بزرگنمایی:

تبسم مهر - شیوه نامناسب اطلاع‌رسانی درباره کرونا زمینه را برای بروز مشکلات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی فراهم کرده است.

به گزارش خبرگزاری مهر، روزنامه جام جم نوشت: آخرین گزارش‌های رسمی منتشر شده از سوی مسئولان وزارت بهداشت حکایت از مرگ چهار نفر بر اثر ابتلاء به بیماری کرونا در ایران دارد. ظاهراً هنوز هم باید منتظر بالا رفتن آمار ابتلاء و البته مرگ بر اثر این ویروس باشیم. در دو روز گذشته، اما حجم اخبار منتشر شده در رابطه با این ویروس آنقدر زیاد بوده که نتوان به راحتی صحت و نادرستی آن را سنجید. حجم قابل توجهی از هراس عمومی از این ویروس هم به دلیل نشر چنین اخباری است. همین هراس هم بازاری برای سوءاستفاده‌گران ساخته تا بتوانند از ترس مردم پولی به جیب بزنند. افزایش یکباره قیمت ماسک و انتشار اخباری از نایاب شدن ژل ضدعفونی‌کننده و البته مراجعه بسیاری از مردم برای انجام تست کرونا به مراکز درمانی هم بازار این عده را پرسودتر کرده است. در مقابل هجمه خبری که اغلب بر بستر شبکه‌های اجتماعی شکل گرفته است رسانه‌های رسمی تقریباً قافیه را باخته‌اند، در چند روز اخیر هم مدام سخنگوی دولت و مسؤولان وزارت بهداشت اصرار دارند که تنها مرجع درست و رسمی انتشار اخبار در این رابطه این وزارتخانه است اما نبود یک سیاست رسانه‌ای دقیق باعث شده این مشکل اجتماعی، تبعات و حواشی اقتصادی و حتی سیاسی پیدا کند. اینها آخرین اخبار رسمی و تأیید شده در این رابطه است.
شیوه پاسخگویی و اعتماد عمومی
ترجیع‌بند حرف‌های دولت درباره کرونا این جمله است که «تنها مرجع رسمی اخبار وزارت بهداشت است.» و در این میان مدام از مردم خواسته می‌شود که اخبار مربوط به این ویروس را تنها از این مرجع دریافت کنند. این در حالی است که سوی دیگر این ماجرا که وزارتخانه بهداشت و درمان قرار گرفته، اعلام کرده هر 24 ساعت یکبار اطلاع‌رسانی می‌کند. نکته جالب دیگر در این میان این است که کیانوش جهانپور به‌عنوان رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت اطلاع‌رسانی‌اش پیرامون این موضوع محدود به شبکه اجتماعی توئیتر است! شبکه‌ای که سال‌هاست فیلتر است. محدود شدن اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت به توئیتر تبعات دیگری هم دارد و آن هم تشویق عامه مردم برای دریافت خبر به استفاده از آن است؛ در حالی که منشأ اغلب شایعات و اخبار نادرست پیرامون این موضوع هم همین شبکه‌های اجتماعی هستند. بسیاری از کارشناسان حوزه رسانه تاکید دارند که از بین رفتن مرجعیت رسانه در بزنگاه‌های اجتماعی و سیاسی اثری به مراتب مخرب‌تر از خود بحران‌های درگیر خواهد داشت و به نظر می‌رسد حالا نشانه‌های آن هشدار کارشناسان به عینه دیده می‌شود. با این شیوه دیگر موضوعی مثل فراگیری کرونا از موضوعی اجتماعی تبدیل به موضوعی سیاسی در پیشگاه مردم می‌شود، به این مفهوم که تناقض‌های اعلام شده تعبیر به ناکارآمدی و پنهانکاری می‌شود و راه جلب اعتماد مردم را در اطلاع‌رسانی سالم سخت‌تر می‌کند.
منابع پوشالی و هراس عمومی
دامن زدن به شایعات در این روزها هم به بخشی از رفتار رسانه‌های معاند تبدیل شده است. بسیاری از شبکه‌های تلویزیونی با قید «منابع مطلع» اقدام به انتشار اخباری می‌کنند که بسیاری از آنها نادرست است. یکی از شیوه‌های مرسوم این روزها هم انتشار فایل‌های صوتی منتسب به پزشکان است. بسیاری از این فایل‌ها حالا به صورت قارچ‌گونه‌ای منتشر و منبع خبری معتبری تلقی می‌شود! در کنار این شیوه انتشار تصاویری از گفت‌وگوهای مجازی پزشکان هم دست به دست می‌شود، در حالی که بسیار خوش‌باورانه است که تصور کنیم چنین مواردی می‌تواند درست باشد. مردم عادی هم همچون شهروند خبرنگار در خلأ اطلاع‌رسانی درست نهادها، اقدام به انتشار تصاویر دریافتی‌شان می‌کنند که می‌تواند منشأ تولید شایعات باشد. به عنوان مثال در این چند روز بیشمار تصاویری از کادر پزشکی در سطح شهر منتشر شده که مجهز به لباس ایزوله هستند. در حالی برخی همین تصاویر را سندی برای شیوع این ویروس در سطح شهر می‌دانند که برای گزارش‌های مشکوک به این ویروس هم از این لباس استفاده می‌شود، به این مفهوم که با دیدن چنین تصاویری نمی‌توان حکم کرد که مورد ابتلای این ویروس مشاهده شده است.
