بزرگنمایی:

به گزارش خبرنگار تبسم مهر، «قطب علمی فلسفه دین در راستای تولید و تدوین فلسفه‌ دین اسلامی و مواجهه با جریان های ضددینی و پاسخ‌گویی به معضلات فکری جامعه در زمینه‌ فلسفه‌ دین، با تأکید بر استفاده از ظرفیت علمی کشور و همکاری مراکز آموزشی و پژوهشی به خصوص حوزه‌های علمیه و با مشورت و مشارکت نخبگان علمی برنامه‌های خود را ساماندهی و اجرا می‌کند». این تعریفی است که پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در مورد قطب علمی فلسفه دین ارایه کرده است؛ همچنین در ادامه شرح وظایف قطب، به ضرورت راه‌اندازی آن اشاره شده و اهداف آن در دو محور راهبردی و کاربردی معرفی شده است.

با این سمت و سو و نگرش بود که سال 1391 یعنی هفت سال پیش، قطب علمی فلسفه دین راه‌اندازی شد. در طول این سال‌ها فعالیت‌های مختلفی به ثمر رسید تا جایی که بر اساس ارزیابی وزارت علوم تحقیقات و فناوری در سال 1393 قطب علمی فلسفه دین به عنوان تنها قطب برتر علمی کشور معرفی و از آن تقدیر به عمل آمد، تاکنون بیش از ده‌ها عنوان کتاب، نشست و همایش علمی و کرسی‌های ترویجی از سوی قطب علمی فلسفه دین برگزار و به مجامع علمی کشور ارائه شد.

اما اسفندماه سال گذشته در یکصد و سی اُمین جلسه شورای علمی قطب علمی فلسفه دین اسلامی، و در دور سوم فعالیت‌های قطب علمی فلسفه دین با حکم آیت الله «علی اکبر رشاد» رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، سکان هدایت قطب علمی فلسفه دین به دست حجت الاسلام «علیرضا قائمی‌نیا» سپرده شد که خود سالیان سال است که در عرصه پژوهش های مرتبط با فلسفه دین قلم می‌زند، ضمن اینکه وی در زمره السابقون السابقون‌های فعالیت در عرصه علوم انسانی در سطح پژوهشگاه و البته سایر مراکز علمی است.

بر آن شدیم با حجت‌الاسلام علیرضا قائمی‌نیا به عنوان مدیر قطب علمی فلسفه دین اسلامی به گفت وگو بنشینیم که در ادامه می‌خوانید:

حجت الاسلام قائمی نیا در گفت وگو با خبرنگار تبسم مهر، با بیان اینکه وزارت علوم به صورت دوره‌ای مجوز قطب‌های علمی را بررسی و در صورت احراز شرایط، مجوز فعالیت دور جدید را صادر می‌کند، به آغاز دور سوم فعالیت‌های قطب علمی فلسفه دین اسلامی اشاره کرده و گفت: در دو دوره گذشته، فعالیت‌های ارزشمندی در سطح ملی انجام شد که علاوه بر توسعه مباحث فلسفه دین، در شناساندن و تثبیت موقعیت قطب نیز موثر بود. مثلا همکاری قطب فلسفه دین با کمیته تخصصی کلام جدید و فلسفه دین شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی و هنر برای بازبینی و بازطراحی دروس و سرفصل‌های دوره‌های کارشناسی ارشد و دکتری رشته فلسفه دین از جمله این فعالیت‌ها بود.

وی ادامه داد: مجموعه‌ای از نشست‌های علمی،‌ کرسی‌های ترویجی،‌ درس‌گفتارها و برخی تحقیقات که برخی از آنها منتشر شده از دیگر فعالیت‌های قطب در این دو دوره بوده است. اما با آغاز دور سوم فعالیت‌ها رویکرد جدیدی مورد توجه قرار گرفته است، برای مثال درس‌گفتارهای مختلف، کارگاه‌های علمی، نشست‌ها و مناظرات از جمله برنامه‌هایی است که درصدد هستیم آنها را در دوره جدید بیش از گذشته فعال کنیم. چنین برنامه‌هایی، به ویژه در دوره گذشته در همکاری با برخی مراکز و نهادهای علمی آغاز شده بود، اما در این دوره ضمن توسعه این برنامه‌ها در صدد هستیم تا مباحث جدید در حوزه فلسفه دین را محور کار قرار دهیم.

