بزرگنمایی:

تبسم مهر - تهران- ایرنا- در نخستین نشست آسیب شناسی ترجمه‌های ادبی از ویراستاری و نقد به عنوان دو عامل اصلی و مغفول در ترجمه یاد شد.

به گزارش روز یکشنبه ایرنا از روابط عمومی موسسه خانه کتاب، نخستین نشست آسیب شناسی ترجمه‌های ادبی با عنوان «زیر چتر نقد» با همکاری فصلنامه «صنعت ترجمه» با حضور نجمه شبیری و احسان عباسلو در سرای اهل قلم برگزار شد.
شبیری در ابتدای این نشست با اشاره به روند داوری کتاب در جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، گفت: چند عامل در داوری کتاب‌ها مطرح می‌شود: اول آنکه نخستین ترجمه کتاب ارائه شده باشد این در حالی است که ما در سال‌های اخیر با ترجمه‌های گوناگون از یک اثر رو به رو می‌شویم. مترجم باید یاد بگیرد که برای ورود به جامعه باید پا روی جای خود بگذارد اما مترجمان ما در حاشیه قرار دارند و خودشان یک اثر را برای اولین بار ترجمه نمی‌کنند.
وی ادامه داد: دومین عامل مورد نظر، ویراستاری است. ویراستاری در جامعه ما مانند نقد است. ما هیچ وقت نقد نداشتیم و نخواهیم داشت؛ نقد کاری جدی، اساسی و دارای مکتب و نظریه است. باید این سوال را مطرح کنیم که چرا ویراستاری را جدی نمی‌گیریم. در بیشتر آثاری که به دست ما می‌رسد اشتباهات ویرایشی به چشم می‌خورد.
عضو هیات علمی و مدرس دانشگاه علامه طباطبایی بیان کرد: از دیگر عوامل مورد نظر در بررسی، تسلط مترجم است. در هر اثر اصطلاحات و ضرب‌المثل‌هایی وجود دارد که گاه تحت‌اللفظی ترجمه می‌شود و گاه مترجم آن را درک نکرده و ترجمه نمی‌کند. درحالی که باید معنای این کلمات و اصطلاحات را با جست‌وجو و پرسش پیدا کرد و حذف و یا ترجمه استنباطی آنها خیانت به ترجمه است.
شبیری با تاکید بر اهمیت سعه صدر و تواضع در ترجمه، گفت: مترجم باید برای فهم مطلب تلاش کند و برای مخاطب هم ارزش قائل باشد و بداند مخاطب متوجه می‌شود.
این مترجم زبان اسپانیایی با بیان اینکه مترجم باید شهامت ترجمه یک اثر برای اولین بار را داشته باشد، گفت: از لحاظ جامعه شناسی و روان شناسی ملت ایران مردمانی باشعور و غیور هستند چرا این غرور را در شان ادبی حفظ نکنیم؟ نمی‌توانیم در همه امور دنباله روی اروپایی‌ها باشیم چرا که آبشخور و نیازهای فکری متفاوتی داریم. در پنج دهه اخیر اروپایی‌ها بر روان شناسی تمرکز کرده‌اند و اگر ما هم تصمیم گرفته ایم روی این موضوع کار کنیم باید متناسب با فرهنگ کشور خودمان این کار را انجام دهیم.
این پژوهشگر تاکید بر این که در ایران غرب شناسی وجود ندارد، گفت: ما یا شیفته غرب هستیم یا ضد غرب هستیم و اینها به معنا غرب شناسی نیست. بنابراین نمی‌توانیم از آنها کپی برداری کنیم.
وی با بیان اینکه یک مثلث ناشر، مترجم و ویراستار داریم، گفت: کتاب نیاز به مقدمه برای برقراری ارتباط با مخاطب دارد و برای ایجاد همراهی مخاطب با متن و کتاب این مقدمه ضروری است و نباید فهم همه متن را بر عهده مخاطب بگذاریم. تعدادی از ناشران در حق یک کتاب جفا می‌کنند و یک اثر را از داشتن صفحه بندی مناسب، طرح جلد، فونت و موضوعات دیگر محروم می‌کنند. درحالی که این موضوعات باید از سوی ناشر رعایت شود و با هنر خود ارزش کتاب را افزایش دهد.
** مترجم و نویسنده باید جوابگوی مخاطب باشند
احسان عباسلو دیگر مترجم و نویسنده کشور از دیگر سخنرانان این نشست با تاکید بر اینکه حقله مفقود ترجمه نبود افراد دغدغه‌مند در این حوزه است، گفت: ما به عنوان مخاطب جایگاه خود را در قبال ترجمه نشناختیم و ترجمه هر اثری را که ارائه شود می‌پذیریم بدون اینکه هیچگاه از خودمان بپرسیم که آیا لایق این اثر هستیم یا خیر. مترجم و نویسنده باید جوابگوی مخاطب باشند.
وی با اشاره به برخی کتاب‌های ترجمه شده که به چندین چاپ رسیده‌اند اما در مطابقت با نسخه اصلی ایراداتی در حد فاجعه دارد، گفت: مخاطب از این موضوع بی اطلاع است. مخاطب در خدمت مترجم نیست چرا که برای خواندن یک اثر هزینه‌های مادی و زمانی را خرج می‌کند بنابراین باید یک اثر شایسته در اختیارش قرار دهیم.