توصیه به جای خبر
حجم بالایی از اخبار منتشر شده در رابطه با ویروس کرونا چه از مراجع رسمی یا رسانه‌های غیررسمی پیرامون فراوانی تعداد مبتلایان و تعداد تلفات آن است. در حالی که بسیاری بر این باورند به جای دامن زدن به هراس عمومی در تعداد مبتلایان باید به نوعی آموزش همگانی بهداشت فردی و توصیه‌های پیشگیرانه صورت بگیرد. بر اساس گزارش‌های موجود، انتقال ویروس کرونا از شهر قم شروع شده و با توجه به تردد و سفر مردم اکنون به بسیاری از شهرهای کشور از جمله تهران، بابل، اراک، اصفهان، رشت و شهرهای دیگر رسیده و ممکن است در همه شهرهای ایران وجود داشته باشد. بنابراین مراقبت و آموزش عمومی برای کنترل این بیماری یک ضرورت جدی است و باید کمپین آموزش همگانی در رسانه‌های کشور به طور جدی شکل بگیرد. مینو محرز، عضو کمیته کشوری بیماری‌های عفونی وزارت بهداشت معتقد است با رعایت 5 اصل می‌توان برای مهار ویروس کرونا اقدام جدی کرد. او می‌گوید: «دست دادن و روبوسی را کنار بگذاریم، هنگام بیماری در خانه بمانیم، اصول بهداشتی عطسه و سرفه را رعایت کنیم، در مترو و اتوبوس و مراکز درمانی ماسک بزنیم و بیماران مشکوک به کرونا را جداسازی کنیم.»
محرز همچنین معتقد است وزارت بهداشت درباره بیماری کرونا کوتاهی نداشته است. آنطور که او به ایرنا می‌گوید: «وزارت بهداشت به صورت علمی کار خود را انجام می‌دهد و کار خود را بلد است از جمله این‌که اکنون اعلام کرده‌اند تجمع و تردد در اماکن مذهبی قم مدیریت شود. به هر حال ممکن است محدودیت‌هایی برای شناسایی یا اطلاع‌رسانی زودتر بیماری وجود داشته باشد که در اختیار وزارت بهداشت نباشد اما اگر ارگان‌های دیگر اجازه دهند و همکاری کنند وزارت بهداشت می‌تواند اپیدمی کرونا را
کنترل کند.»
پنهان‌کاری در منطقه
با گذشت نزدیک به یک ماه از بحران جهانی کرونا ، کم‌کم رد پای این ویروس به منطقه غرب آسیا نیز رسیده است. مصر، امارات، لبنان و فلسطین اشغالی تاکنون تنها کشورهای عربی هستند که رسماً ورود کرونا به خاک خود را تأیید کرده‌اند. در این میان، شهروندان آلوده شده به ویروس کرونا در مصر و امارات، بعد از گذراندن دوره درمانی و بهبود کامل از قرنطینه خارج شده‌اند. وزارت بهداشت لبنان نیز روز گذشته سرانجام اولین مورد ابتلای قطعی به کرونا را تأیید کرده و از انتقال بیمار به بیمارستان رفیق‌حریری، از مجهزترین بیمارستان‌های این کشور خبر داد. به گفته وزیر بهداشت لبنان، فرد بیمار روز پنجشنبه از ایران به بیروت بازگشته است.
از سوی دیگر رژیم صهیونیستی نیز اعلام کرد از میان 11 شهرک‌نشینی که از کشتی ژاپنی آلوده به کرونا بازگشته بودند، فعلاً تست یک نفر به طور قطعی مثبت اعلام شده است. تمام این‌ها در حالی است که هنوز در کشورهایی نظیر کویت، سعودی، عراق، اردن یا حتی یمن هیچ گزارشی از ابتلای شهروندان به ویروس کرونا منتشر نشده است؛ امری که با منطق انتشار ویروس طی 48 ساعت گذشته در غرب آسیا همخوانی ندارد.
برخی کاربران عربی در شبکه‌های اجتماعی مدعی شده‌اند دولت‌های اردن و عربستان عامدانه از انتشار آمار رسمی مرتبط با کرونا خودداری می‌کنند. پیش از این سازمان بهداشت جهانی نسبت به تبعات ورود کرونا به کشورهایی نظیر یمن یا سودان که در شرایط جنگی به‌سر برده یا از امکانات بهداشتی ضعیفی برخوردار هستند ابراز نگرانی کرده بود.