بزرگنمایی:
زنان در جوامع مختلف یکی از ارکان ارتقای خانواده‌ها و رشد و توسعه محسوب می‌شوند؛ در ایران نیز بانوان در کنار وظایف همسری و مادری در منزل، در اجتماع نیز حضوری جدی دارند؛ یکی از انواع حضور زنان در اجتماع امر کارآفرینی است؛ بانوانی که دغدغه اجتماعی آن‌ها اقتصاد و اشتغال است و برای ایجاد رونق در اشتغالشان نیازمند حمایت دستگاه‌های دولتی هستند.
به گزارش تبسم مهر بانوان ایران‌زمین همواره دوشادوش مردان فعالیت داشته و دارند، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی حضور و فعالیت بانوان در عرصه‌های مختلف اقتصاد آسان‌تر شده است.
زنان زیادی به دلایل مختلف از جمله بیکاری، کاهش دستمزدها و نارضایتی از شغل قبلی، در امر کارآفرینی وارد می‌شوند و گاه با کمترین امکانات یک فعالیت اقتصادی برای خود و چند نفر دیگر ایجاد می‌کنند؛ بانوان فعالی که دغدغه‌ای به جز اقتصاد و اشتغال ندارند و برای ایجاد رونق در اشتغالشان نیازمند حمایت دستگاه‌های دولتی هستند.
یکی از عرصه های کارآفرینی صنایع دستی و بافندگی است و طی دهه‌های گذشته بسیاری از بانوان به این حوزه وارد شده و برخی با تأسیس تعاونی نسبت به گسترش مشاغل خود اقدام کرده‌اند.
حضور زنان در این مشاغل از شمال تا جنوب قزوین به وفور دیده می‌شود، برای مثال بانوان روستاهای طارم به گلیم‌بافی و فرش‌بافی، بانوان الموت نیز به چادرشب بافی اشتغال دارند؛ در این گزارش به فرصت ها و تهدیدهای مشاغل خانگی زنان شهرستان‌های بوئین‌زهرا و آبیک از توابع استان قزوین می‌پردازیم.
زنانی که با کمترین امکانات آغاز می‌کنند
مریم خلج مدیر یک شرکت تعاونی در حوزه فرش‌بافی که کارآفرین برتر سال 95 در شهرستان بوئین‌زهرا است به ایسنا می‌گوید: از کودکی به بافندگی علاقه داشتم و چند سالی است به‌صورت حرفه‌ای در آن اشتغال دارم و به علت تشویق اطرافیان و دریافت سفارش از اقوام و بستگان به این شغل ورود پیدا کردم؛ بعد از چند سال اقدام به تأسیس تعاونی کردم که در آن 50 بافنده فرش به‌صورت مستمر و 10 بافنده به‌صورت مقطعی مشغول به فعالیت هستند.
خلج می‌گوید: با حضور در نمایشگاه‌ها سفارش دریافت می‌کنیم و هر بافنده در منزل خود کارگاه قالی‌بافی را دایر می‌کند بدین ترتیب هر بافنده ماهانه 600 هزار تا یک میلیون تومان درآمد دارد.
وی عنوان می‌کند: عمده مشکل بافندگان بیمه است که اگر تحت پوشش بیمه قرار گیرند برای فعالیت در این عرصه بیشتر مشتاق می‌شوند.
زهره مرادی‌پویا دیگر بانوی هنرمند از شهرستان آبیک است که به ایسنا می‌گوید: فعالیت هنری خود را از سال 89 و با حضور در دوره‌های آموزشی کیف‌دوزی میراث فرهنگی آغاز کردم؛ در همین دوره آموزشی آثار خود را بدون دریافت اجرت به اطرافیان و بستگان به فروش می‌رساندم.
