بزرگنمایی:
بدهی بانک‌های خصوصی به بانک مرکزی به ۸۴ هزار و ۷۴۰ میلیارد تومان رسید که این رقم معادل ۳۵.۸ درصد از کل پایه پولی است و با جمعیت ۸۰ میلیون نفری کشور، بانک مرکزی برای بقای بانک‌های خصوصی به ازای هر ایرانی یک میلیون و ۲۴ هزار تومان هزینه کرده است.
به گزارش تبسم مهر، هر زمان که آمار متغیرهای پولی و بانکی منتشر می‌شود، رقم بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی بیشتر و نگرانی‌ها از این روند بالاتر می‌رود.
فقط در مهر ماه امسال بدهی بانک‌های خصوصی و غیردولتی به بانک مرکزی 8360 میلیارد تومان افزایش یافته است. به عبارت دیگر بانک‌های خصوصی در یک ماه معادل دو ماه یارانه نقدی مردم از بانک مرکزی اضافه برداشت کرده‌اند. اگر این عدد را در ضریب فزاینده ضرب کنیم به عدد 59 هزار و 857 میلیارد تومان نقدینگی جدید می‌رسیم.
رئیس کل بانک مرکزی هشتم مهر ماه امسال در بخشنامه به بانک‌ها اعلام کرده بود: «اعطا/ ایجاد هر گونه تسهیلات /تعهدات (به استثنای تسهیلات قرض الحسنه موضوع تکالیف و مقررات ابلاغی ) و یا مصرف منابع تجهیز شده در هر شکلی که به منزله مصرف منابع بانک مرکزی است، از سوی بانک‌ها و مؤسسات اعتباری که دارای اضافه برداشت نزد این بانک است وجاهت نداشته و ضروری است بانک‌ها/ مؤسسات اعتباری دارای مانده اضافه برداشت از حساب جاری نزد بانک مرکزی پیش از هر گونه مصرف منابع تجهیز شده، نسبت به تسویه مانده اضافه برداشت اقدام کرده و پس از تسویه مانده حساب یاد شده نسبت به تخصیص منابع در قالب تسهیلات و ایجاد تعهد اقدام کنند.»
هر چند که از همان ابتدا مشخص بود این بخشنامه با چنین چارچوب‌هایی قابل اجرا نیست اما آمارهای مهر ماه نشان می‌دهد نه‌تنها این بدهی کاهش نیافته است، بلکه میزان و درصد رشد نسبت به ماه قبل و ماه‌های قبل بیشتر بوده است.
روند رو به رشد بدهی بانک‌های خصوصی به بانک مرکزی در 5 سال اخیر به تدریج به یک معضل جدی برای اقتصاد ایران و نظام بانکی تبدیل شده است. کافی است ارقام بدهی این بانک‌ها از شهریور 92 تا مهر ماه 97 را مرور کنیم. بدهی بانک‌های خصوصی و موسسات اعتباری به بانک مرکزی در پایان شهریور ماه 92 به میزان 2 هزار و 827 میلیارد تومان بوده است. این روند در پایان مهر ماه 95 به 22 هزار و 360 میلیارد تومان می‌رسد و در مهر ماه سال 96 هم 52 هزار و 730 میلیارد تومان می‌شود. در یک سال اخیر این بدهی 109 هزار و 740 میلیارد تومان شده است.
اگر خط اعتباری 25 هزار میلیارد تومانی موسسات منحله را از کل بدهی بانک‌های خصوصی به بانک مرکزی کسر کنیم، به عدد 84 هزار و 740 میلیارد تومان می‌رسیم. به عبارت دیگر در مدت 5 سال، بدهی بانک‌های خصوصی به بانک مرکزی حدود 29 برابر شده است.
از طرف دیگر بدهی بانک‌های تجاری دولتی به بانک مرکزی تنها 3940 میلیارد تومان است و بدهی بانک‌های تخصصی 46 هزار و 860 میلیارد تومان است که بخش عمده این بدهی، خط اعتباری مسکن مهر است.
بانک مرکزی و دولت با هدف انضباط پولی روند اعطای تسهیلات مسکن مهر را متوقف کرد اما بی‌انضباطی به‌گونه‌ای دیگر و به بدترین شکل ممکن سر باز کرد. مطالبات معوق، سرمایه‌گذاری مستقیم در پروژه‌های دیربازدهمانند پروژه مال‌های بزرگ از سوی بانک‌ها و نرخ سود بانکی بالاتر از نرخ تورم و رشد اقتصادی در چند سال گذشته از دلایل ایجاد عدم تعادل در ترازنامه بانک‌ها شده و همین شرایط بانک‌های خصوصی را وابسته به منابع بانک مرکزی کرده است.
به عبارت دیگر، همه مردم ایران در مدت 5 سال سال اخیر یک میلیون و 24 هزار تومان هزینه بقای بانک‌های خصوصی را پرداخت کرده‌اند.
* ارقام به میلیارد تومان/ منبع: بانک مرکزی
| دوره | پایه پولی | بدهی بانک‌های دولتی به بانک مرکزی | سهم بدهی بانک‌های دولتی از پایه پولی | بدهی بانک‌های خصوصی و غیردولتی به بانک مرکزی | سهم بانک‌های خصوصی و غیردولتی از پایه پولی |
| مهر 97 | 236،550 | 50،800 | 21.4 درصد | 84،740 | 35.8 درصد |
| 96 | 196،490 | 51،720 | 26.3 درصد | 55،310 | 28.1 درصد |
| 95 | 179،830 | 61،460 | 34.1 درصد | 38،230 | 21.3 درصد |
| 94 | 153،360 | 71،160 | 46.4 درصد | 12،740 | 8.1 درصد |
| 93 | 131،147 | 61،815 | 47.1 درصد | 23،988 | 18.2 درصد |
| 92 | 114،069 | 57،430 | 50.3 درصد | 2.116 | 1.8 درصد |
| 91 | 97،579 | 45،941 | 47 درصد | 2.889 | 2.9 درصد |
| 90 | 76،456 | 40،215 | 52.5 درصد | 2،211 | 2.9 درصد |