حجت‌الاسلام قائمی نیا در ادامه با توجه به همین رویکرد، به دیدار اخیر خود با کمال خرازی، رئیس ستاد علوم شناختی ریاست جمهوی اشاره کرده و می‌گوید: در این دیدار تاکید شد تا مباحث جدید علوم شناختی و ارتباط آن با مطالعات دینی و الهیات مطرح شده و کارهایی به صورت مشترک میان قطب علمی فلسفه دین و ستاد علوم شناختی ریاست جمهوری انجام شود تا از این رهگذر بستر مناسبی برای فعالیت اندیشمندان و برگزاری کرسی‌ها در قطب فراهم شود.

رئیس جدید قطب علمی فلسفه دین با تاکید بر اینکه فعالیت‌های تحقیقاتی علاوه بر مدیریت جدی، نیازمند حمایت محققان و پژوهشگران است، افزود: در این راستا باید مدیریت مناسبی روی بحث ‌های جدید شود، قطب می‌تواند در همه محورها فعالیت کند اما توجه به مباحث جدید، ضرورت امروز فضای علمی کشور است. در دو دوره گذشته، عمده برنامه‌ها به دلیل آنکه تازه مرحله اول فعالیت های قطب علمی فلسفه دین آغاز شده بود و از طرف دیگر حمایت‌های چندانی نیز وجود نداشت، به سامان‌دهی برخی مباحث موجود و فعالیت‌های جاری در حوزه فلسفه دین معطوف بود که البته بسیار هم ارزشمند بوده است، اما واقعیت آن است که بدون ایجاد زمینه‌های لازم، ورود در بحث‌های جدید امکان‌پذیر نبود؛ نیاز امروز، علاوه بر استمرار در جهت ساماندهی مباحث رایج و بحث و نظر در مسائل آموزشی و پژوهشی متداول، ورود به بحث‌های جدید است و امیدوارم که با تلاش دوستان و همکاران کارها را توسعه دهیم و یک سری مباحث جدید و بروز در فضای علمی کشور مطرح شود.

وی در مورد این فعالیت‌ها و مباحث جدید گفت: برای مثال می‌توان به آنچه که در مورد علوم شناختی مطرح است یا ارتباط مطالعات فرهنگی با مباحث فلسفه دین اشاره کرد. معتقدم فعالیت در این عرصه ها به یک معنا در فضای دانشگاهی و مراکز علمی تاثیرگذار خواهد بود. البته این امر در صورتی محقق خواهد شد که مورد حمایت محققان و مراکز مربوط از جمله دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه قرار گیرد.

حجت الاسلام قائمی نیا افزود: قطعا یکی از وظایف قطب علمی فلسفه دین دنبال کردن تاثیر این مباحث در علوم اسلامی و فلسفه اسلامی و زمینه‌های مرتبط با آن است، این کار متقابلی است و قطعا توسعه دادن این سلسله مباحث و فعالیت‌ها در حوزه‌های علمیه می‌تواند به روند پژوهش‌های نوین در این عرصه کمک کند.

وی در بخش دیگری از مباحث خود در مورد حضور پژوهشگران از طیف‌های مختلف فکری، ذیل فعالیت‌های قطب علمی فلسفه دین اظهار می‌کند: ما محدودیتی در این زمینه نداریم، البته تعدادی از افراد با وجود اینکه محدودیتی هم وجود ندارد، حاضر نیستند حتی در جلسات شرکت کنند چه رسد به آنکه بخواهند در روند پژوهش ها دست به قلم شوند، با این حال ما از حضور اندیشمندان مختلف استقبال می‌کنیم.

رئیس جدید قطب علمی فلسفه دین می گوید: واقعیت آن است که تا به امروز پژوهش‌های مختلفی در عرصه علوم انسانی در کشور انجام شده اما آن‌گونه که باید نتیجه نگرفته‌ایم و شاید یک علت این عدم توفیق این باشد که بیشتر از آنکه شاهد جناح بندی‌های علمی باشیم، عوامل دیگری دخیل بوده که سبب می‌شود گفتمان علمی شکل نگیرد، با این وجود ناامید نیستیم اما معتقدیم یک دست هم به تنهایی صدا ندارد و لازم است همه محققان و اندیشمندانی که دغدغه طرح مباحث جدید و بحث و اندیشه‌ورزی در فضای اسلامی را دارند، به این گفتمان کمک کنند.