وی اضافه می‌کند: سال 91 با توجه به اینکه صنعتگران صنایع دستی ملزومات خود را از دیگر شهرها تهیه می‌کردند بنا به پیشنهاد رئیس اداره میراث فرهنگی این شهرستان در داخل این اداره فروشگاهی را راه‌اندازی کردم تا در آن مواد اولیه موردنیاز صنایع دستی در رشته‌هایی از قبیل چرم، گلیم و چوب را عرضه کنم.
مرادی پویا تصریح می‌کند: سال 92 غرفه را به داخل شهر منتقل و یک تعاونی تأسیس کردم؛ بالکن شش متری فروشگاه را به کارگاه تبدیل کرده و با چند نفر اقدام به تولید کردیم؛ در این کارگاه پنج نفر به‌صورت مستقیم مشغول به کار هستند و ماهانه 500 هزار تومان درآمد دارند.
حمایت از مشاغل خانگی مطلوب نیست
عدم همکاری اداره صنعت و معدن و تجارت شهرستان بوئین‌زهرا از جمله گله‌مندی‌های بانوان کارآفرین است، مرادی پویا در این‌باره می‌گوید: دولت از مشاغل خانگی و کوچک حمایت دارد ولی این حمایت مطلوب نبوده است؛ هر از چند گاهی نمایشگاه برپا می‌شود این در حالی است که برای استفاده مردم از صنایع‌دستی فرهنگ‌سازی صورت نمی‌گیرد به همین دلیل مشتری صنایع‌دستی اندک است و بسیاری از مشاغل مرتبط با آن از چرخه حذف می‌شوند.
وی ادامه می‌دهد: مردم هنوز به خرید کالای چینی بی‌کفیت رغبت دارند؛ خیلی‌ها می‌گویند صنایع‌دستی گران است و با توجه به تورم، خانواده‌ها توان اقتصادی خرید صنایع‌دستی را ندارند.
خلج از گرانی مواد اولیه شکایت می‌کند و ادامه می‌دهد: مواد اولیه گران است و در استان مکان و یا فروشگاهی وجود ندارد که این مواد را به‌صورت مستقیم تهیه کنیم، به همین دلیل سود بالایی نصیب واسطه‌ها می‌شود.
دولت می‌تواند نقش هدایتگری داشته باشد
خلج اشاره می‌کند: اگر صاحبان کارگاه‌ها با هم هماهنگ شوند و همگی نقشه متحد ببافند و مواد اولیه را از یک نفر خریداری کنند بسیاری از مشکلات کاسته شده و هزینه تمام‌شده نیز کاهش پیدا خواهد کرد؛ همچنین دولت می‌تواند نقش هدایتگری داشته باشد.
مرادی پویا به فروش اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: در سالیان گذشته استقبال از چرم بهتر بود ولی در یک سال اخیر به دلیل بروز مشکلات اقتصادی و کاهش قدرت خرید مردم از فروش نیز کاسته شده است.
وی تصریح می‌کند: قیمت مواد اولیه سه برابر افزایش پیداکرده و دلیل آن عدم واردات است و مواد موجود در بازار نیز موجودی انبارهاست که اکنون وارد بازار شده است.
مرادی پویا می‌گوید: برای فروش و بازاریابی در ابتدا باید نمونه رایگان ارائه داد و یا اینکه محصول را با تخفیف عرضه کرد تا بخشی از بازار را به دست آورد که بنده نیز در ابتدا تنها هزینه مواد اولیه را دریافت و در حقیقت بدون اجرت تولید می‌کردم.
این کارآفرین خاطرنشان می‌کند: صداقت در فروش مهم‌ترین اصل است که یک فروشنده باید واقعیت‌ها را مطرح کرده و علاوه بر آن نیز خدمات پس از فروش را هم ارائه دهد.
وی با اشاره به تسهیلات عنوان می‌کند: اگر یک دریافت‌کننده تسهیلات مشاغل خانگی وام دریافت کند و نتواند اقساط آن را پرداخت کند تنها مقروض بانک خواهد شد و اگر بازار نداشته باشد چطور می‌تواند به تولید ادامه دهد.
