بزرگنمایی:

تبسم مهر - معاون وزیر راه و شهرسازی با تشریح سه چالش پیش روی احیای بافت‌های فرسوده، با بیان اینکه توفیق زیادی در این زمینه به دست نیاورده‌ایم، گفت: سازوکار درستی برای نوسازی بافت‌ها تدوین نشده است.

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از شرکت بازآفرینی شهری ایران، اولین نشست هم اندیشی سید محمد پژمان معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران با جامعه حرفه ای شهرسازان و معماران، با حضور اعضای هیات مدیره این شرکت برگزار شد.
پژمان با بیان اینکه، پرداختن به مساله بافت با همه تنوع عناوین مربوط به دهه هفتاد است، گفت: تمام بخش‌ها از دولت، نهادهای عمومی و مجموعه حاکمیت گرفته تا مردم و جامعه حرفه ای باید در موضوع بافت‌ها به شکل حداکثری نقش داشته باشند در غیر این صورت قطع به یقین توفیقی به دست نخواهد آمد.
معاون وزیر راه و شهرسازی گفت: از زمانیکه بافت‌های فرسوده موضوعیت پیدا کرد توجه به این بافت‌ها در برنامه‌های پنجساله توسعه کشور انعکاس یافت و در قوانین بودجه و قوانین خاص به این موضوعات پرداخته شد اما در حال حاضر با ارزیابی عملکرد خود متوجه می‌شویم توفیق زیادی به دست نیاورده ایم.
وی با تاکید بر اینکه باید علت عدم توفیق در دستیابی به اهداف برنامه‌های توسعه بررسی شود، گفت: قرار بود سالانه 10درصد از بافت‌های فرسوده در طول اجرای برنامه‌های چهارم و پنجم احیا شود و در این بازه زمانی احیا این بافت‌ها پایان یابد اما حالا که برنامه ششم در حال اجراست می‌بینیم که اقدامات متناسب با وضعیت کشور نبوده است.
پژمان اظهارکرد: چالش اساسی در درجه اول این است که موضوع را به درستی نشناخته و دقیق با آن برخورد نکرده ایم. همچنین از حضور جامعه حرفه ای مهندسان مشاور هم به اندازه کافی بهره نبرده ایم.
وی ادامه داد: چالش دیگر که در درجه دوم اهمیت قرار دارد، این است که همه بخش‌های حاکمیت نسبت به موضوع بافت‌های فرسوده به یک میزان حساسیت پیدا نکرده اند. وفاق ملی یک ضرورت جدی است که به احیای بافت‌های فرسوده و ناکارآمد کمک شایانی خواهد کرد. نکته دیگر هم این است که برای احیای این بافت‌ها سازوکار درستی تدین نشده، سازماندهی درخوری هم شکل نگرفته است.
مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران بیان کرد: تحقق برنامه ملی بازآفرینی شهری مستلزم تهیه و تدوین سازو کار و سازماندهی مناسب است تا این موضوع که به دغدغه ملی تبدیل شده، ساماندهی شود.
پژمان با اشاره به وجود قوانین متعدد برای احیا و بازسازی بافت‌های فرسوده، گفت: در دولت و مجلس آمادگی کامل وجود دارد تا برای اجرای بهتر برنامه الزامات قانونی لازم را مهیا کنند. باید از این فرصت به نحو احسن استفاده کرد زیرا آسیب‌ها در حال تشدید شدن است.
معاون وزیر راه و شهرسازی با تاکید بر توجه به ظرفیت‌های مردمی در خصوص برنامه بازآفرینی شهری، گفت: تجربه نشان داده که توجه به ظرفیت‌های مردم و نخبگان معجزات فراوانی در پی دارد اما متاسفانه از این ظرفیت‌های بزرگ در کشور غفلت می‌کنیم.
وی اظهار کرد: از امروز به دنبال حضور مهندسان مشاور در متن فعالیت‌ها هستیم و تصمیم داریم با حضور مستقیم آنها برنامه را پیش ببریم.
پژمان با تاکید بر اینکه باید مشکلات مردم آسیب دیده و گرفتار در بافت‌های ناکارآمد و فرسوده برطرف شود، گفت: گاها دیده می‌شود در برخی محدوده‌ها کیفیت زندگی افراد از شرایط انسانی به دور است و به هیچ وجه شایسته هموطنان با وجود این همه ظرفیت در کشور نیست.
