بزرگنمایی:

به گزارش تبسم مهر فیلم مستند «سالک فکرت» به کارگردانی «بیژن شکرریز» که برشی از زندگی «غلامحسین ابراهیمی دینانی» است، به تازگی ساخته شده و قرار است برای اولین بار با حضور اهالی فرهنگ و هنر روز پنچشنبه 22 آذر در پردیس سینمایی چهارسو به نمایش گذاشته شود. به همین بهانه، گفتگویی با «بیژن شکرریز»، کارگردان فیلم سالک فکرت داشتیم که در ادامه می آید:

«بیژن شکرریز» درباره انگیزه ساخت فیلمی درباره ابراهیمی دینانی به مهر گفت: تخصص من مستند است و در آلمان در رشته مستندسازی و فلسفه هنر تحصیل کرده ام. سال 80 که به ایران برگشتم به دلیل اینکه از نوجوانی با اهل قلم ارتباط داشته و شدیدا با کتاب زندگی می‌کنم، انگیزه ای شد برای اینکه سراغ چهره های اهل قلم در ادبیات، ترجمه و رمان به طور کلی بروم و اولین کارم را با عنوان سریال «دیدار» شروع  کردم که درباره  15 چهره اهل قلم بود از جمله؛ دکتر رضا داروی ارکانی، دکتر پورجوادی، مرحوم عبدالمجید آیتی و بعد 5 قسمتی دیگری در این زمینه کار کردم و حدود 3 سال پیش با تهیه کنندگی علیرضا حسینی که 13 یا 14 سال است که با او کار می کنم، ذهنیتی برای من پیش آمد که به سراغ چهره هایی بروم که تا حالا فیلم مستند از انها ساخته نشده و با آنها کار کردن سخت است، چون آنها بزرگانی هستند که من باید سراغ آنها بروم نه اینکه آنها برای من بازی کنند. در این خصوص، سراغ ژاله آموزگار، اکبر ثبوت، اسماعیل سعادت و ...رفتم و در حال حاضر  20 چهره فیلمبرداری شده‌اند که همچنان ادامه دارد مثل دکتر روح انگیز کلاچی، شاعر و استاد دانشگاه، بلقیس سلیمانی، نویسنده رمان.

این مستندساز با بیان اینکه با حدود 35 سال است که با دینانی آشنا هستم و با لایه های ذهنی و اندیشه فلسفی او بسیار آشنا هستم، تصریح کرد: به خصوص درباره نگاه  دینانی به شیخ سهروردی وابن سینا آشنایی دارم. دینانی کاراکتر بسیار خاص و لایه های پنهانی دارد و لایه های عجیب و غریبی در او وجود دارد و همان طور که می دانید در جامعه از سوی قشرهای مختلف مورد توجه است. یعنی اگر سر کلاس های آزاد او شرکت کنید از راننده تاکسی تا ورزشکار و استاد دانشگاه را می توان دید. این موضوع برای من جذاب بود و باعث شد که سراغ ایشان رفتم و علی رغم تمام سختی هایی که وجود داشت، این کار را شروع کردم. در این فیلم، دوربین من نخواست که حضورش را در جاهایی به عنوان دوربین یا من به عنوان کارگردان نشان دهد، بلکه من، دوربین و فیلمبردار در اختیار رفتارها و کردارهای دینانی بودیم. به طوری که میزانسن به دینانی نمی دادیم بلکه دوربین ما خودش میزانسن می شد و با راوی ما که دکتر دینانی بود، حرکت می کرد.

این پژوهشگر فلسفه هنر با تاکید بر اینکه لایه ها و شخصیتی از دکتر دینانی در این فیلم هست که خیلی ها آن را ندیده اند، تصریح کرد: برای مثال، مکان هایی که دکتر زندگی کرده و درس خوانده و کسی آنها را ندیده است را در این فیلم نشان می دهیم و حتی تا به حال کسی به خانه دینانی دوربین نبرده است، در حالیکه ما از خانه او هم  فیلم گرفته و در بخشی از فیلم به لوکیشنی رفتیم که ایشان 60 سال پیش در آنجا دوره طلبگی را طی می کرده است. 60 سال بود که خود دینانی هم به آنجا نرفته بود و تعجب می کرد که ما آنجا را چگونه پیدا کرده ایم.

