجاع محسنی» تحلیلگر افغان درباره اینکه واقعاً ایران می‌خواهد از فاطمیون به عنوان نیروی اعمال نفوذ خود استفاده کند، به بی‌بی‌سی گفت: اینکه ایران بخواهد به همگونی مذهبی فاطمیون اتکا کند و با استفاده از فاطمیون از آمریکا در افغانستان انتقام بگیرد، منتفی است.
به نظر او فاطمیون پدیده‌ای تازه نیست و تشکیلات با پیشینه است. اگر چنین برنامه‌ای در استراتژی ایران مطرح می‌بود تشکیلات آن باید از قبل در افغانستان پا می‌گرفت.
او افزود: علاوه بر آن هر کشوری که دنبال نفوذ در کشوری باشد به دنبال گروه‌هایی می‌رود که قدرت، نفوذ و حضور دراز مدت در سیاست کشور خود داشته باشند و قطعاً هیچ گروه شیعه در افغانستان از چنین پتانسیلی برخوردار نیست.
محسنی معتقد است که ایران نه می‌خواهد و نه به سودش است که در افغانستان روی مذهب تکیه کند. علاوه بر این، مهمترین زمینه اجتماعی ایران برای مبارزه با آمریکا در افغانستان، وجود نفرت نسبت به آمریکا است. این نفرت و بیزاری در افغانستان در قلمروهای شیعی کمتر است و حوزه‌های سربازگیری و جبهه‌های جنگ مخالفان مسلح آمریکا در افغانستان نشان می‌دهد که مناطق جنوب غرب، شرق، شمال شرق وجنوب شرق بسیار بیشتر ازمناطق مرکزی از آمریکا بیزاری می‌جویند.
او معتقد است که بر اساس دو شاخص (نفرت از آمریکا و نفوذ و حضور در سیاست کشور) اگر ایران دنبال انتقام از آمریکا در افغانستان باشد، سراغ شیعیان و مناطق مرکزی نمی‌رود چون اگر جبهه‌ای در میان شیعیان بگشاید، برخلاف دیگر گروه‌های متحد ایران در خاورمیانه که در دولت مرکزی کشورهای خود نفوذ قوی دارند، این گروه افغانی، متکی به حمایت دولت مرکزی نخواهد بود، عقبه سیاسی قوی در ساختار نظام سیاسی افغانستان نخواهد داشت و سرکوب می‌شود.
یک نکته خطرناک
با توجه به طرح صلحی که بین آمریکا و طلبان امضا شده، نظامیان ایالات متحده باید اندک اندک خود را آماده خروج از افغانستان کنند اما آیا ممکن است سیاستگذاران آمریکا با توجه به هزینه‌های مالی و انسانی هنگفتی که از سال 2001 تاکنون در افغانستان متحمل شده‌اند، به این راحتی این کشور را ترک کنند؟
این موضوع موجب می‌شود تا به جریانی که علیه فاطمیون در افغانستان به راه افتاده به گونه دیگری نیز نگریسته شود.
برخی از مقامات افغانستانی هشدار داده‌اند که هم ردیف قراردادن فاطمیون با داعش موجب تشدید اختلافات فرقه‌ای و درگیری‌های قومی در این کشور می‌شود.
به گزارش مهر، با تشدید درگیری‌های قومی و به تناسب آن وخیم شدن اوضاع امنیتی، آمریکا بهانه‌ای مناسب برای ادامه حضور در افغانستان می‌یابد و البته این کار یک مزیت دیگر نیز برای واشنگتن به دنبال دارد و آن اینکه آمریکا به طور همزمان داعش و فاطمیون را تضعیف می‌کند.
نکته دیگر آنکه با توجه به وجود گروهی به نام زینبیون که عمده اعضای آن از شیعیان پاکستانی هستند، احتمال آنکه شاهد بروز چنین رویکردی در پاکستان باشیم نیز بسیار زیاد است. اقدامات آمریکا در سال‌های گذشته نشان داده که ملتهب کردن اوضاع در مناطق مختلف امری است که به شدت مورد اشتیاق سیاستگذاران واشنگتن است از همین رو وخیم شدن اوضاع امنیتی در افغانستان و پاکستان و کشاندن آن به مرزهای ایران می‌تواند تا مدت‌ها خیال آمریکا را از حضور در منطقه راحت کند.