به گزارش تبسم مهر، حذف صفرها از واحد پولی نخستین بار بعد از جنگ جهانی دوم و در کشور آلمان به اجرا درآمد. علت این تصمیم هم تورم وحشتناکی بود که این کشور بعد از جنگ تجربه کرد. بعد از این برخی دیگر از کشورها هم تجربه آلمان را تکرار کردند اما همه آن تجربه‌ها موفق نبود.

بعد از آن هم این طرح در بسیاری از کشورهای دیگر انجام شد؛ به طوری که در طول 50 سال گذشته 19 کشور اقدام به حذف صفر از پول ملی خود کردند. صفرها در آرژانتین تاکنون چهار مرتبه، در روسیه، اوکراین، لهستان و بلژیک سه مرتبه و در ترکیه، کره جنوبی و غنا یک مرتبه برداشته شده‌اند.

برزیل رکورددار حذف صفر!

یکی دیگر از کشورهایی که به حذف صفرها علاقه زیادی داشته، برزیل است. این کشور در دهه 60 و 70 میلادی یکی از سنگین‌ترین تورم‌های زمان خود را تجربه کرد؛ به طوری که پول ملی این کشور ماهانه 30 تا 40 درصد ارزش خود را از دست می‌داد.

در سال 1967 میلادی برای اولین بار سه صفر از پول ملی برزیل حذف شد، با این حال برزیل نتوانست در کنترل تورم موفق عمل کند و تا سال 1981 تورم این کشور بار دیگر به 151 درصد رسید. در این مدت دوباره سه صفر از پول ملی برزیل حذف شد اما در سال 1989 تورم بار دیگر در برزیل افزایش پیدا کرد و به 1431 درصد رسید.

در همین زمان برای چندمین بار دولت برزیل اقدام به حذف صفرهای بازگشته همراه با تغییر نام پول ملی کرد. در سال 1993 زمانی که تورم این کشور در مرز 2000 درصد قرار داشت باز هم حذف سه صفر اعمال شد.

جالب است بدانیم که از 1930 تاکنون طی شش مرحله 18 صفر از پول ملی برزیل حذف شده و هشت بار هم نام واحد پولی این کشور تغییر پیدا کرده و با این حال این کشور هنوز یکی از گران‌ترین کشورهاست!

حذف صفرها در هلند کارگر افتاد

بیماری هلندی اصطلاحی است که بر اساس اتفاقات رخ داده در اقتصاد هلند در سال‌های دهه 60 به وجود آمد. در آن سال‌ها اقتصاد هلند به دلیل ورود منابع درآمدی غیر منتظره از محل استخراج گاز، با تورم فزاینده‌ای روبرو شد؛ به طوری که دولت مجبور به چاپ اسکناس‌های درشت شد تا بتواند پاسخگوی نیازهای تورم 100 درصدی باشد.

این وضعیت در هلند چندان ادامه پیدا نکرد، چرا که دولت با اعمال سیاست‌های شدید انقباضی در سیاست‌های پولی توانست حجم پول را کنترل کرده و به‌همراه آن چهار صفر از اسکناس‌های این کشور را حذف کند. هلند در واقع نمونه برجسته‌ای از جوابگو بودن سیاست حذف صفر از اسکناس در شرایطی است که این کار با اعمال دیگر سیاست‌های کنترل نقدینگی همراه باشد.

هر دلار آمریکا 5.1 میلیون لیر ترکیه

ترکیه در 2005 به یک‌باره شش صفر را از پول ملی خود حذف کرد. تورم در این کشور از ابتدای دهه 80 آغاز شده و با شتاب به پیش رفت؛ به طوری که هر دلار آمریکا که در سال 1988 با 1422 لیر قدیم ترکیه مبادله می‌شد در سال 2003 به بیش از 5/1 میلیون لیر قدیم رسید.

در این شرایط قیمت یک ساندویچ در ترکیه به سه میلیون لیر رسید. از سال 1981 به این سو در ترکیه هر دو سال یک بار نیاز به اسکناس‌های درشت‌تر احساس می‌شد. در یک چرخه 25 ساله درشت‌ترین اسکناس ترکیه از 5 هزار لیر به یک میلیون لیر تبدیل شد.

