بزرگنمایی:

تبسم مهر - محرومیت در مناطق جنوبی کشور محدود به راه، آب و جاده نمی‌شود، بسیاری از بخش‌های محروم جنوب کشور پتانسیل این را دارند تا به مقاصد گردشگری تبدیل شوند ولی تاکنون مورد غفلت واقع شده‌اند.

خبرگزاری مهر - سارا فرجی
«مناطق محروم» یا «مناطق کمتر توسعه‌یافته» اصطلاحی است که در نظام سیاست‌گذاری ایران برای برخی مناطق به کار می‌رود. منطقه محروم دارای تعریف روشن قانونی نیست و تعیین مناطق محروم در قوانین مختلف به عهده دولت گذاشته شده‌است. شاخص‌هایی مثل نرخ بیکاری، آب شرب شهری و روستایی، آموزش و پرورش، بهداشت و درمان، بهسازی روستاها، راه و زیرساخت‌های جاده ای، سرانه‌های عمران شهری و ... از جمله مواردی است که محرومیت یک منطقه را تعیین می‌کند.
طبعیتا وقتی منطقه ای در بخش‌های اساسی وتعیین کننده ای مثل موارد یاد شده محرومیت داشته باشد نمی‌توان توقع داشت که به بخش گردشگری آن منطقه توجه شود در حالی که به نظر می‌رسد یک تصور رایج غلط است. در بسیاری از مناطق محروم، گردشگری و فراهم کردن بستر برای آن منطقه می‌تواند تا حدی به رفع محرومیت آن منطقه کمک کند.
در سفری که اخیرا خبرنگار مهر به مناطق محروم بندرجاسک داشت مشخص شد که این منطقه با وجود محرومیت هایی که در حوزه‌های اساسی و اصلی دارد ولی پتانسیل بسیاری برای تبدیل شدن به یک مقصد گردشگری دارد.

به عنوان مثال در مسیر بندرعباس به جاسک ما شاهد رشته کوه‌های مریخی و مینیاتوری هستیم که هرکدام اشکال اعجاب انگیزی دارند، درکنار این رشته کوه‌ها گونه‌های متنوع گیاهی رشد کرده که مجموعا آن منطقه را تبدیل به یک صحنه و منظره دیدنی کرده است؛ به این صحنه دیدنی ساحل هم اضافه کنید. در این مسیر درست روبروی این رشته کوه‌ها خط ساحلی داریم که درخشش آب‌های نیلگون دریای جنوب این زیبایی را دوچندان کرده است. مجموعه این زیبایی‌ها در حدی است که حتی می‌توان آن‌ها را ثبت ملی کرد ولی متاسفانه هیچکاری درخصوص معرفی و شناسایی آنها انجام نشده است چه برسد به ثبت.
نمونه دیگر اینکه ساحل شهرستان جاسک و روستاهای اطراف آن مثل ساحل روستای «سورگلم» بسیار بکر و دیدنی است خصوصا که جنگل‌های حرا که از قشم آغاز می‌شود تا این منطقه ادامه یافته و بر زیبایی هایی این ساحل افزوده است.
از آنجایی که محل درآمد و امرار معاش مردمان این منطقه از طریق ساحل و صید است و مردم این منطقه رسم و رسومات مختلفی مرتبط با صیادی دارند می‌توان از همین مراسم به عنوان یک پتانسیل گردشگری استفاده کرد. همانطور که امروز بازدید از مراسم گلابگیری کاشان تبدیل به یک جاذبه توریستی شده است می‌توان فصل یا زمان خاصی که صیادان به دریا می‌روند یا از دریا به خشکی برمی گردند را تبدیل به یک جاذبه برای گردشگران کرد.

به عنوان مثال در زمانی که ما در بندرجاسک (بهمن ماه) حضور داشتیم یک لنج که حدود دوماه برروی دریای عمان بود به ساحل برگشت تا 80 هزار ماهی تن که صید کرده بود را به سردخانه انتقال دهد و سپس برای بسته بندی و تبدیل شدن به کنسرو ماهی تن به کارخانه برود. صیادان و حاضران در کشتی به محض رسیدن به ساحل از شدت خوشحالی بازگشت به شهر و خانواده هایشان رقص‌های خاص محلی می‌کردند که بسیار دیدنی بود و پتانسیل این را داشت که تبدیل به یک مراسم خاص محلی شود.
این مواردی که تا اینجا اشاره کردیم تنها چند نمونه از خروارها مورد جذاب گردشگری در مناطق محروم است. برای چرایی توجه نشدن به این جذابیت‌ها به سراغ دفتر سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بندر جاسک رفتیم. برخلاف تصورمان که فکر می‌کردیم با یک ساختمان وزارتخانه ای یا اداری مواجه می‌شویم با یک خانه قدیمی و سیمانی رو به ساحل مواجه شدیم که هیچ تابلو یا نشانی از میراث فرهنگی وگردشگری نداشت. در خانه باز بود و پس ازاینکه به داخل رفتیم با یک اتاق کوچک سیمانی آبی رنگ مواجه شدیم که دو میز و تعدادی صندلی داشت. از خانمی که آنجا نشسته بود پرسیدم اینجا اداره میراث فرهنگی و گردشگری جاسک هست؟ پاسخ داد بله. گفتم می‌خواستم با مسئول اینجا صحبت کنم، گفت خودم هستم، پرسیدم پس بقیه همکارانتان کجا هستند؟ پاسخ داد اینجا فقط من هستم و همه کارها را هم خودم انجام می‌دهم. گفتگو را با مه گنج رئیسی، رئیس دفتر میراث فرهنگی و گردشگری جاسک شروع کردم. در همین میان کار چند خانم محل سوزن دوز که برای تمدید کارت صنایع دستی و برای گرفتن وام آمده بودند را هم راه انداخت و سرِ درد و دلش باز شد.

