بزرگنمایی:
بیرجند-مهریه یک بُعد قانونی، شرعی و عرفی در ازدواج است اما اگر نقش آن در پیمان معنوی ازدواج پررنگ تر از حد معمول و متداول شود، از زیبایی و قداست این پیمان معنوی می‌کاهد.
خبرگزاری تبسم مهر: قدیم‌ترها که اکثر مردم شغل دامداری و یا کشاورزی داشتند، وقتی پسری می‌خواست پیمان زندگی مشترک ببندد از همان زمین‌های کشاورزی موجود مثلا یک قطعه از باغش را مهریه همسرش می‌کرد.
اما امروزه شرایط متفاوت شده است و دیگر موقع توافق برای میزان مهریه کمتر کسی به داشته‌های فعلی پسر توجه می‌کند بلکه ملاک‌های دیگر چون میزان مهریه دختران آشنا و فامیل و مواردی از این قبیل مطرح می شود.
همه این موارد باعث شده که بسیاری از مردان جامعه توان پرداخت مهریه را نداشته باشند و از طرف دیگر به واسطه این عدم توان پرداخت، زنان نیز به حق شرعی، قانونی و عرفی خود نرسند.
بررسی روند افزایش پرونده‌های درخواست مهریه در دادگاه‌های خراسان‌جنوبی ما را بیشتر با این وضعیت آشنا می‌کند.
افزایش 30 درصدی پرونده‌های مربوط به دعاوی مهریه در خراسان‌جنوبی
علیرضا صیفی رئیس کل دادگستری خراسان‌جنوبی در تاریخ یکم تیرماه 98 در نشست خبری با خبرنگاران از افزایش 30 درصدی پرونده‌های مربوط به دعاوی مهریه در خراسان‌جنوبی در سال 97 نسبت به سال 96 خبر داده و گفته در سال گذشته تعداد 953 پرونده طلاق توافقی، 463 پرونده طلاق به درخواست زوجه و 159 پرونده طلاق به درخواست زوج به محاکم دعاوی خانوادگی ارجاع داده شده است.
حمیدرضا جعفری سردفتر شماره 6 ازدواج بیرجند و دکترای فقه و مبانی حقوق اسلامی نیز در این زمینه به خبرنگارتبسم مهر گفت: در زمینه ازدواج و مهریه بیش از هر چیز فرهنگ سازی تأثیرگذار است که وظیفه آن بر عهده اهل منبر و رسانه‌ها است.
وی بیان کرد: البته در موضوع مهریه ما با اشکالات و خلاء‌های قانونی نیز رو به رو هستیم از جمله اینکه در قانون برای مهریه سقف معین نشده است در حالی که برخی از علما در این زمینه نظراتی دارند که می‌توان از آن بهره گرفت.
مطالبه مهریه از طریق قانون نشانه یک شکاف در زندگی است
این سردفتر ازدواج با بیان اینکه امروزه به اجرا گذاشتن مهریه بسیار راحت شده است، ادامه داد: این در حالی است که وقتی فردی از طریق قانونی مطالبه مهریه می‌کند در 90 درصد موارد در زندگی با یک شکاف رو به رو است که باید برای حل آن شکاف چاره اندیشید.
جعفری افزود: اگر میزان مهریه متعادل و متناسب با توان داماد و حتی عرف باشد حتی چون گذشته می‌توان فی المجلس آن را پرداخت کرد و نیازی به طی کردن راهروهای دادگاه و بالا و پایین رفتن از پله‌های دادگستری نیست.
فرهنگ خراسان‌جنوبی مانع نگاه کاسب‌کارانه به مهریه است
وی در پاسخ به این سؤال که آیا در خراسان‌جنوبی افرادی هستند که به مهریه نگاه کاسب کارانه و تاجرانه داشته باشند، افزود: با توجه به شرایط فرهنگی خراسان‌جنوبی این مسئله در استان بسیار کم است و معدود افرادی هستند که تنها با هدف کسب مهریه حاضر باشند مُهر ازدواج و طلاق در شناسنامه‌شان ثبت شود.
این سردفتر ازدواج بیرجند در زمینه تفاوت مهریه در ازدواج دائم و موقت افزود: اگر ازدواج موقت ثبت شده باشد، اجرای مهریه در آن با ازدواج دائم تفاوتی ندارد ولی مسئله این است که در ازدواج‌های موقت خانم گاه جز یک برگ سند عادی چیز دیگری ندارد.
