بزرگنمایی:

تبسم مهر - جیرفت - ایرنا - برخی از حامیان محیط زیست براین باورند که احداث سد بر روی رودخانه هلیل از همان روز نخست، اشتباه بوده و امروز این سد بتنی را علت اصلی ایجاد بحران در تالاب بین المللی جازموریان معرفی می‌کنند .

آنان می‌گویند : سالهای زیادی است که مدیریت سد جیرفت، حقابه زیست محیطی رودخانه هلیل را رها نمی‌کند و همین امر باعث به وجود آمدن چالش جازموریان شده اما کارشناسان سد اعلام می‌کنند که حقابه زیست محیطی به طور دائم در رودخانه هلیل رها می‌شود اما مشکل اینجاست که عطش زمین به قدری بالا رفته که آب‌های رهاسازی شده به مناطق پایین دست هلیل نمی‌رسد.
در خصوص خشک شدن تالاب بزرگ جازموریان، اظهار نظرهای زیادی شده و به نظر می‌رسد آنچه که امروز باعث شده فلَش انتقادها به سمت مدیریت آب نشانه گرفته شود، خشکی مسیر رودخانه هلیل تا منطقه جازموریان بوده و اینگونه تصور می‌شود که سد جیرفت عامل اصلی ایجاد این وضعیت است.
خبرگزاری جمهوری اسلامی دفتر جیرفت برای رسیدن به صحت و سقم این ادعاها و همچنین بررسی بیشتر این موضوع و شفاف سازی مسائل مربوط به سد جیرفت و هلیل، میزگردی با حضور علیرضا چهره نگار کارشناس ارشد سد و رئیس گروه بهره برداری و نگهداری از تاسیسات آبی شرکت آب منطقه ای استان کرمان، مسعود افشاری پور مدیر سد جیرفت، محسن فرامرزپور کارشناس و رئیس روابط عمومی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری جنوب کرمان، جواد درینی کارشناس مسئول اداره امور بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری جنوب کرمان و محمدحسین افشار فعال حوزه محیط زیست و کارشناس علوم اجتماعی جنوب کرمان برگزار کرده است.
**میزان حقابه رها شده طی 26 سال گذشته از سد جیرفت
کارشناس ارشد سد و رئیس گروه بهره برداری و نگهداری از تاسیسات آبی شرکت آب منطقه ای استان کرمان گفت: از سال 71 تا آخر شهریورماه 96 بیش از 9 میلیارد و 300 میلیون متر مکعب ورودی و حدود 9 میلیارد 100 میلیون متر مکعب خروجی داشتیم.
علیرضا چهره نگار افزود: طی این 26 سال حدود 500 میلیون متر مکعب از آب داخل سد جیرفت، تبخیر و بیش از چهار میلیارد متر مکعب هم سرریز شده است.
وی ادامه داد: از این میزان آب حدود 2 میلیارد متر مکعب در بخش کشاورزی مصرف شده و 2 میلیارد و 500 میلیون متر مکعب هم به عنوان حقابه زیست محیطی رها سازی شده است.
کارشناس ارشد شرکت آب منطقه ای کرمان گفت: برخی افراد با استناد به بخشنامه سال 89 عنوان می‌کنند که 8.6 دهم ظرفیت سد را باید به عنوان حقابه زیست محیطی رها سازی کرد که طبق همین بخشنامه، طی 26 سال گذشته بایدحدود 500 میلیون متر مکعب آب به عنوان حقابه زیست محیطی رها سازی می‌شد.
وی ادامه داد: این در حالی است که ما طی این سالها بیش از 2 میلیارد و 500 میلیون متر مکعب آب فقط برای بخش زیست محیطی رها کرده ایم.
چهره نگار تصریح کرد: اینکه پنج برابر سهمیه مشخص شده، آب رها سازی کرده ایم برای این نبوده که بگوییم ما عاشق محیط زیست بودیم، بلکه به این علت بود که نمی‌توانستیم این آب را نگهداریم و جز رها سازی آن، هیچ راه دیگری نداشتیم.
وی بیان کرد: سد جیرفت 336 میلیون متر مکعب ظرفیت نگهداری آب دارد و نمی‌تواند رودخانه هلیل را ببلعد و همچنین این آب به استان دیگری هم منتقل نمی‌شود، پس مجبوریم آن را رهاسازی کنیم.