معاون وزیر راه و شهرسازی بیان کرد: توسعه شهرنشینی طی70 سال اخیر نسبت عکس داشته و در حال حاضر 75 درصد جمعیت کشور ما شهرنشین شده و پیش بینی می‌شود این نسبت افزایش پیدا کند.
مجازات برای سازندگان بناهای غیرمجاز
پژمان با اشاره به اینکه طی دهه‌های اخیر در نظام برنامه ریزی شهری به این نتیجه رسیده ایم که شهر ظرفیت محدودی دارد، گفت: بنابراین برای کسی که با برنامه‌های ما مطابقت نداشته باشد جایگاهی قائل نیستیم. افرادی که اقدام به احداث بنای غیرمجاز می‌کنند مجازات و از خدمات زیرساختی و خدمات شهروندی محروم می‌شوند.
وی ادامه داد: برای کسی که زمینی را تصرف کرده یا زمین را به شکل غیرقانونی خریده و مهمترین دارایی او مستند نیست و برای دریافت پایان کار، پروانه و سند مالک شناخته نمی‌شود و هیچ جا او را به رسمیت نمی‌شناسند، نقطه آغاز بی هویتی در اجتماع است.
پژمان گفت: ما در این مدت فکر نکردیم که اگر بازدارندگی موثر نیست می‌توانیم جابه جایی جمعیت را مدیریت کنیم و اجازه ندهیم این جا به جایی‌ها خارج از برنامه ریزی اتفاق بی‌افتد.
وی با اشاره به اینکه در گذشته موفق نشده ایم که با کمترین آسیب مدیریت کنیم، گفت: ما به قدری آرمان خواه بودیم که با نگاه‌های آرمان خواهانه و تحکمی کار را به جایی که هم اکنون هستیم، رسانده ایم.
معاون وزیر راه و شهرسازی با تاکید بر گسترش حاشیه نشینی و بافت‌های فرسوده گفت: این موضوع متوقف نشده و به شدت در حال ادامه یافتن است. بنابراین باید رویکردهای نرمی که کرامت افراد را حفظ کند برای آن در پیش بگیریم.
وی تصریح کرد: بنابراین باید برای پیشگیری به رویکردهای جدید روی بیاوریم و چاره ای برای مشکلات بیاندیشیم.
پژمان با انتقاد از این موضوع که در حوزه مدیریت شهری در دام واژه‌ها گرفتار شده ایم، گفت: مناطقی که مردم در حاشیه شهر سکونت دارند، را بافت‌های حاشیه ای، عرصه هایی که افراد بدون اجازه مستقر شده اند را سکونتگاه‌های غیررسمی و نقاطی که منازل فرسوده وجود دارد را بافت فرسوده نام گذاری کرده ایم و به این ترتیب هر روز یک کلمه جدید به کار می‌بریم و در انتها هم متوجه نمی‌شویک که مولفه‌ها و مشخصه‌های این بافت‌ها چیست.
وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر عرصه هایی از این جنس بالغ بر 140 هزار هکتار هستند که برای این تنوع باید تعریف مشخص و دقیقی ارائه شود.
وی گفت: بنابراین اولین گام این است که تعاریف روشن و تمام محدوده‌ها بازنگری و اسم گذاری شوند. در صورت تنوع گونه هم باید مشخص شود هر محدوده ذیل کدام گونه قرار می‌گیرد.
پژمان اظهارکرد: در زمینه اقدامات نیز انبوهی از عناوین مانند احیا بافت، بهسازی، نوسازی، بازسازی، بازآفرینی، باززنده سازی، توانمندسازی و ... شکل گرفته اند. در این بخش هم باید مشخص شود که دقیقا کدام اقدام مد نظر ماست و چه فعالیتی را باید انجام شود.
معاون وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اینکه در حال حاضر محدوده‌ها عمدتا محدوده هایی با مولفه‌های ریزدانگی، ناپایداری و نفوذناپذیری انتخاب و در کمیسیون ماده 5 شورا مصوب شده اند، گفت: بعد از این اقدام فعالیت خاصی انجام نشده و اقدامات انجام شده بسیار محدود است.
وی گفت: اگر جامعه شهرسازان و معماران کشور با کمبود کار مواجه هستند می‌توانیم این نوید را به آنها بدهیم که برنامه بزرگی در دستور کار است.
پژمان گفت: برنامه باید متکی بر مطالعه و تهیه طرح باشد، گفت: ما دنبال نسخه واحد نیستیم و مشاوران باید در هر نقطه ای به اقتضا مسائل جمعیتی، اقلیمی، فرهنگی، اجتماعی و الزامات دیگر طرح را تهیه کنند.