حجت الاسلام علیرضا نخعی‌پور، معاون فرهنگی حوزه علمیه خراسان‌جنوبی نیز در باب جایگاه مهریه در پیوند ازدواج بیان کرد: وقتی دختر و پسری با یکدیگر عقد ازدواج می‌بندند باید به این نکته توجه داشته باشند که این پیوند علی رغم همه معنویت وقداست یک سری لوازم قانونی دارد.
وی ادامه داد: یکی از این لوازم قانونی مهریه است که جایگاه فقهی و قانونی خاص خود را دارد و یک حدأقلی برای آن مشخص شده است.
معاون فرهنگی حوزه علمیه خراسان‌جنوبی با اشاره به اینکه در فرهنگ دینی از مهریه به عنوان صداق و نشانه صداقت مرد در محبت به همسر یاد شده است، افزود: البته همواره باید این نکته را مد نظر قرار داد که مهریه هیچگاه نمی‌تواند ضمانت استحکام و پایداری زندگی مشترک باشد.
نخعی‌پور یادآور شد: اگر مردی اهل ایمان واقعی و اخلاق باشد بی‌شک تعهد او ضمانت اصلی برای وفاداری و مراعات حقوق همسر است و به جز آن نمی‌توان بر چیز دیگری تکیه کرد.
باورهای نادرست در باب مهریه
حجت‌الاسلام یدالله وحدانی نیا، معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری خراسان‌جنوبی هم در گفتگو با خبر نگار تبسم مهر اظهار کرد: برای اینکه از برخی از آسیب‌های اجتماعی و اختلافاتی که در موضوع مهریه رخ می‌دهد جلوگیری شود باید دو اصل مهم را مد نظر قرار دهیم.
وی اظهار کرد: اصل اول این است که جمله مشهور و غلط «مهریه را چه کسی داده و چه کسی گرفته» را از ذهن پاک کنیم چرا که به لحاظ شرعی و قانونی مهریه حق زن محسوب می شود.
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری خراسان‌جنوبی ادامه داد: اصل دوم این است که مهریه در حد توان مالی و اقتصادی داماد باشد و یا انتظار این باشد که در آینده فرد بتواند این میزان مهریه را پرداخت کند.
وحدانی نیا با اشاره به اینکه در برخی از موارد مهریه حالت تجارت و کاسب‌کاری در ازدواج به خود می‌گیرد، افزود: هر چند این موضوع در شهرهای بزرگ شایع تر است اما در موارد بسیار کمی شاهد بوده‌ایم در خراسان‌جنوبی نیز معدودی از زنان مهریه را به اجرا گذاشته و طلاق گرفته اند و همین اتقاق را در ازدواج بعدی نیز تکرار نموده‌اند.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا این روند در ازدواج‌های موقت بیشتر شایع است یا خیر، بیان کرد: اگر کسی وارد موضوع ازدواج موقت می‌شود در وهله اول باید بداند که این نوع از ازدواج مانند ازدواج دائم قیودی چون رعایت عده(در ازدواج موقت دوماه) را دارد.
مهریه سنگین پایه استحکام نیست
وحدانی نیا ادامه داد: نکته بعد این است که در ازدواج دائم اگر موقع عقد میزان مهریه مشخص نباشد عقد باطل نمی‌شود و طرفین می‌توانند بعد درباره آن توافق کنند ولی در ازدواج‌های موقت عقد بدون مشخص کردن مهریه باطل است و از این منظر زنی که در ازدواج موقت بر روی مهریه اصرار داشته باشد، راه دوری نرفته است.
وی با اشاره به اینکه میزان مهریه نه باید خیلی پایین و نه خیلی بالا باشد، گفت: از همه مهمتر این است که بدانیم تجربه به مراتب ثابت کرده که هیچگاه مهریه زیاد مانعی بر تصمیم آقایان در طلاق دادن همسرانشان نبوده و از این منظر مهریه های زیاد نمی‌تواند پایه خانواده را مستحکم کند.
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری خراسان‌جنوبی با اشاره به بخش نامه‌ها در قوه قضائیه در باب مهریه یادآور شد: اینکه مردی به خاطر عدم توان مالی پرداخت مهریه نباید در زندان بماند از گذشته هم بوده و چیز جدیدی نیست.
وحدانی نیا گفت: بر این اساس حبس برای آن دسته از مردانی است که علی رغم توان مالی و درخواست زوجه از دادن مهریه استنکاف می‌کنند.
هر چند مهریه یک بُعد قانونی، شرعی و عرفی در ازدواج است اما اگر نقش آن در پیمان معنوی ازدواج پررنگ تر از حد معمول و متداول شود به این پیمان رنگ مادی گرایی داده و از زیبایی و قداست آن می‌کاهد.