چهره نگار اظهار داشت: برخی از همشهریان ما عنوان می‌کنند اگر حقابه زیست محیطی رها سازی می‌شود پس چرا آن را در مسیر رودخانه نمی‌بینیم که در این رابطه باید بگویم که بعد از سیل سال 71 رسوبات زیادی، مسیر رودخانه را در امتداد شهر جیرفت، پُر کرد و همین رسوبات باعث شده که هر چقدر آب رهاسازی کنیم، جذب شده و مشخص هم نیست که چند کیلومتر جلوتر، دوباره بیرون بیاید.
وی ادامه داد: قبل از سال 71 اگر 400 لیتر بر ثانیه آب در مسیر رودخانه حرکت می‌کرد، همه مردم می‌توانستند آن را ببینند اما امروز باید بیش از 10 میلیون متر مکعب آب رها سازی کنیم تا مردم بتوانند جریان آب را ببینند که در این صورت بعد از گذشت مدت کوتاهی تمامی آب داخل سد، خارج می‌شود.
رئیس گروه بهره برداری و نگهداری از تاسیسات آبی شرکت آب منطقه ای استان کرمان تصریح کرد: رها سازی 850 لیتر آب بر ثانیه، به شهر جیرفت هم نمی‌رسد چه برسد به جازموریان، و اگر بخواهیم آب را به جازموریان برسانیم باید حدود 700 متر مکعب بر ثانیه، آب از سد جیرفت خارج کنیم.
وی عنوان کرد: فروردین ماه 96 حدود 450 متر مکعب آب از سد جیرفت سرریز شد و مقداری از آن به جازموریان رسید اما دیدیم که طی مدت کوتاهی، تمامی آن آب تبخیر شد.
**سهم هر بخش، از بارش‌های سالانه مشخص شود
فعال محیط زیست و کارشناس علوم اجتماعی اظهار داشت: در کشوری مثل آمریکا، بر اساس بارش‌های سالانه، سهم هر بخش را از آب مشخص می‌کنند.
محمدحسین افشار عنوان کرد: امروز جازموریان به عنوان یک منبع مولد به کانون بحران تبدیل شده است در حالی که کارشناسان با بررسی وضعیت تالاب‌های کشور در هزاران سال قبل، عنوان کرده اند که در هیچ یک از این بررسی ها، وضعیت فعلی جازموریان دیده نشده و جازموریان نباید به این وضعیت اسفناک دچار شود.
وی ادامه داد: به نظر من کاملا اشتباه است که بخواهیم حالِ بدِ جازموریان را به خشکسالی ربط دهیم چرا که این تالاب بزرگ، به واسطه نبود مدیریت صحیح آب به این روز گرفتار شده است.
افشار گفت: اروپایی‌ها مدت زیادی است به این نتیجه رسیده اند که سد سازی یک اقدام اشتباه است و امروز هم این روش در بین کشورهای پیشرفته، کاملا منسوخ شده است.
وی با بیان اینکه در مسیر رودخانه ای که به دریا نمی‌ریزد نباید سد ساخت اظهار داشت: متاسفانه روی رودخانه هلیل جیرفت که آب آن به دریا هم نمی‌ریزد، سد ساخته ایم اما حداقل باید تا جازموریان، سهم و حقابه هر شهر و روستایی مشخص می‌شد.
این فعال محیط زیست با اشاره به زمین‌های کشاورزی بالا دست سد جیرفت عنوان کرد: سیاست گذاری ما از همان ابتدا اشتباه بوده و عملا نباید بدون توجه به زمین‌های پایین دست، کشاورزی را در بالا دست سد جیرفت گسترش دهیم.
وی بیان کرد: در بحث جازموریان، کارشناسان اعلام کردند که اگر دیر اقدام کنیم این تالاب به کانون بحران تبدیل می‌شود اما مسئولان مربوطه در استان عنوان می‌کردند که بافت و خاک جازموریان به گونه ای است که هیچ ریزگردی از این تالاب بلند نمی‌شود.
این فعال محیط زیست اظهار داشت: زمانی که جازموریان، آب داشت بادهای داغی که از سمت عربستان می‌آمد را خنک می‌کرد اما امروز آن کولر طبیعی وجود ندارد و یکی از دلایل مهمی که امسال، پرتقال‌های کشاورزان جنوب کرمان بر سر شاخه‌های درخت، خشک شد، نبود همین کولر طبیعی بود.
وی تصریح کرد: جازموریان حتی به مناطق شمالی کشور هم خدمت می‌کرد و نمی‌گذاشت بادهای داغ عربستان، آنجا را تحت تاثیر قرار دهد.
افشار ادامه داد: چرخه جازموریان به گونه ای بود که به خودی خود تولید باران می‌کرد و یادمان نمی‌رود که در شهریورماه که هیچ منطقه ای بارندگی نمی‌شد، در جنوب کرمان، هر بعداز ظهر بارندگی داشتیم اما چرا امروز خبری از آن بارش‌ها نیست.
