بزرگنمایی:

 به گزارش تبسم مهر شورای عالی شهرسازی و معماری ایران شاخص های کلانشهرها را این گونه تعریف کرده است؛ مجموعه شهری که شهر مرکزی آن بین 200 تا 500 هزار نفر جمعیت داشته باشد، به عنوان مجموعه شهرهای میانی قلمداد می شود، شهر مرکزی بین 500 تا یک میلیون نفر جمعیت داشته، جزء مجموعه شهری بزرگ محاسبه می شود و شهر مرکزی از یک میلیون نفر جمعیت بیشتر داشته باشد، منطقه کلانشهری نامیده می شود.

بنابراین با توجه به اینکه در ایران شهرهای بالای یک میلیون نفر جمعیت دارای چالشها، نیازها و خواسته های مشترک از جمله قطارشهری، تراموا، مونوریل، حمل ونقل عمومی سربع درون شهری برای سفرهای درون شهری (اتوبوس، تاکسی گروهی ون، تاکسی)، پارکینگهای لازمه، مدیریت یکپارچه و یا مدیریت واحد شهری هستند و در قوانین و مقررات این شهرها کلانشهر نامیده شده اند.

در ایران هم‌اکنون 15 کلانشهر رسمی و غیررسمی است که شامل شهرهای تهران، مشهد، تبریز، اصفهان، کرج، شیراز، اهواز، اراک، رشت، کرمانشاه، ارومیه، رشت، زاهدان، کرمان و همدان می شود.

اما غیررسمی بودن کلانشهر همدان مسئولان را به تکاپو انداخته تا با الحاق روستاها به شهر، جمعیت را به بالای یک میلیون نفر برسانند و از این طریق به کلانشهر شدن شهر رسمیت ببخشند به طوریکه می‌توان گفت روستا- شهر شدن همدان نه تنها قرار است نامی رسمی برای همدان به ارمغان آورد که توسعه شهری را هم به دنبال داشته باشد.

یکی از تأثیرهای شهرگرایی شتابان بر ساختار فضایی و جمعیتی کشور، رشد فزاینده شهرها و تبدیل مراکز روستایی به نقاط متصل یا منفصل شهری است که سبب برهم­ خوردن تعادل توزیع فضایی جمعیت می­ شود.

به عقیده پژوهشگران با توجه به ناهمخوانی عوامل متعدد مانند اجتماعی، اقتصادی، کالبدی، مدیریتی و ... در نقاط شهری و روستایی، الحاق نقاط روستایی به محدوده شهرها، به ایجاد مشکل­ های عدیده منجر خواهد شد. یکی از مهم­ترین عوامل ایجاد تعارض، نبود رویکرد یکسان مدیریتی در نقاط شهری و روستایی است که بر سایر عوامل نیز تأثیرگذار است.

براساس پژوهش‌های صورت گرفته آثار منفی الحاق بسیار بیشتر از آثار مثبت آن است به‌طوریکه بروز سکونت‌گاه‌های غیررسمی و رشد حاشیه‌نشینی، نابودی اراضی و منابع تجدیدناپذیر، کاهش فضاهای سبز، معضلات زیست‌محیطی، افزایش ساخت‌وساز غیراصولی، ازهم‌گسیختگی اکوسیستم و فقدان زیرساخت‌های موجود برای ارائه خدمات شهری، تزلزل بنیان‌های اقتصاد روستایی، کاهش میزان تولید و حرکت به‌سوی مصرف‌گرایی، افزایش هزینه‌های زندگی، فقدان مهارت و تخصص و ایجاد شرایط برای اقتصاد غیررسمی و مشاغل کاذب، مصرف‌گرایی و کاهش انگیزه در راستای فعالیت‌های تولیدی، تعارضات فرهنگی و اجتماعی و افزایش آسیب‌های اجتماعی، برهم خوردن بافت و شبکه‌های اجتماعی محلی روستایی و کاهش مشارکت اجتماعی را می‌توان از آثار منفی الحاق روستاها به شهر نام برد.

رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر همدان آبان 97 بود که در صحن علنی شورا کلانشهر شدن و توسعه شهر همدان را در گروه الحاق دو شهر و 6 روستا به آن خواند.

الحاق 3 روستا به همدان

مدیرکل راه و شهرسازی استان همدان با بیان اینکه 3 روستای قاسم‌آباد، علی‌آباد و حسن‌آباد قبل از طرح جامع  همدان الحاق شده است، گفت: در طرح جامع شهر همدان مشاور پیشنهاد الحاق 2 روستای دیگر را داده و البته هنوز مشخص نیست که این کار انجام شود.

حسن ربانی ارشد در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: پیشنهاد شده دو روستای شورین و گراچقا نیز به شهر همدان الحاق شود که هنوز در مرحله کارشناسی است.

وی با بیان اینکه فعلا چیزی درباره الحاق دو روستا قطعی نیست، تصریح کرد: مشاور به دلایل فنی شهرسازی این پیشنهاد را داده است و باید در جلسات کارشناسی بتواند اعضا را قانع کند.