وی تاکید کرد: باید یکسان سازی در شرح خدمات تغییر پیدا کند و با کمک مهندسان مشاور برای اقدامات و گونه‌ها شرح خدمات متناسب در نظرگرفته شود.
معاون وزیر راه و شهرسازی بیان کرد: مشاوران باید محور برنامه‌های بازآفرینی باشند و با حضور در محدوده‌های هدف دریافت نزدیک و عمیقی از احساس، شرایط، خصوصیات، توقعات و انتظارات و ظرفیت‌های مردم به دست آورند و براساس آن شرح خدمات مکفی را تهیه کنند.
وی با تاکید بر لزوم یک طرح جامع و کامل و چند بعدی در راستای برنامه‌ها گفت: مشاوران باید نارسایی‌های محدوده‌های هدف را مشخص کنند و متناسب با شان، شخصیت، منابع، ظرفیت‌های اقتصادی و اجتماعی و مسائل مختلف برنامه خود را ارائه کنند.
پژمان با بیان اینکه برنامه‌ها باید دقیق، واقع بینانه و متناسب با ظرفیت‌های مردم باشد، گفت: محور برنامه‌ها مردم هستند و در جایی که مردم برای تغییر سرنوشت خود و دگرگون کردن اوضاع و احوال نامطلوب خود نقش آفرینی نکنند و سهیم نباشند ما نیز اقدامی انجام نمی‌دهیم.
مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران گفت: مشاوران باید در همه ابعاد مطالعه کنند و آمار و اطلاعات دقیقی داشته باشند تا انطباق حداکثری ایجاد کنند.
وی با بیان اینکه باید اسناد با دقت کافی تهیه شود و برای افرادی که می‌خواهند محلات را اداره کنند انعطاف پذیری لازم وجود داشته باشد، گفت: باید فرآیند طولانی کمیسیون ماده 5 تسهیل شود و به افراد فهیم و دلسوز کشور اعتماد کرد.
پژمان بیان کرد: در جهت سیاست ها، راهبردها، تهیه برنامه ها، قوانین و مقررات و تدارک و تجهیز منابع بخش‌های مختلف پشتیبان تمام عیار و در جهت برطرف کردن مشکلات، مددکار مردم هستیم ولی نمی‌خواهیم گرفتار تصدی گری شویم زیرا از وسع و توان ما خارج است.
وی ادامه داد: در قانون این ظرفیت ایجاد شده که اختیارات خود را به کارگزار، تسهیل گر و توسعه گر تنفیذ کنیم تا با اختیارات کافی فعالیت‌ها را انجام دهند.
مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران با اشاره به تاکید رییس جمهور بر سرعت نوسازی بافت‌های فرسوده، گفت: این نوسازی باید به صورت یکجا و هم زمان انجام شود و مشاوران باید به اقتضا مکان به عنوان افراد متخصص تدابیری را بیاندیشند و به کار گیرند تا فعالیت‌ها سرعت گیرد. نباید هر فردی در هر زمانی به ضرورتی رسید و دلش خواست در نقطه ای اقدام کند.
وی ادامه داد: در حال حاضر مشوق‌های فراوان، تراکم رایگان، تخفیف پروانه و تسهیلات رایگان برای نوسازی ارائه می‌شود اما با این فعالیت‌ها احتمالا فقط مساله ناپایداری را حل می‌کنیم و مولفه‌های دیگر نظیر کمبود سرانه‌های خدماتی، زیرساخت‌ها و رو بناها که کیفیت زندگی را تعیین می‌کند، مغفول می‌ماند در حالیکه با این اقدامات فقط تراکم ساختمانی و به تبع آن تراکم جمعیتی اضافه می‌شود و شرایط نامطلوب زندگی تشدید خواهد شد.
معاون وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اینکه در گذشته در روستاها چند نفر با گل و سنگ بناهایی را ایجاد کرده اند که ما امروز آنها را به عنوان پیشینه تاریخی خود می‌بینیم، گفت: انسان هایی با مصالح پیش پا افتاده میراثی به جا گذاشته اند که در حال حاضر به آن مفتخریم اما چرا ما نمی‌توانیم نظیر این بناها را احداث کنیم. آیا این فعالیت‌ها تکرار ناپذیر است یا اینکه آنها را در دستور کار قرار نداده ایم؟
وی تاکید کرد: به دنبال ایجاد ساز و کارهای ارتباطی و همکاری با مهندسان مشاور به صورت سازمان یافته هستیم به نحوی که مورد اعتراض مشاوران نباشد. در این ساز و کار باید برنامه ها، شرح خدمات، مکانیزم تحویل گیری مشخص باشد و پرداخت‌ها هم بدون تاخیر انجام شود.