وی تاکید کرد: سد جیرفت یکی از عواملی است که جلوی چرخه بارندگی جازموریان را گرفته است.
** 3600 لیتر بر ثانیه آب از سد جیرفت به عنوان حقابه زیست محیطی رها می‌شود
مدیر سد جیرفت هم اظهار داشت: هم اکنون به طور میانگین در طول هفته، بیش از سه هزار و 600 لیتر بر ثانیه آب از سد جیرفت خارج می‌شود به این صورت که 2 روز آن بیش از 9 هزار لیتر بر ثانیه و مابقی هفته 800 لیتر بر ثانیه آب صرفا برای محیط زیست رها می‌شود.
مسعود افشاری پور اضافه کرد: سال گذشته 75 میلیون متر مکعب آب به سد جیرفت وارد شد اما مدتی بعد 145 میلیون متر مکعب آب از این سد خارج کردیم که بخش زیادی از آن برای محیط زیست رها شده است.
وی با تاکید بر اینکه سال گذشته تمام ورودی آب به سد جیرفت 75 میلیون متر مکعب بود بیان کرد: در اظهار نظرهای کارشناسی هم باید منطقی صحبت کرد و در شرایطی که 145 میلیون متر مکعب آب رها می‌کنیم و به شهر جیرفت هم نمی‌رسد چگونه انتظار داشته باشیم که 75 میلیون متر مکعب آب را رها کنیم و به جازموریان برسد.
افشاری پور ادامه داد: در صورتی می‌توانیم آب سد را به جازموریان برسانیم که همچون 20 سال قبل، ورودی آب داشته باشیم و آن زمانی که جازموریان در اوج خود بود، شب‌ها صدای غرش رودخانه در گوشمان می‌پیچید و حتی در تابستان هم این رودخانه زنده بود.
وی بیان کرد: در آن دوران، رودخانه هلیل سالانه بیش از یک و نیم تا 2 میلیارد متر مکعب آب به ما می‌داد در حالی که سال گذشته ورودی آب ما فقط 75 میلیون متر مکعب بود.
افشاری پور گفت: در تمام ماه‌های سال گذشته، خروجی آب از سد جیرفت، بیشتر از ورودی بوده و تنها در اسفندماه، این میزان مساوی شد.
وی اظهار داشت: آب سد جیرفت به مدت 2 روز در هفته، برای نیروگاه برق استفاده می‌شود که طی این 2 روز، ثانیه ای 9 هزار لیتر آب از سد خارج می‌کنیم و تمامی آن صرف محیط زیست می‌شود اما باید قبول کنیم که ما در بحران خشکسالی قرار داریم و آب موجود را هم باید با تدبیر هوشمندانه ای خارج کنیم تا خدایی ناکرده با مشکل بی آبی مواجه نشویم.
مدیر سد جیرفت تاکید کرد: باید به گونه ای برنامه ریزی کرد تا بتوانیم در طول سال، هم آب بخش کشاورزی و هم آب مورد نیاز محیط زیست را تامین کنیم.
وی تصریح کرد: برخی از افراد طی روزهای اخیر، به استناد یک بخشنامه از ما شکایت کردند که چرا طبق بخشنامه سال 89، حقابه زیست محیطی را رها سازی نمی‌کنید اما این در حالی است که بیش از پنج برابر مقدار ذکر شده در همان بخشنامه، آب برای محیط زیست رهاسازی می‌شود اما عطش زمین زیاد شده و این آب در مدت زمان کوتاهی جذب زمین می‌شود.
افشاری پور با تاکید بر اینکه زمین هایی که اُفت می‌کنند، برای همیشه می‌میرند عنوان کرد: سد جیرفت حداقل کاری که انجام داده این است که تا حد زیادی جلوی اُفت زمین‌های جنوب کرمان را گرفته است.
**حفر چاه‌های غیرمجاز، عطش زمین را زیاد کرده است
کارشناس آبخیزداری و رئیس روابط عمومی اداره کل منابع طبیعی جنوب کرمان نیز بیان کرد: یکی از مهمترین دلایلی که آب سد جیرفت به جازموریان نمی‌رسد این است که عطش آبی زمین، بسیار زیاد شده و دلیل این اتفاق هم، حفر بیشمار چاه‌های غیرمجاز در جنوب کرمان است.
محسن فرامرزپور تصریح کرد: امروز سطح آب سفره‌های زیر زمینی ما به شدت پایین آمده و در این شرایط اگر تمام آب سد جیرفت را هم رها کنیم، آب به جازموریان نخواهد رسید.
