ح) رازی از رازهای خدا

ناگفته نماند که برخی روایات، حکمت غیبت را رازی از رازهای خدا دانسته‬ ‌اند که تنها پس از ظهور آشکار می‌ شود. روایت زیر که از امام صادق (ع) نقل شده، از آن جمله است: ‬ وَجْهُ الحِکمَهِ فِی غَیْبَتِهِ وَجْهُ الحِکْمَهِ فِی غَیَباتِ مَنْ تَقَدَّمَهُ مِنْ حُجَجِ اللّهِ تَعالی ذِکْرُهُ، إِنَّ وَجْهَ الحِکْمَهِ فی ذلِکَ لایَنْکَشِفُ إلاّ بَعْدَ ظُهُورِه کَما لَمْ‏یَنکَشِفْ وَجْهُ الحِکْمَهِ فیما أَتاهُ الخِضْرُ (ع) مِنْ خَرْقِ السَّفِینَهِ، وَ قَتْلِ الغُلامِ وَ إِقامَهِ الجِدارِ لِمُوسی (ع) إِلی وقتِ افْتِراقِهِما. یا ابنَ الفَضْل! إنَّ هذا الأَمْرَ أَمْرٌ مِنَ [أَمرِ] اللّهِ تَعالی، و سِرٌّ مِنْ سِرِّ اللّهِ، و غَیبٌ مِنْ غَیْبِ اللّهِ.... [1]

حکمت غیبت او همان حکمتی است که در غیبت حجت‌های الهی پیش از او بوده است و وجه حکمت غیبت او پس از ظهورش آشکار می‌ شود. هم‏‬ چنان‏‬ که وجه حکمت کارهای خضر (ع) از شکستن کشتی و کشتن پسر و به پا داشتن دیوار، بر موسی (ع) روشن نشد تا آنکه وقت جدایی آنها فرارسید. ای پسر فضل! این امری از امور الهی و سرّی از اسرار خدا و غیبی از غیب‌های پروردگار است… ‬.

در پایان بررسی حکمت و فلسفه غیبت امام مهدی (ع) نکاتی را یادآور می‌ ‏شویم:

1. با توجه به علل و عوامل مختلفی که در روایات معصومان (ع) و سخنان دانش‏وران بزرگ شیعه برای غیبت آن حضرت برشمرده شده است، اظهارنظر قطعی درباره علت اصلی غیبت امکان‬ ‏پذیر نیست و شاید بتوان گفت مجموعه‬ ‌ای از این علل و عوامل زمینه‏‬ ساز آغاز غیبت و استمرار آن بوده‌ ‌اند.

2. مهم ‌ترین نکته‌ ای که در بررسی علل و عوامل غیبت باید به آن توجه داشت این است که آیا مردم عصر امامان معصوم (ع) و اعصار بعدی در فراهم آوردن زمینه ‌های غیبت و تداوم آن نقش داشته ‌اند یا خیر. تبیین این موضوع تأثیر زیادی در نظریه‌ های مربوط به ظهور امام عصر (ع) دارد و بر اساس آن می‌ ‏توان در مورد نقش مردم در زمینه‏‬ سازی ظهور و فراهم آوردن مقدمات آن اظهار نظر کرد. [2]

بر اساس دیدگاهی که علت یا فلسفه غیبت را ستم‏‬ پیشه بودن انسان‌ها، نبود یاران وفادار برای امام (ع) یا آماده نبودن جوامع بشری می‌ داند به صراحت می‌ ‏توان برای مردم در پیش افتادن ظهور و تحقق آن نقش قائل شد و گفت حضور مجدد امام معصوم (ع) در جامعه مشروط به آن است که انسان‌ها راه صلاح و رستگاری را در پیش گیرند؛ ستمی را که در حق امامان معصوم روا داشته‌ اند جبران کنند؛ به وظایف و تکالیفی که در‬ برابر امام عصر (ع) دارند، عمل نمایند و با انجام اقدام‬ ‌های فرهنگی و اجتماعی زمینه را برای بازگشت امام به صحنه جامعه فراهم سازند. [3]

حتی بر اساس دیدگاهی که علت غیبت را آزمایش مردم می‌ داند می‌توان به نتایج یاد شده رسید؛ زیرا اگر مردم به درستی متوجه شدند غیبت امتحانی بزرگ برای آنهاست سعی خواهند کرد که در این امتحان سربلند بیرون آیند و این خود زمینه‏‬ ساز ظهور خواهد بود.

پی نوشت: