بزرگنمایی:

به گزارش روز سه شنبه گروه علمی تبسم مهر  از معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، مطالعه بار بیماری ها، جامع ترین و دقیق ترین مطالعه اپیدمیولوژیک جهانی است که سالانه توسط انستیتوی سنجش و ارزیابی سلامت دانشگاه واشنگتن در سیاتل آمریکا و با مشارکت چندین هزار محقق از کشورهای مختلف دنیا انجام می شود.
این مطالعه، روند مرگ و میر ناشی از 359 بیماری و صدمات و 84 عامل خطر سلامت در 195 کشور و منطقه جهان را با استفاده از روش های دقیق و قابل مقایسه، در سطوح ملی، منطقه ای و جهانی توصیف می کند و به بررسی میزان پیشرفت کشورها در اهداف شاخص های توسعه پایدار 2030 می پردازد.
مطالعه مهم جهانی بار بیماری ها در سال 2017،با مشارکت 3 هزار و 676 محقق از 146 کشور از جمله 200 محقق از ایران انجام و نتایج آن نوامبر 2018، در مجله معتبر بین المللی لنست منتشر شده است.

**82 میلیون ایرانی چه قدر به زندگی امیدوارتر شده اند
دکتر «رضا ملک زاده» از نویسندگان همکار مطالعه جهانی بار بیماری ها، با اشاره به این که برای نخستین بار در این مطالعه نرخ جمعیت در 195 کشور مورد بررسی را اعلام کرده است، گفت: ایران با جمعیت 82.2 میلیون نفر، دارای سرانه درآمد ناخالص ملی 17.5 هزار دلار ، نرخ باروری 1.7 و متوسط سالهای تحصیل 7.8 سال است.
معاون تحقیقات وزیر بهداشت، سن امید به زندگی در ایران در سال 96 را برای زنان 79.4 و برای مردان 75.5 سال اعلام کرد و گفت: این درحالیست که سن امید به زندگی مورد انتظار و پیش بینی شده برای زنان ایران درسال گذشته، 77 و مردان 70 سال بود که این نشان از پیشرفت سریعتر ایران در دستیابی به شاخص جهانی افزایش سن امید به زندگی بویژه در بین زنان دارد.
به گفته وی، سن امید به زندگی زنان ایرانی در سال 96 ، در مقایسه با 27 سال پیش از آن (سال 69)، بیش از 9 سال و در مردان 10 سال افزایش یافته است

**کاهش مرگ و میر کودکان ایرانی، فراتر از انتظار
این استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران، با اشاره به روند مرگ و میر کودکان ایرانی (یک مرگ به ازای 1000 تولد) ، شمار مرگ کودکان زیر 5 سال کشور را در حال حاضر، 14 مورد در هر یکهزار تولد اعلام کرد و گفت: 27 سال پیش، شاهد مرگ بیش از 64 کودک زیر 5 سال به ازای یکهزار تولد بودیم.
دکتر ملک زاده خاطرنشان کرد: روند مرگ کودکان زیر یک سال ایرانی نیز نشان می دهد درحالی که در سال 69 ، مرگ 50 کودک زیر یک سال به ازای 1000 تولد گزارش شده ، در سال 2017 این رقم به 12 مرگ رسیده است 
وی یادآور شد: مرگ و میر کودکان زیر یک سال و زیر 5 سال ایرانی در سال 69 بیش از عدد مورد انتظار بوده است اما در سال گذشته ، مرگ و میر کودکان ، حتی کمتر از عدد پیش بینی شده بوده و در این باره ایران به پیشرفتهای بسیار خوبی دست یافته است.

**چه تعداد ایرانی سال گذشته فوت کردند
رییس پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران، شمار مرگ و میر هر دو جنس در جهان طی سال 2017 را 56 میلیون (30.5 میلیون مرد و 25.5 میلیون زن) برشمرد و با اشاره به سهم 2.9 میلیون نفری خاورمیانه از این تعداد مرگ در سال 2017 ( 1.7 میلیون مرد و 1.2 میلیون زن) ، افزود: در سال گذشته، 380 هزار مرگ برای ایران شامل 220 هزار مرد و 160 هزار زن ثبت شده است. 
دکتر ملک زاده با تاکید بر افزایش طبیعی شمار سالانه مرگ ها در کشور، درباره روند مرگ و میر استاندارد شده سنی در ایران طی سالهای 69 تا 94 گفت: آنچه در بررسی روند مرگ های یک کشور مهم تلقی می شود «شاخص مرگ و میر استاندارد شده سنی» (یک مرگ به ازای هر 100 هزار نفر) است که بررسی سالهای یاد شده نشان می دهد میزان مرگ و میر استاندارد شده سنی در ایران بسیار کاهش یافته و این کاهش در کل جهان و خاورمیانه نیز رخ داده است.

**مهمترین علل مرگ در ایران؛ سرعت سرسام آور چند بیماری کشنده و ناتوان کننده
مجری بزرگترین مطالعه کوهورت خاورمیانه و شمال آفریقا در ایران، در ادامه، فهرستی از علل مهم مرگ و میر در ایران طی 10 سال گذشته و روند تغییرات (افزایش یا کاهش) هر یک از این علل ارائه کرد و گفت: بیماری های قلبی عروقی با 27 درصد افزایش ، سکته مغزی با 19 درصد افزایش ، آلزایمر با 103 درصد افزایش، صدمات جاده ای با 31 درصد کاهش، بیماری های قلبی ناشی از فشار خون بالا با 55 درصد افزایش، دیابت با 76 درصد افزایش، بیماری های مزمن انسدادی ریوی با 40 درصد افزایش، بیماری های مزمن کلیوی با 56 درصد افزایش، اختلالات نوزادی با 60 درصد کاهش، بیماری های عفونی دستگاه تنفسی با 0.6 درصد افزایش، نواقص مادرزادی با 54 درصد کاهش مهمترین علل مرگ در ایران را تشکیل می دهند.

**10 علت مرگ های زودرس در ایران بر اساس تازه ترین نتایج جهانی
علت مرگ های زودرس در ایران بر اساس تازه ترین نتایج جهانی اما مرگ های زودرس که بنا بر آمار رسمی معاون تحقیقات وزیر بهداشت، سبب شده نیمی از ایرانیان ، 70 سالگی را نبینند! ، یکی از جدی ترین نگرانی های نظام سلامت ایران است که سرعت افزایش یا کاهش علل آنها، در مطالعه جهانی بار بیماری های 2017 به طور دقیق اندازه گیری و فهرستی کامل از علل آنها ارائه شده است.
به گفته محقق ایرانی همکار این مطالعه، بیماری های قلبی عروقی با 13 درصد افزایش، صدمات جاده ای با 38 درصد کاهش، اختلالات نوزادی با 60 درصد کاهش، سکته مغزی با بیش از 8 درصد افزایش، نواقص مادرزادی با 55 درصد کاهش، دیابت با 63 درصد افزایش، بیماری های عفونی دستگاه تنفسی با 38 درصد کاهش، بیماری های قلبی ناشی از فشار خون بالا با 38 درصد افزایش ، صدمه به خود با 12 درصد کاهش ، آلزایمر با 73 درصد افزایش و سرطان خون با 6 درصد کاهش ، 10 علت مهم مرگهای زودرس در ایران هستند.

**پیام داده های جهانی به نظام سلامت ایران در سرعت برخی بیماریها
دکتر ملک زاده با اشاراتی که در خصوص علل مهم مرگ و میر کلی ایرانیان و علل مرگ های زودرس در کشور و میزان افزایش یا کاهش سرعت هر بیماری رفت،ذکر چند نکته را در این زمینه ضروری دانست و گفت: علی رغم افزایش سرعت قابل توجه درکاهش مرگها بر اثر عواملی همچون بیماری های قابل انتقال مادر به کودک، مرگ های نوزادی، سوءتغذیه و ... در ایران، اما نیازمند سرعت بیشتری در کاهش مرگهای ناشی از بیماری های غیرواگیر هستیم که از سال 79 تا 93، کاهش سرعت کمی داشته اند و تنها طی سه سال گذشته، اندکی از سرعت مجموع بیماری های غیرواگیر کاسته شده است.

**افزایش خیره کننده دیابت در ایران
وی پیام «داده های مطالعه جهانی بار بیماری ها » را لزوم اتخاذ و اجرای سیاست هایی برای پیشگیری از افزایش سکته های قلبی و مغزی بسیار متاثر از فشار خون بالا، نارسایی های مزمن کلیوی عمدتا به علت فشار خون بالا با هزینه های غیرقابل جبران ، بیماری های اعصاب با افزایش در طول سالهای 69 تا کنون، سرطان ها ( بویژه سرطان روده بزرگ) که چاقی، بی تحرکی و رژیم های نامناسب غذایی نقش مهمی در بروز انواع این بیماری دارند، آلزایمر با افزایش دو برابری و نیز دیابت با افزایش 76 درصدی (به عنوان علت کلی مرگ و میر) طی 10 سال گذشته دانست و گفت: ما قطعا در آینده شاهد مشکلات بزرگ بهداشتی ناشی از بیماری دیابت برای نظام سلامت خواهیم بود؛ به طوری که هم اکنون 25 درصد ایرانی ها در مرحله پیش دیابت و 10 درصد مبتلا به دیابت هستند و پیش بینی می شود تا 20 سال آینده یک چهارم جمعیت ایران نیاز به درمان دیابت داشته باشند؛ درحالی که این بیماری با رعایت اعتدال در مصرف مواد غذایی، کاهش وزن و تحرک بدنی کاملا قابل پیشگیری است.

**بیشترین ناتوانی ها در ایران ناشی از کدام مشکلات سلامت هستند؟
دکتر ملک زاده، در ادامه، اختلالات سردرد (14 درصد افزایش)، کمردرد (23 درصد افزایش)، اختلالات افسردگی (23 درصد افزایش)، اختلالات مرتبط با مصرف مواد مخدر (2.6 درصد افزایش)، اختلالات اضطراب (10 درصد افزایش)، دیابت (73 درصد افزایش)، گردن درد (30 درصد افزایش)، اختلالات نوزادی (23 درصد افزایش) ، سایر اختلالات اسکلتی – عضلانی (34 درصد کاهش)، افت شنوایی مرتبط با افزایش سن (32 درصد افزایش) و نابینایی و اختلالات بینایی (26 درصد افزایش) را عمده ترین مشکلات سلامت عامل بیشترین ناتوانی ها در ایران برشمرد.

**شایعترین عامل مرگ و ناتوانی در ایران امروز و فردا
معاون تحقیقات وزیر بهداشت، درباره عوامل خطری که علل مرگ و ناتوانی در ایران را شکل می دهند، گفت: همان طور که بر اساس نتایج مطالعات مهم ملی و جهانی بارها هشدار داده ام، فشار خون بالا در ایران، مهمترین عامل خطر مرگ و ناتوانی در ایران است! فشار خون بالا در سال 86، سومین عامل خطر مرگ و ناتوانی در ایران بوده است که با افزایش 24 درصدی طی 10 سال گذشته، اکنون به رتبه نخست رسیده است.
به گفته وی، 28 درصد ایرانیان بالای 18 سال مبتلا به فشار خون بالا هستند که سهم زنان بیشتر است. همچنین نیمی از ایرانیان بالای 55 سال مبتلا به فشار خون بالا می شوند.
دکتر ملک زاد یادآور شد: فشار خون بالا، طی 25 سال گذشته در ایران، 39 درصد افزایش یافته و در سال 95، 44 هزار مرگ بر اثر فشار خون بالا رخ داده است. نکته مهم دیگر آن که 33 درصد مرگ و میرهای قلبی عروقی به علت فشار خون بالا رخ می دهد و 926 هزار سال عمر ایرانی ها در سال 95 با ناتوانی های ناشی از فشار خون بالا از دست رفته است.
سرپرست مطالعه بزرگ کوهورت گلستان، با ابراز نگرانی شدید از این وضعیت تاسف بار خاطرنشان کرد:فاجعه بزرگتر آن که 6.5 میلیون ایرانی مبتلا به فشار خون بالا از ابتلای خود به این عامل خطر بیماری های کشند و ناتوان کننده (سکته های قلبی، سکته های مغزی، نارسایی های مزمن کلیوی و ... ) بی اطلاع هستند. چنانچه مطالعه 50 هزار نفره کوهورت گلستان نیز نشان داده است که تنها 18 درصد افراد مبتلا به فشار خون بالا از بیماری خود آگاهی داشتند؛ تنها نیمی از مبتلایان آگاه ، فشار خونشان تحت درمان بوده و از افراد تحت درمان نیز تنها 26 درصد فشارخونشان کنترل شده است.