وی با بیان اینکه می‌توانیم تدابیر مناسبی در این خصوص اتخاذ کنیم عنوان کرد: طبق تدبیری که دولت دوازدهم اندیشیده با احداث بند‌های خاکی و سنگ سیمانی می‌توانیم تا حدودی بر این چالش پیروز شویم.
فرامرزپور ادامه داد: برای توسعه این بخش، یک اعتبار 700 میلیارد تومانی تخصیص داده شده که سهم جنوب کرمان 31 میلیارد تومان است.
وی با بیان اینکه باران‌های منطقه جنوب کرمان، بیشتر مخرب هستند اظهار داشت: با این اعتبار توانستیم در حوزه‌های آبخیز، بندهای خاکی و سنگ سیمانی متعددی احداث کنیم .
رئیس روابط عمومی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری جنوب کرمان تصریح کرد: باید با همین روش‌های آبخیزداری، حالت تهاجمی آب را کنترل کرده و آب را به سمت سفره‌های زیر زمینی هدایت کرده ایم.
وی با اشاره به اینکه چاله جازموریان 25 تا 30 درصد ریزگردهای کشور را تولید می‌کند اظهار داشت: اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری جنوب کرمان با اجرای طرح‌های مالچ پاشی و نهال کاری تلاش کرده تا جایی که امکان دارد از میزان ریزگردهای جازموریان بکاهد.
** بیش از یک میلیون و 200 هزار هکتار بیابان در جنوب کرمان
کارشناس مسئول اداره امور بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری جنوب کرمان نیز در این میزگرد گفت: بیش از یک میلیون و 200 هزار هکتار بیابان در جنوب استان کرمان وجود دارد که از این میزان حدود 300 هکتار، کانون بحرانی فرسایش بادی به شمار می‌رود.
جواد درینی ادامه داد: فرسایش بادی، صعود ریزگردها را به همراه دارد که اثرات منفی خود را در سطح استان و کشور نمایان می‌کند.
وی با بیان اینکه برنامه‌های متعددی در جهت کنترل ریزگردهای جازموریان در دستور کار داریم عنوان کرد: طی یک سال گذشته یکهزار هکتار از بیابان‌های رودبار و قلعه گنج در جنوب کرمان را مالچ پاشی کردیم.
درینی بیان کرد: همچنین طی مدت یاد شده حدود سه هزار و 500 هکتار نهال کاری، در کانون‌های بحرانی جنوب کرمان انجام شده است.
وی با تاکید بر اینکه هر نهالی که در منطقه کاشته می‌شود به پنج سال مراقبت نیاز دارد عنوان کرد: زمین‌های کشاورزی که بدون بادشکن هستند مستعد تولید ریزگرد بوده و به همین منظور، نهال‌های رایگان را در اختیار کشاورزان قرار داده ایم تا بتوانند در اطراف زمین‌های کشاورزی خود، بادشکن احداث کنند و در این رابطه حدود 2 میلیون اصله نهال، توزیع شده است.
کارشناس مسئول اداره امور بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری جنوب کرمان تصریح کرد: بیشتر بیابان‌های منطقه را مورد مطالعه قرار داده ایم تا بتوانیم هر چه سریعتر برای ساماندهی آنها تدابیر مناسبی اتخاذ کنیم.
سد بتنی دو قوسی جیرفت یکی از سدهای بزرگ و پیشرفته در کشور محسوب می‌شود که ارتفاع آن از پی 134 متر و درازای تاج آن 277 متر است. ضخامت این سد بین 17 متر در کف تا 5 متر در تاج متغیر است.
اواخر سال 1370 عملیات اجرایی ساختمان این سد به پایان رسید و ششم دی ماه همان سال عملیات آبگیری آن آغاز شد.
تالاب جازموریان، حوضه ای آبریز در جنوب شرق ایران است که دشت‌های حاصلخیز قلعه گنج و رودبار جنوب در استان کرمان و دشت‌های ایرانشهر، بمپور، سردگان، دلگان، سرتختی و اسپکه در استان سیستان و بلوچستان را شامل می‌شود.
آب این تالاب به وسیله شماری آبراهه و 91 رودخانهٔ کوچک و بزرگ از جمله 2 رودخانه دائمی بمپور و هلیل رود تامین می‌شد.
وجود بیش از 10 هزار حلقه چاه غیر مجاز و بیش از 20 هزار چاه مجاز در جنوب استان کرمان، موجب نرسیدن آب کافی به تالاب جازموریان شده است.
7429/9901/ 5054
انتهای پیام /*