تعداد بی‌شمار صفرها در ارقام اقتصادی و مبادلات که گاه تا چند تریلیون لیر می‌رسید مشکلات فراوانی را در مسیر عملیات حسابداری و نگه‌داری حساب‌ها به وجود آورده بود. از آغاز سال 2005 اسکناس‌های جدید ترکیه با عنوان لیر جدید منتشر شدند. هر لیر جدید حالا معادل یک میلیون لیر قدیم است و به این ترتیب ترکیه در یک مرحله شش صفر را از اسکناس حذف کرد.

مهار تورم در ترکیه با نظارت و دستورالعمل‌های صندوق بین‌المللی پول انجام گرفت. این کشور به عنوان یک نمونه برگزیده در مهار تورم از سوی این نهاد بین‌المللی معرفی شد. ترکیه پیش از آنکه اقدام به حذف صفرها کند تورم را به طور کامل مهار کرد.

ترکیه حذف صفرها را با اصلاحات بانکی همراه کرد

درباره تجربه کشور ترکیه در حذف صفرها، حسین وکیلی –اقتصاددان- در گفتگو با ایسنا، با اشاره به فراگیری حذف چهار صفر از پول ملی روی مبادلات اقتصادی، شرط موفقیت این عملیات را در اصلاحات ساختاری ارزیابی کرد و گفت: در ترکیه حذف صفر با دیگر اصلاحات اقتصادی از جمله اصلاح ناترازی بانک‌ها، تغییر در قوانین جذب سرمایه‌گذاری خارجی و توسعه فضاهای گردشگری همراه شد که البته موفقیت آمیز هم بود.

این اقتصاددان با بیان اینکه حذف صفرها باید در شرایط ثبات اقتصادی انجام شود ادامه داد: تا زمانی که ثبات قیمت‌ها شکل نگیرد و حجم روزافزون نقدینگی با تولید ملی تناسبی نداشته باشد، حذف صفرها نمی‌تواند به تنهایی باعث قدرتمند شدن پول ملی شود.

در ایران هم حذف صفر به تنهایی جواب نمی‌دهد

وکیلی با تاکید بر اینکه باید زمینه‌های لازم برای کنترل حجم نقدینگی در اقتصاد فراهم شود گفت: این حجم نقدینگی در کنار کاهش درآمدهای نفتی باعث می‌شود که تورم در اقتصاد ایران بیشتر از روز قبل باشد که در چنین شرایطی حذف چهار صفر از پول ملی به تنهایی نمی‌تواند باعث حل مشکلات اقتصادی یا کاهش تورم شود.

در مورد تجربه ترکیه ذکر این نکته هم ضروری است که این کشور ابتدا یک برنامه ریاضتی 16 میلیارد دلاری را به اجرا گذاشت و پس از آن که نرخ تورمش به 9 درصد کاهش پیدا کرد، در سال 2005 اقدام به حذف صفر از پول ملی خود کرد.

بعد از این با ایجاد اصلاحات ساختاری، قیمت برابری هر دلار از یک میلیون و 350 هزار لیر در سال 2004 به نرخ معقول خود بازگشت و ثبات نسبی نرخ ارز برای مدت طولانی در این کشور ادامه پیدا کرد و در آخرین معاملات ارزی، هر دلار آمریکا به ازای 5.5598 لیر مبادله می‌شود.

صفرها به تنهایی زورشان به تورم نمی‌رسد

بررسی تجربیات کشورهای مختلف نشان می‌دهد که حذف صفر از پول ملی الزاما به توقف نرخ تورم یا کاهش ارزش پول منجر نشده است.

زیمباوه در سال 2009 اقدام به حذف 12 صفر از پول ملی خود کرد. به گفته سی ان ان، در آن سال با یک اسکناس 100 تریلیون دلاری زیمباوه می‌شد تنها یک قرص نان خرید و قیمت هر دلار آمریکا به 300 تریلیون دلار زیمباوه رسیده بود.

با این حال تنها اکتفا به حذف صفر از پول بدون اصلاحات ساختاری باعث شد تا تورم این کشور در ژوئن سال 2019 با گذشتن از 175.66 درصد مجددا رکوردشکنی کند.

ونزوئلا نیز سال گذشته اقدام به حذف پنج صفر از پول ملی خود کرد اما تورم آن از 24 هزار و 571 درصد در سال گذشته به 815 هزار و 194 درصد در ماه می افزایش پیدا کرده است. اقتصاد ونزوئلا نیز که سال گذشته طبق گفته دویچه وله منفی 18 درصد کوچک شده بود، طبق پیش‌بینی صندوق بین‌المللی پول امسال را با رشد منفی 35 درصد سپری خواهد کرد.

انتهای پیام