عباسلو بیان کرد: شاید یکی از مشکلاتی که باید روی آن پررنگ کار کنیم رقابت بازار است. مترجم برای اینکه از این بازار عقب نماند اثر را با جافتادگی‌های فراوان راهی بازار نشر می‌کند. برای ترجمه‌های موازی در جایزه کتاب سال یک تبصره وجود دارد که اگر ترجمه ارزش افزوده، نقد، مقدمه و موخره و تفاوت چشم‌گیری نسبت به ترجمه‌های دیگر داشته باشد در چرخه داوری این جایزه قرار می‌گیرد.
این پژوهشگر گفت: اگر در هیچ گروهی سخت‌گیری وجود نداشته باشد باید در حوزه ترجمه این سخت‌گیری باشد چرا که باید آثار با کیفیت ترجمه شوند. در این زمینه اگر اهمال کنیم خودمان مقصریم و نباید با کسی در این زمینه تعارف داشته باشیم. داوران جایزه کتاب سال تجربه و سواد لازم برای داروی آثار را دارند و افراد شناخته شده ای هستند که اسامی آنها از سوی موسسه خانه کتاب اعلام شده است.
وی تصریح کرد: در این جایزه، آثار ترجمه شده با متن اصلی مطابقت داده می‌شود. در کنار ترجمه یک اثر عوامل دیگر هم برای داوری لحاظ می‌شود. ممکن است کتاب از لحاظ کیفیت ترجمه حائز رتبه شود اما به دلیل وجود عوامل دیگری بخشی از امتیاز را از دست دهد.
عباسلو با تاکید بر نقش ناشر در ارائه یک اثر خوب به مترجمان پیشنهاد کرد که به عنوان یک مترجم بر صفر تا صد کار خود نظارت داشته باشند و خود را دست کم نگیرند و همچنین برای ترجمه یک کتاب برای اولین بار آن را با دقت انتخاب کنند و فریب بازار را نخورند.
این منتقد ادبی ادامه داد: اینکه یک کتاب در خارج از ایران پرفروش بود به معنای پرفروش بودن آن در ایران نیست. مترجمان برای انتخاب یک اثر خوب باید جست‌وجو کنند. مترجم می‌تواند برای اولین بار معرف نویسنده و اثر او به جامعه باشد. به عبارتی مترجم می‌تواند جریان ساز باشد. اما مشکل اینجاست که ارزش جایگاه خود را نمی‌داند و تابع بازار است و کتابی که به آن اقبال شده را ترجمه می‌کند.
عباسلو با اشاره به توان فنی مترجم، گفت: مترجم به صورت تئوری همه چیز را می‌داند اما در عمل اثر عجیبی را خلق می‌کند. شاید نگاه سرعتی و عجولانه بودن این مشکلات را ایجاد می‌کند. فکر می‌کنیم در مدت شش ماه باید ترجمه یک اثر را به پایان رساند و به این فکر نمی‌کنیم که ممکن است ترجمه یک اثر سال‌ها طول بکشد.
وی با بیان اینکه سرفصل‌های دانشگاه در رشته ترجمه باید مورد بررسی قرار بگیرد، گفت: استادان به شرح وظایف خود بسنده می‌کنند. از میان مترجمانی که در سال فارغ التحصیل می‌شوند چند مترجم خوب می‌بینیم. در میان این فارغ التحصیلان تعداد محدودی مترجم خوب به جامعه معرفی می‌شوند که ناشران درجه یک در حوزه ادبیات به آنها بهاء می‌دهند و آثارشان را منتشر می‌کنند.
عباسلو گفت: مشکل ما نقد ترجمه است؛ این موضوع باید در جامعه جدی گرفته شود. با نقد ترجمه، ناشران خوب و بد از هم متمایز می‌شوند و برای مخاطب از هم قابل تشخیص خواهد بود. با ذکر دلیل، ترجمه‌ها را نقد کنیم و به دنبال آن ناشران را درجه بندی کنیم حتی اگر ناشران این درجه بندی را قبول نداشته باشند. ما منتقد هستیم و با توجه به نقدها به ناشر رتبه می‌دهیم.
** جامعه ما در حوزه ترجمه ستاره زده شده است
محمدرضا اربابی رئیس انجمن صنفی مترجمان استان تهران از مهمانان حاضر در این نشست نیز گفت: کیفی سازی ترجمه در ایران موضوع مهمی است. در حوزه کودک و نوجوان 80درصد رشد در چند سال گذشته داشتیم که بخشی به علت استقبال مخاطب و بخشی به علت باز بودن فضای ترجمه در ایران است اما خروجی کتاب‌های ما مانند هندوانه دربسته است. کیفیت آثار ترجمه خود را در جایی نشان نمی‌دهد چرا که آثار نقد نمی‌شوند.
وی با بیان اینکه جامعه ما در حوزه ترجمه ستاره زده شده است، گفت: جلسات نقد و بررسی کتاب به یک دورهمی برای معرفی و بررسی کتاب تبدیل شده است و نقدی در این جلسات نمی‌بینیم. چند مجله علمی تخصصی می‌شناسید که کار تخصصی نقد انجام دهند. وقتی موضوع کیفیت ترجمه مطرح می‌شود سرپیکان را به سمت مترجم می‌چرخانند درحالی که باید به ناشران توجه کنیم چرا که ناشران به علت نفع در فضای رقابتی بازار، ترجمه‌های مکرر از مترجم طلب می‌کند.
فراهنگ**3009** 9053
انتهای پیام /*