**افت فشار خون بالای ایران فقط با یک قدم
این مشکل بزرگ برای نظام سلامت ایران که عمدتا ناشی از چاقی ، اضافه وزن و مصرف بالای نمک است، در حالیست که به گفته معاون تحقیقات وزیر بهداشت، با کنترل فشار خون بالا و درمان آن، شاهد کاهش 25 درصدی سکته های قلبی و مغزی در ایران خواهیم بود.

**سایر عوامل خطر محرک بیماری های مرگبار و ناتوان کننده در ایران
معاون تحقیقات وزیر بهداشت گفت: پس از خطر فشار خون بالا به عنوان شایعترین عامل محرک مرگ و ناتوانی در ایران، پرخوری و رژیم غذایی نامناسب و پرخطر (21 درصد افزایش) ، قند خون بالا (66 درصد افزایش)، شاخص توده بدنی بالا (41 درصد افزایش) ، مصرف تنباکو (23 درصد افزایش)، چربی خون بالا (14 درصد افزایش)، مصرف مواد مخدر (4 درصد افزایش)، آلودگی هوا (18 درصد افزایش) و نارسایی های مزمن کلیوی (30 درصد افزایش) مهمترین محرکهای علل مرگ و میر کلی و مرگهای زودرس در ایران با تغییرات افزایشی یا کاهشی گفته شده در طول 10 سال گذشته هستند.
وی در همین باره افزود: داده های مطالعه جهانی بار بیماری ها در خصوص عوامل خطر مرگ و ناتوانی عمدتا در چند موضوع بسیار حیاتی خلاصه شده است: کنترل فشار خون، کنترل قند خون، پرهیز از پرخوری و افزایش تحرک در جامعه ایران.

**بیشترین عوامل خطر موثر در بروز سرطان در ایران
رییس پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران، در ادامه این گزارش، به موضوع بسیار مهم دیگری با عنوان نقش عوامل خطر در بروز سرطان ها در ایران اشاره کرد و گفت: مصرف تنباکو، پرخوری و رژیم غذایی پرخطر، خطرات شغلی، شاخص توده بدنی بالا، قند خون بالا ، آلودگی هوا، مصرف مواد مخدر، سایر عوامل محیطی، مصرف الکل و کم تحرکی مهمترین عوامل خطر در بروز سرطان مردان هستند.
دکتر ملک زاده خاطرنشان کرد: مصرف تنباکو، پرخوری و رژیم غذایی پرخطر، شاخص توده بدنی بالا، قند خون بالا، روابط جنسی ناایمن (پرخطر) ، آلودگی هوا، کم تحرکی، سایر عوامل محیطی، مصرف مواد، خطرات شغلی، مصرف الکل مهمترین عوامل خطر در بروز سرطان ها در میان زنان ایرانی به شمار می روند.