مرادی پویا اضافه می‌کند: در حال حاضر بسیاری از تولیدکنندگان وام دریافت می‌کنند و در آخر می‌گویند که محصولشان مشتری ندارد و توان بازپرداخت اقساط را ندارند.
مشاغل خانگی تحت تأثیر اقتصاد کلان کشور است
علی حقیقت یک پژوهشگر اقتصادی به ایسنا می‌گوید: آفت مشاغل خانگی آفت کلان است چراکه باید در سطح ملی ثبات نرخ ارز و تورم را داشته باشیم؛ مشکل اصلی در ثبات سیاست‌های ملی و متغیرهای کلان کشور است که اثرات آن به استان‌ها نیز القا می‌شود؛ شاید بتوان گفت که 80 تا 90 درصد بنگاه‌های کوچک و مشاغل خانگی تحت تأثیر شرایط اقتصاد کلان کشور قرار دارند و ریشه آن در وابستگی به نفت و کسری بودجه دولت و سیاست‌های پولی است.
وی اضافه می‌کند: باید روی این عوامل اصلاحات جدی صورت گیرد چراکه به دلیل عدم ثبات بازار وقتی تسهیلات به دست فرد می‌آید انگیزه دیگری پیدا کرده و پول را در بخش دیگر هزینه می‌کند که این مشکل باید توسط نظارت نهادهای مربوطه حل شود.
اغلب تسهیلات مشاغل خانگی وارد چرخه تولید نمی‌شود
مرادی پویا می‌گوید: بر اساس شواهد موجود قریب به‌اتفاق دریافت‌کنندگان تسهیلات مشاغل خانگی با وام دریافتی طلا، یخچال و امثال آن خریداری می‌کنند و در حقیقت این تسهیلات وارد چرخه اشتغال نشده است و برای بانک‌ها نیز تنها دریافت اقساط مهم است؛ سال‌هاست که مسئولان به این شیوه کار می‌کنند؛ بنده اقتصاددان نیستم ولی اعطای تسهیلات به مشاغلی که به تولید منجر نمی‌شود این چرخه را با مشکل مواجه می‌کند.
وی اضافه می‌کند: بسیاری از تولیدکنندگان ریسک نمی‌کنند و حتی چند نمونه اولیه از محصول خود را نیز تهیه نمی‌کنند چون از به فروش نرفتن آن واهمه دارند و حتی حاضر نیستند برای بازاریابی و جذب مشتری نمونه رایگان و با تخفیف ارائه دهند.
این کارآفرین بیان می‌کند: دیدگاه بسیاری از بانوان برای کار تغییر کرده است و بسیاری از آنان حاضر نیستند با مبلغ کمتر حتی در منزل فعالیت اقتصادی داشته باشند و همه به دنبال کار کمتر و با درآمد بالاتر همراه با بیمه هستند.
به گزارش تبسم مهر ایسنا، مشکل فعالان اقتصادی به ویژه زنان در عرضه مشاغل خانگی تهیه مواد اولیه و فروش محصولات است؛ عدم نظارت بر اعطای تسهیلات نیز از دیگر مشکلات این‌گونه مشاغل است؛ افراد بسیاری برای دریافت وام تلاش می‌کنند ولی درنهایت موفق نمی‌شوند و معمولاً افرادی که موفق به اخذ تسهیلات می‌شوند این مبالغ را از چرخه تولید خارج می‌کنند که این امر به اقتصاد کشور آسیب وارد می‌کند.
ارگان‌های مرتبط با تولید، در سالی که از سوی رهبر معظم انقلاب به عنوان «رونق تولید» نام گذاری شده است می‌بایست نه فقط با پرداخت تسهیلات بلکه با ایجاد شرایط مناسب راه را برای زنان کارآفرین هموار کنند، زنانی که با وجود مشکلات متعدد همچنان در عرصه تولید فعالیت دارند.