بزرگنمایی:

تبسم مهر - آیت الله تسخیری گفت: واعظ زاده خراسانی دارای تفکر دایره المعارفی و متفکری جامع الاطراف بود و هر تحقیقی که از ایشان دیدیم، نشان از ابتکارات اوست.

به گزاش خبرنگار مهر، مراسم بزرگداشت مقام علمی و فرهنگی آیت الله محمد واعظ زاده خراسانی روز گذشته، شنبه 29 دی 97 در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد.
حسینعلی قبادی، رئیس پژوهشگاه علوم انسانی در ابتدای این مراسم گفت: بیش از 30 سال است که در محضر استاد واعظ زاده هستم. به لحاظ علمی، ملی و اجتماعی ایشان را یکی از مصداق‌های دقیق وظایف علمی پژوهشگاه می‌دانم. در دانشگاه‌های ایران چند رشته از خوش اقبالی ویژه ای برخوردار شدند، اگر تاریخ 90 ساله دانشگاهها را ملاحظه کنید، در این میان تاریخ ادبیات فارسی، فلسفه و حوزه مطالعات قرآنی است. دلیل این خوش اقبالی پیوند دقیق علمی میراث سنت مداران ما با دانشگاه‌ها بود. استاد مهدی محقق، مصداق بارز این مسأله است و کمی عقب‌تر استاد همایی، فروازانفر و امثالهم. واعظ زاده واقعاً یک تاریخ است و می‌توان از این تاریخ بازکاوی کنیم و برای رشته‌های علوم انسانی درس مدیریتی بگیریم از جمله برای حوزه مطالعات قرآنی. این خوش اقبالی یعنی برخورداری دانشگاه از میراث‌های سنت ایرانی اسلامی موجب شده این رشته‌ها در جهان قوی شوند. در رشته فلسفه هم ایران از این مزیت برخورادار بود. این چند رشته با تعامل می‌توانند حوزه علم را بارورتر کنند. رشته علوم انسانی کمابیش از این مزیت برخوردار بود. در پژوهشگاه هم رشته نیمه دایر مطالعات قرآنی ارتقا یافت و به پژوهشکده مطالعات قرآنی تبدیل شد. این رشته هم راهی جز کشف رمز و راز موفقیت دو رشته دیگر ندارد و باید پیوند خود را با رشته‌های قرآن پژوهی و دین پژوهی حفظ کند و این جلسه امروز بارزترین مصداق این پیوند است و اعلام نیاز این پژوهشگاه به این مفاخر است.
وی در ادامه افزود: استاد واعظ زاده دو ویژگی دارد: اول اینکه ایشان شخصیتی چندوجهی بودند، بدین معنا که در چندین زمینه صاحب نظر و محقق و صاحب نظر بودند و به فراتر از یک رشته تسلط داشتند، دوم اینکه انصاف علمی داشتند. مشی او مشی اسلام منهای خشونت و اسلام سلم بود که لازمه آن انصاف بود که در تار و پود اندیشه و آثار استاد واعظ زاده می‌توان مشاهده کرد. او یک الگوی موفق در حوزه علوم انسانی است.
در ادامه این مراسم، آیت الله محمد علی تسخیری در سخنانی اظهار کرد: مرحوم واعظ زاده، متفکری است که در همه علوم اسلامی تقریباً فعالیت کرده و نوشته و ابتکاراتی را ارائه داده است. نمی‌توانم بگویم او در همه ابتکارات خود موفق بوده و شاید بنده چندبار با او مباحثه داشته و نتیجه ای نگرفته ام، ولی می‌توانم بگویم ایشان در اکثر ابتکاراتشان موفق بوده اند و شاید چالش هایی که با آن مواجه بوده اند، سبب آن همه ابتکاراتی است که معمول در کارشان بوده است. اگرمروری بر فعالیت‌های فکری و علمی ایشان داشته باشیم مسأله جامعیت علمی او یا دایره المعارف بودنش برای ما کاملاً واضح می‌شود.
وی افزود: ایشان درباره فقه، اصول و مذاهب و تاریخ فقها واقعاً ابداع و ابتکار داشتند و مقالاتی در این خصوص دارند. او بحثی درباره سید مرتضی دارند که شاید چهره تقریبی سید مرتضی را نشان دهد. در رابطه با بحث‌های تقریبی همان کتاب ناصریات را می‌توان ذکر کرد. بحث‌های او نشان می‌دهد واقعاً دارای تفکر دایره المعارفی بودند. همچنین دایره المعارفی درباره لغات و اصطلاحات قران دارند که شاید 40 جلد شود. ایشان متفکری جامع الاطراف بود و هر تحقیقی که از ایشان دیدیم، نشان از ابتکارات اوست.
آیت الله تسخیری تصریح کرد: نکته مهم مرحوم آیت الله واعظ زاده این بود که با چالش‌های زیادی مواجهه داشت. یک بار مقاله ای نوشتند بر خلاف نظرات 2 مرجع از مراجع قم که حمله هایی به ایشان شد ولی ایشان مستدل به آنها جواب دادند. یکی از هنرهای واعظ زاده این بود که در فضایی مبهم مسأله تقریب را مطرح کردند، بر خلاف امروز که بسیاری از پرسش‌ها در این خصوص پاسخ داده شده است.