ربانی ارشد با اشاره به اینکه الحاق روستاها به شهر کاری کاملا فنی و تخصصی است، افزود: ممکن است دلایل مشاور قابل قبول نبوده و این پیشنهاد مصوب نشود.

وی با بیان اینکه تا تصویب نهایی طرح باید شهرداری با ضوابط طرح هادی رفتار کند، گفت: در روستاهایی که به شهر همدان الحاق شدند شهرداری تا تصویب نهایی طرح باید با ضوابط طرح هادی رفتار کند.

 ساخت و سازهای غیرمجاز در روستاهای الحاق شده

رئیس شورای اسلامی شهر همدان نیز با بیان اینکه شورای شهر نظرات فنی خود را درباره الحاق روستاها به شهر همدان اعلام کرده بود، گفت: به تشخیص مقامات الحاق 3 روستای علی آباد، قاسم آباد و حسن آباد به شهر همدان انجام شد اما باید جلسات مجددی برای نهایی شدن الحاق تشکیل شود.

کامران گردان در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: در حال حاضر مردم این روستاها نه دهیاری دارند و نه شهرداری بنابراین باید جلساتی تشکیل شود تا مشکلات مردم این مناطق حل شود.

وی با اشاره به رونق ساخت و سازهای غیرمجاز در روستاهای الحاقی به شهر همدان، تأکید کرد: با توجه به الحاق روستاها به شهر به شدت در روستاهای الحاق شده خرید و فروش زمین و ساخت و ساز غیرمجاز در حال انجام است و نمی‌توانیم کاری کنیم.

گردان تصریح کرد: برخی افراد با الحاق روستاها و افزایش ارزش افزوده زمین به دنبال منافع خود و خرید و فروش زمین و ساخت و سازهای غیرمجاز هستند که باید برای جلوگیری از این روند توان گذاشته شود البته شهرداری با توانی که دارد در نقاط  دیگر شهری نتوانسته با برخی ساخت و سازهای غیرمجاز به خوبی برخورد کند و حال با اضافه شدن این مناطق به شهر نیاز به توان بیشتری دارد.  

وی با تأکید بر حل مشکلات مردم روستاهای الحاق شده به شهر همدان، اظهار کرد: برای الحاق روستاها به شهر باید آمادگی‌های لازم انجام گیرد و از بودجه‌های ملی و استانی برای توسعه روستاها به منظور الحاق به شهر استفاده شود.

رئیس شورای شهر همدان در صحن علنی شورا نیز با بیان اینکه با الحاق روستاها به شهر، شهرداری بلاتکلیف است، افزود: به دلیل اینکه ممیزی املاک انجام نشده شهرداری بلاتکلیف مانده است و البته شورای شهر در این خصوص مبراست .

الحاق 3 روستا به شهر همدان عقلایی بوده است

مدیرگروه شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان نیز در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه الحاق 3 روستا به شهر همدان عقلایی بوده است، اظهار کرد: الحاق روستاها به شهرها در راستای توسعه شهری غالباً امری بدیهی است.

دکتر محمد رحمانی درباره الحاق روستاهای علی آباد، حسن آباد و قاسم آباد به شهر همدان گفت: الحاق روستاها به شهرها به دو صورت متصل و منفصل انجام می‌پذیرد اما شکلی که در همدان دیده شده، دو جنبه دارد به طوریکه برخی از روستاها به صورت کاملا تصرفی و اجباری به شهر الحاق شده اند.

وی افزود: به طور مثال حصار امام در گذشته به علت مجاورت با شهر همدان و توسعه شهر در داخل محدوده شهری قرار گرفته و به مرور جزئی از شهر شده است.

رحمانی تصریح کرد: مناطق روستایی که به شهر پیوسته‌اند در حوزه اجتماعی، سیاسی و انتخابات بیشترین تأثیر را دارند و به نظرم این بار تصمیم این است که قبل از اینکه این مناطق به شهر تحمیل شوند به شهر الحاق شوند.

وی با بیان اینکه الحاق روستاها به شهر همدان فرار به جلو است، خاطرنشان کرد: در حال حاضر نیز این روستاها از شهرداری خدمات دریافت می‌کنند اما با الحاق به شهر موظف می‌شوند حداقل عوارض‌های شهری را بپردازند و نظارت حداقلی بر روی آنها صورت می‌گیرد.

عضو هیئت علمی گروه شهرسازی دانشگاه آزاد همدان ادامه داد: در مجموع در شرایط فعلی به ضرورت فواید الحاق این روستاها به شهر همدان از مضرات آن بیشتر است.

وی با تأکید بر اینکه نظر بنده درباره الحاق روستاها به شهر همدان مثبت است، تصریح کرد: با الحاق این روستاها به شهر  شهرداری می‌تواند بر امور ساخت و ساز و تفکیک زمین و جمع‌آوری زباله و سایر خدمات شهری نظارت داشته باشد.