پژمان گفت: باید زمینه تحرک اولیه ایجاد و سپس روند حرکت آن در طول زمان بررسی و مورد بازنگری قرار گیرد.
وی گفت: 125 هزار میلیارد تومان بودجه برای اجرای برنامه در طول 5 سال در نظرگرفته شده بود که این برآورد پیش از تورم بود. با وضعیت فعلی این عدد باید ضرب در دو یا سه شود و این عدد با بررسی صحیح تغییر کند.
مدیر عامل شرکت بازآفرینی شهری ایران با اشاره به اینکه بخشی از مشکلاتی که در کشور وجود دارد به دلیل انحصارات است، گفت: اگر اراده کنیم و به نقاط مشترک برسیم مشکلات حل خواهد شد.
پژمان، با تاکید بر لزوم کاهش هزینه‌های مردم، گفت: بنا به گفته رییس کمیسیون عمران مجلس و اطلاعات رسمی، 600 هزار میلیارد تومان پروژه نیمه تمام در کشور وجود دارد اما با تعدیل قیمت ها، به نظر می‌رسد امروز نزدیک به هزار هزار میلیارد تومان پروژه نیمه تمام در کشور وجود داشته باشد که به طور میانگین حدود 50 درصد پیشرفت داشته اند.
معاون وزیر راه و شهرسازی، بیان کرد: هزار هزار میلیارد تومان از سرمایه‌های مردم درگیر پروژه‌های نیمه تمام است بنابراین در زمانی که با این همه مضیقه و تنگنا برای کشور مواجه هستیم نباید وارد پروژه هایی شویم که با اولویت‌ها تطبیق ندارد.
مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران اظهارکرد: حدود 4 هزار میلیارد تومان از بودجه یک میلیارد دلاری در اختیار شرکت بازآفرینی شهری ایران قرار گرفته است که از این میزان 2 هزار و 100 میلیارد تومان را به صورت منابع بانکی و تسهیلات ارزان قیمت با سود 9 درصد به مردم برای ساخت و ساز ارائه می‌شود.
وی با بیان اینکه همچنین مقرر شده یک هزار و 500 میلیارد تومان از بودجه را به اجرای پروژه‌ها اختصاص دهیم، گفت: این بودجه صرف حوزه‌های زیرساختی، روبنایی، تعریض و اصلاح شبکه می‌شود تا گشایشی در زندگی مردم ایجاد شود.
وی ادامه داد: 150 میلیارد تومان ودیعه مسکن نیز به منظور جا به جایی موقت افرادی که تصمیم به نوسازی منازل خود دارند، در نظر گرفته می‌شود.
پژمان افزود: در برنامه بازآفرینی شهری، اجرایی کردن پروژه‌ها را با توجه به جزئیات آنها ادامه می‌دهیم و بنا نداریم مسئولیت‌ها و اختیارات کسی را محدود کنیم.
وی تاکید کرد: همچنین بنای توقف کارها را نداریم و اگر برنامه‌ها به تجدیدنظر و اصلاح نیاز دارد حین ادامه کار این اصلاحات اعمال می‌شود.
معاون وزیر راه وشهرسازی گفت: کل فرایند بازآفرینی باید رصد و با نظامات درستی با محوریت و حضور حداکثری بخش حرفه ای و خصوصی در چارچوب مناسبی پیگیری شود.
وی افزود: اگر مهندسان مشاور در شرح خدمات ایرادی وارد می‌کنند و شرح خدمات جدیدی از سوی مهندسان مشاور پیشنهاد داده می‌شود ما مدافع این پیشنهاد در سازمان برنامه و بودجه خواهیم بود. بخش زیادی از منابع طرح‌ها از منابع داخلی خود تامین می‌شود و به همین دلیل نگرانی ای در این زمینه وجود ندارد.
وی تاکید کرد: جامعه مهندسان مشاور و انجمن صنفی باید بدانند به دنبال عناوینی نیستیم که تصور نادرست انحصار را ایجاد کند.
مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران اظهارکرد: باید هرچه سریعتر دستورالعمل آماده و اسناد با پشتوانه تهیه شوند. ما نیز براساس فرایندها دستورالعمل را تهیه و بر همین اساس کارگروه‌ها را تشکیل می‌دهیم. تلاش ما این است که طی 50 روز باقی مانده از سال مقدمات اجرای برنامه را فراهم کنیم.