آیت الله واعظ زاده به تمام معنا اهل علم بود
«مهدی محقق» در ادامه این مراسم در سخنانی اظهار کرد: خانواده ما با خانواده مرحوم واعظ زاده بسیار نزدیکی داشت و آنها دو چهره شناخته شده در مشهد بودند. مرحوم واعظ زاده با من در کلاس اول همکلاسی بودند وارتباط ما با مرحوم واعظ زاده زیاد بود. مسأله دیگر مسأله تقریب بود که آیت الله تسخیری پایه گذار آن بودند و مرحوم واعظ زاده هم آن را ادامه دادند و این مسأله تقریب از قدیم الایام مورد توجه دانشمندان بود که تا می‌توانند اختلاف را کم کنند.
وی افزود: دغدغه ای که آیت الله تسخیری مبدع و آغازگر آن بودند و مرحوم آیت الله واعظ زاده آن را ادامه دادند واقعا با ارزش و قیمت است. ما در جریان کارهای علمی مرحوم واعظ زاده بودیم و او اهل علم به تمام معنا بود و زمانی که می‌خواستیم دایره المعارف تشیع را پایه گذاری کنیم، از یکی از رساله‌های واعظ زاده که برای آیت الله بروجردی نوشته بودند، استفاده کردیم. ایشان از نظر علمی خدمات بسیاری داشته اند که از آن در جاهای مختلفی استفاده شده است.
حجت الاسلام رئیسیان، ریاست دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد در ادامه این مراسم گفت: تقریب یکی از ضرورت‌های جامعه بشری است و همان طور که آیت االله تسخیری اشاره کردند، این بحث منشاء عقلانی دارد که انصافا هم همین طور است و این تقریب، تقریب بین مذاهب نیست و پیروان ادیان الهی اکنون به این نتیجه رسیده اند که با توجه به فضای حاکم فرهنگی بر جهان باید موحدان ادیان ابراهیمی به فکر همراهی و همدلی و تکیه بر مشترکات باشند تا بتوانند فضا را برای زندگی دینداران و متدینان فراهم کنند. اکنون مستحضرید در سطح بین المللی شورای جهانی ادیان ابراهیم تشکیل شده است. از عالم تشیع، ما نماینده ای آنجا نداشتیم ولی اکنون یکی از دانشجویان فعال ما که تحصیلاتی در خارج از کشور داشتند را با توجه به فعالیت هایی که آنجا داشتند، دعوت کردند که به عنوان نماینده تشیع عضو این شورا باشند.
وی افزود: این موضوع، نشان دهنده این است که تقریب مسأله ای عقلانی است. وقتی سوره آل عمران را مشاهده می‌کنیم می‌بینیم در سیاق این آیات، امر به معروف، دعوت به وحدت و نهی از تفرقه است. تواضع، انصاف، آزاد اندیشی، آزادمنشی و علم وافر و تلاش و پشتکار، شخصیتی از مرحوم واعظ زاده ساخته بود که توانسته هم با دیگران تعامل کند و هم شخصیتی منصف و معتدل داشته باشد تا بتواند حتی با دشمن وارد گفتگو و مذاکره شود. به تعبیرعرب‌ها او یک انسان رسالی بود یعنی برای خودش رسالتی را تعریف کرده و در آن از هیج تلاشی فرو گذار نبود. این شخصیت تقریبی به یکباره در او پدید نیامده بود. تأسیس دانشگاه مذاهب اسلامی و فعالیت‌های دیگر نشان از دغدغه ایشان در این خصوص است.
حجت الاسلام مهدوی راد در این مراسم درباره خصوصیات اخلاقی و علمی مرحوم آیت الله واعظی گفت: اولین آشنایی من با شخصیت این بزرگوار از طریق سلسله مقالاتی بود که در نشریه دانشگاه الهیات و معارف اسلامی منتشر شد. جامعیت ایشان هم در فقه و هم در کلام، و هم در حدیث و تفسیر همراه با تخصص بود. ایشان آگاهی گسترده ای از مجموعه تمدن اسلامی داشت و من در جایی گفته ام که نگاه ایشان به دین کاملاً نگاه تمدنی بود و گستره آگاهی ایشان بسیار حیرت آور است. ویژگی سوم ایشان، حریت و صراحت او در ابراز عقیده و اظهار نظر بود. او در جلد اول میراث ماندگار اساتید خود را در حوزه‌های مختلف نام برده است که از جمله استاد محمد تقی شریعتی است و در آنجا به صراحت نوشته اند که من گاهی آرای ابتکاری وی را در تفسیر بر آرای تفسیری مرحوم علامه ترجیح می‌دادم. نگاه‌های ایشان به معنای واقعی کلمه رها بود از همه وابستگی‌ها و پیوستگی ها. ایشان فقیه، روحانی و حوزوی بود ولی ابدا در قید چنبره‌های محدودکننده در حوزه اندیشه نبود. ذهن بسیار قانونمندی داشت و از این جهات به ریشه‌ها می‌پرداخت و فکر می‌کنم در آرای خود بسیار تحت تأثیر شیخ طوسی بوده است.