**پیشرفت ایران در میزان دسترسی به خدمات بهداشتی
معاون تحقیقات وزیر بهداشت با اشاره به برخی پیشرفت های ایران در شاخص های نظام سلامت گفت: در سال 69 ، میزان دسترسی ایرانیان به مراقبتهای بهداشتی فردی 49 درصد بود که این رقم در سال 79 به 61 درصد و در سال 95 به 71 درصد افزایش یافته است.

**صعود چند پله ای ایران در شاخص «سرمایه انسانی» توسعه پایدار
نویسنده همکار در مطالعه جهانی بار بیماری ها در 2017 درباره روند تغییرات صورت گرفته در شاخص «سرمایه انسانی» ایران طی سالهای 69 تا 95، به فهرستی از 10 کشور منتخب برای مقایسه اشاره کرد و گفت: بیشترین پیشرفت صورت گرفته در زمینه شاخص « سرمایه انسانی» در بین کشورهای: « آلمان، آمریکا، چین، روسیه، برزیل، ایران، مکزیک، اندونزی، هند و نیجریه» ، مربوط به سه کشور: چین با رتبه 20، برزیل با رتبه 16 و ایران با رتبه 15 بوده است.

**تشریح وضعیت سلامت جهان 
معاون تحقیقات وزیر بهداشت، سپس به تشریح وضعیت سلامت در جهان و مهمترین پیشرفتها و عقب ماندگی ها بر اساس مطالعه بار بیماری ها در 2017 پرداخت و با اشاره به این که بیشترین رشد جمعیت در آفریقا، آسیا و آمریکای لاتین صورت گرفته است ، فشار خون بالا، مصرف سیگار و قند خون بالا را سه عامل از دست رفتن سلامتی در جهان برشمرد
به گفته وی «بیماری های قلبی عروقی، اختلالات نوزادی، سکته های مغزی، عفونت های دستگاه تنفسی ، اسهال، حوادث جاده ای، بیماری های انسدادی مزمن ریوی»، هر یک، عامل بیش از یک میلیون مرگ در جهان طی سال گذشته بوده اند نویسنده همکار در مطالعه جهانی بار بیماری ها در 2017 گفت: مرگ و میر و البته امید به زندگی در جهان از سال 1950 افزایش یافته و از سویی دیگر، 80 عامل خطر جدید وارد فهرست 359 بیماری و صدمات شده اند.
وی خاطرنشان کرد: این مطالعه مهم افزایش سریع مرگ و میر در جهان را تا حد زیادی متاثر از مصرف آنتی بیوتیکها و مقاومت بدن در برابر آنها می داند.

**پیشرفت ها و عقب ماندگی جهان در سلامت
دکتر ملک زاده گفت: جهان طی 25 سال گذشته پیشرفتهای چشمگیری در بقای مادران و کودکان داشته است. کارکنان آموزش دیده شامل پزشکان ، پرستاران، ماماها نقش بیشتری در تولد نوزادان داشته اند؛ در بسیاری از کشورها دسترسی به خدمات اولیه سلامت بویژه در زمینه درمان ایدز و پیشگیری از مالاریا بهبود یافته ؛ اکنون تعداد کمتری از مردم به علت عدم دسترسی به آب آشامیدنی سالم و دفع بهداشتی فاضلاب می میرند و همچنین مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا کاهش یافته است.
وی افزود: در کشورهایی که در شرایط اقتصادی و اجتماعی بهتری قرار دارند روند کاهش مرگ ناشی از بیماری های مزمن، تصادفات جاده ای و خشونت سریعتر بوده و در کشورهایی که در شرایط اقتصادی و اجتماعی نامناسبتری قرار دارند، روند کاهش لاغری مفرط و کوتاهی قد در کودکان سریعتر بوده است.
نویسنده همکار در مطالعه جهانی بار بیماری ها گفت: درآمد، تحصیلات و نرخ باروری در پیشرفت سلامت نقش بسیار مهمی ایفا می کنند ولی سرمایه گذاری در این حیطه ها به تنهایی کافی نیست.