شهری که به توصیه شیخ بهایی ساخته شد
بزرگنمایی:
یک اصفهان شناس گفت: نجف‌آباد در سفرنامه سیاحان، شهری منظم و منسجم، با بافت‌های زیبا و خانه‌های زیبا با مهندسی اصولی توصیف شده است.
به گزارش تبسم مهر محمدحسین ریاحی در خصوص وجه تسمیه شهرستان نجف‌آباد، اظهار کرد: یکی از شهرهای مؤثر و قابل توجه از حیث موقعیت و جایگاه در استان اصفهان، نجف‌آباد است. اما اینکه چرا این شهر به نام نجف‌آباد مشهور شده است دلایل مختلفی ذکر شده است. نجف‌آباد در سال 1022 هجری قمری هم‌زمان با حاکمیت شاه عباس اول صفوی در دشت وسیعی در 29 کیلومتری غرب اصفهان بنا می‌شود و در خصوص بنای آن روایات مختلفی آورده‌اند.
وی در همین خصوص، افزود: بنابر عقیده برخی محققان که در این زمینه قلم زده‌اند در زمان سلاطین صفوی و به خصوص شاه عباس اول در حدود سال 1022 هجری قمری مقداری جواهرات و پول نقد و اشیای نفیسی را برای بارگاه ملکوتی امام علی (ع) اختصاص داده بودند و تصمیم گرفته بودند این وجوه و زیورآلات را به نجف اشرف ارسال کنند. نقل کرده‌اند در این زمان شیخ بهاءالدین عاملی از موضوع اطلاع پیدا می‌کند و در می‌یابد که اگر این ذخایر از ایران خارج شود برخلاف مصالح کشور خواهد بود.
این اصفهان شناس و استاد دانشگاه، تصریح کرد: شیخ بهاءالدین برای اینکه از این امر جلوگیری کند تدبیری را اندیشید و ادعا کرد که امام علی(ع) را در رؤیا دیده است که ایشان فرموده‌اند "شهر نجف حاجتی به جواهرات شما ندارد و این جواهرات را صرف ساختن مکان یا شهری به نام نجف‌آباد در اصفهان کنید." شاه‌عباس از ادعای شیخ بهاءالدین تأثیر گرفت و آن را قبول کرد و با نظارت شیخ بهایی شهر نجف‌آباد را ساخت.
ریاحی گفت: عده‌ای هم اعتقاد دارند شاه عباس تصمیم به آبادانی این ناحیه گرفت. چون شاه مرتب به اتفاق ملتزمان رکاب به قصد شکار از اصفهان به ناحیه‌ای که امروز قامیشلو خوانده می‌شود می‌رفت و چون دیدند مسافت زیادی خشک و خالی است تصمیم به آبادانی آنجا گرفتند.
وی افزود: مطلب دیگری ذکر شده که فارغ از اندیشه شیخ بهایی چون شتران حامل وجوه برای نجف اشرف در محلی که بعداً قدمگاه خوانده شد، متوقف شدند و تلاش برای حرکت دادن مجدد این شتران بی‌نتیجه ماند، تدبیری برای رفع این مشکل اندیشیده شد که وجوه را در همین محل خوابیدن شتران صرف کنند و شهری بسازند.
این اصفهان شناس و استاد دانشگاه، ادامه داد: برخی نیز اعتقاد دارند نزدیک نجف‌آباد در گذشته عده‌ای زرتشتی در کوه‌پایه‌های شمالی بودند و بعد که در اصفهان اسلام مستقر شد این مکان مسکن و مأوای مجوسان شد.
ریاحی گفت: در رابطه با نجف‌آباد و فضای زیبا و منظم آن در شهرسازی اطلاعات قابل توجهی داریم. نویسنده کتاب ارزشمند "سفری به درباره سلطان صاحبقران" شهرِ نجف‌آباد را منطبق با اصول شهرسازی می‌داند و دلیل این امر را آورده که چون این شهر در زمان صفویه پایه‌گذاری شده است معماری آن از معماری اصفهان الگو گرفته است.
وی تصریح کرد: در کتاب "بستان السیاحهِ" شیروانی، نجف‌آباد، شهری منظم و منسجم، با بافت‌های زیبا و خانه‌های زیبا با مهندسی اصولی توصیف شده است.
این اصفهان شناس و استاد دانشگاه، گفت: مقاله‌ای وجود دارد تحت عنوان روح ملت‌ها و سازگاری ایرانی که نویسنده آن هیچ شهری را در ایران به انسجام و نظم نجف‌آباد توصیف نکرده است.
ریاحی افزود: نجف‌آباد از شرق به ماربین و آتشگاه و از غرب به تیران و روستاهای کرون محدود می‌شود و در اینجا قلعه‌های بسیاری از دوران قبل از اسلام بوده است. برخی نیز معتقدند غرب اصفهان از مراکز و سکونت تمدن ایرانی بوده است و نام‌های کهنی که دارد حکایت از این موضوع می‌کند. در حقیقت نجف‌آباد قرن‌ها قبل از اینکه این نام را برایش برگزینند به صورت یک شهر منظم وجود داشته است، اما برخی معتقدند زرتشتیانی در اینجا ساکن بوده‌اند و شاردن نقل می‌کند که قصبه نجف‌آباد در نزدیک اصفهان محل سکونت گبرها بود که به عنوان کشاورز شهرت داشتند.
وی گفت: آن چیزی که قابل توجه است این است که نجف‌آباد یک قطب کشاورزی و دارای زمین‌های فعال از حیث زراعت بوده و مردم این شهر مهارت زیادی در کشاورزی داشتند.
این اصفهان شناس و استاد دانشگاه، خاطرنشان کرد: آن چیزی که به طور قطعی می‌توانیم بیان کنیم و شواهد هم از این موضوع حکایت دارد این است که نجف‌آباد دارای عصارخانه های بزرگی بوده و هنوز هم برخی از این عصارخانه ها و سنگ‌ها و آثارش برجای مانده است. طراحی نقشه و تقسیمات اولیه نجف‌آباد از یک معماری و اصول شهرسازی فوق‌العاده‌ای بهره‌مند بوده و عصارخانه "اخلاقی" جزء قدیمی‌ترین مراکز این شهر است.