رئیسی گفت: در جاسک چند جاذبه گردشگری مثل تلگراف خانه، باغ سادرمن، اتاقک‌های ساسانی و... داریم که ثبت شده ولی متاسفانه دسترسی به این مناطق بسیارسخت است و کمتر گردشگری به دیدن آن‌ها می‌رود. علاوه براینکه تعداد دیگری جاذبه گردشگری هم داریم که اصلا به آنها توجه نشده است چه برسد به ثبت ملی یا جهانی.
وی افزود: یکی از مشکلاتی که ما در این منطقه داریم این است که شهرستان جاسک دورترین شهرستان نسبت به مرکز استان هرمزگان است و همیشه کمتر مورد توجه بوده است ، ضمن اینکه دسترسی به منطقه ما فقط از طریق جاده امکانپذیر است و همین موضوع رغبت گردشگران برای حضور در منطقه را کم می‌کند. چرا که بیشتر مردم ترجیح می‌دهند تا مقصدی که انتخاب کرده اند با قطار یا هواپیما بروند.البته قرار بود برای جاسک فرودگاه احداث شود تا کمی این مشکل حل شود ولی متاسفانه هنوز این اتفاق نیفتاده است. هیچ روستا یا منطقه ای در جاسک نیست که جاذبه گردشگری نداشته باشد.جاسک شبیه جزیره است چون از سه طرف محصور در آب و از یک طرف به خشکی منتهی می‌شویم و در شکل ساحل‌ها هم تنوع بسیاری وجود دارد مثلا بخشی از ساحل جاسک شنی و ماسه ای و بخشی صخره ای است.
رئیسی ادامه داد: چندی پیش گروهی برای حفاری و استخراج نفت به منطقه مکران در این شهرستان آمده بودند و من همان جا گفتم که نمی‌توان همه کشور را با نفت اداره کرد و باید به جنبه‌های دیگر مثل گردشگری هم توجه کرد. ما بزرگترین «خور» خاورمیانه را در جاسک داریم ولی متاسفانه دیده نشده است. علاوه براین جاذبه‌های جغرافیایی، تنوع قومیت‌های مختلف و پوشش متنوع ساکنین این سرزمین خودش قابل توجه است. به طوری که لباس‌های خانم‌ها در شرق جاسک با منطقه غرب آن فرق دارد. مدل و رنگ برقع هایی که خانم‌ها می‌زنند هرکدام معنادار و بسیار جالب است.البته این نکته را هم بدانید که پوشیه‌های بلند مشکی که این روزها بعضا دیده می‌شود برای این منطقه نیست و از کشورهای عربی وارد اینجا شده است. در بندر جاسک برقع مشکی را دختران مجرد و برقع قرمز و نارنجی را زنان نوعروس که تازه ازدواج کرده اند استفاده می‌کنند. هرچه سن زنان بالاتر برود رنگ این برقع‌ها تیره‌تر می‌شود به طوری که زنان بیوه وسالمند از برقع قهوه ای رنگ استفاده می‌کنند.امروزه متاسفانه پوشش مردمان این منطقه بسیار متاثر از کشورهای عربی شده و مردم کمتر تمایل دارند لباس‌های محلی خود را بپوشند.

مدیر دفتر میراث فرهنگی جاسک در پایان گفت: صنایع دستی این منطقه شامل سوزن دوزی، زری بافی، گلابتون دوزی و ... می‌شود. بندرجاسک حدود 3 تا 4 هزارنفر هنرمند فعال در صنایع دستی دارد و80 درصد زنان جاسک با هنرهای صنایع دستی این منطقه مثل سوزن دوزی و زری دوزی آشنایی دارند و بلد هستند.ولی از این همه پتانسیل میراث فرهنگی استفاده ای نمی‌شود.
براساس این دیده‌ها و شنیده‌ها مشخص است که مناطق محروم علاوه بر محرومیت در نیازهای اساسی مثل آب، برق، جاده و... از جنبه‌های دیگری مثل توجه به میراث فرهنگی یا جاذبه‌های گردشگری هم محروم هستند و این داشته هایشان مورد غفلت واقع می‌شود. این درحالیست که رسیدگی به این مناطق ودیده شدن آنها می‌تواند بر رفع محرومیت این مناطق کمک کند و تاثیر بسزایی در زندگی و امرار معاش ساکنان آنجا بگذارد. چون فراهم کردن بستر گردشگری به همراه خود یکسری ملازماتی دارد که این ملازمت موجب به حرکت درآوردن چرخه زندگی بسیاری از مردم می‌شود.