وی افزود: ساخت این فیلم دقیقا 3 سال طول کشیده است چون هر روز فیلمبرداری نداشتیم و زمانی فیلمبرداری می کردیم که دینانی این اجازه را به ما می داد. سفرهایی با او به تبریز، اصفهان، مشهد رفتیم و در واقع دوربین من در درون دینانی بوده است. دینانی راوی من بوده و هم اخلاقا و رفتارا همه چیز را در فیلم به نمایش می گذارد. این فیلم در 3 فصل اتفاق می افتد که در واقع در 3 پرده یا اپیزود کاراکتر دینانی را نشان می دهد.

این مستند ساز ادامه داد: اولین اکران این فیلم در جشنواره حقیقت است و احتمالا در سینما هنرتجربه هم نشان داده می شود. این فیلم کمی چالشی است و ممکن است در جاهایی دینانی را خوشحال و در جاهایی عصبانی کند، چون هیچ کس به جز من و عوامل فیلم و حتی خود دینانی هم نمی داند این فیلم 93 دقیقه ای درباره چه چیزی است؟ و فکر می کنم توانسته ام در این فیلم نگاه جدیدی به دینانی داشته باشم. یک فیلم سینمایی هم به تازگی ساخته ام و در مرحله مونتاژ است که درباره «پری صابری» است به نام «بانوی رند» که سینمایی و 90 دقیقه است که در حال تدوین است.

بیژن شکریز درباره تاثیرگذاری فیلم های مستند بر مخاطب در مقایسه با کتاب توضیح داد: کتاب برای خوانندگان محدودیتی دارد و این را من می گویم که به عنوان یک خواننده با کتاب زندگی می‌کنم. همچنین در دانشگاه تدریس می کنم و همیشه این موضوع وجود دارد که کتاب با شرایط فعلی 300 تا 1000 نسخه بیشتر منتشر نمی‌شود ولی یک فیلم را حداقل و در حالت بدبینی، 500 هزار نفر می‌بینند. همین دو سانسی که روز پنجشنبه 22 آذر فیلم اکران می شود،حداقل 1000 نفر این فیلم را خواهند دید. بنابراین تاثیر فیلم نسبت به کتاب به خصوص در جامعه ما که متاسفانه جامعه کتابخوانی نیست،  بیشتر است و بیشتر به طرف تصویری شدن می‌رویم. امیدوارم دیدن این فیلم ها، انگیزه ای شود به خصوص برای جوان که بیشتر به سمت خواندن کتاب بروند.

این مدرس دانشگاه تاکید کرد: ما یک تاریخ و شناسنامه فرهنگی داریم که در تمام دنیا کاراکترهای فرهنگی در زمینه های مختلف همیشه یک ثبت تصویری می شوند چون سبک تصویری همیشه خواهد ماند و تاریخ انقضایی نخواهد داشت. امیدوارم وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی و سینمای تجربی زمینه ای را فراهم کنند که من و امثال من، بتوانیم به سراغ افرادی برویم که خیلی در حوزه فرهنگ ناشناخته اند، مثل افرادی که در حوزه کتاب، ترجمه و فلسفه و... فعالیت می کنند و اگر از کنار خیابان و حتی مقابل کتابفروشی های انقلاب و آثار خودشان رد شوند، کسی آنها را نمی شناسد. ولی یک بازیگر را همه مردم می‌شناسند و آن بازیگر تاریخ مصرف دارد در حالی که این افراد تاریخ مصرف ندارند و همیشه هستند. کماکان که ایرج افشار همیشه ایرج افشار است با اینکه در میان ما نیست و این به دلیل تفکر و اندیشه آنهاست که ماندگار است.

کارگردان فیلم سالک فطرت در پایان اظهار امیدواری کرد تا فرصتی پیش آید  که به جز این 20 نفر بتواند سراغ 10 نفر دیگر از اهالی فرهنگ هم برود و گفت: امیدوارم تلویزیون، صدا و سیما، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مراکزی که فیلم تولید می کنند، به این نگاه برسند که می توان در جامعه فیلم هایی ساخت که تفکر، اندیشه و بینش جامعه ما را که کم کتاب می خواند و این شخصیت ها را کمتر می‌شناسد، با این راهکار بیشتر در جامعه معرفی کرد.