بزرگنمایی:

تبسم مهر - تهران- ایرنا- در بخشی از جامعه ایران ذهنیتی منفی نسبت به وابستگی حزبی وجود دارد تا جایی که «حزبی بودن» را منفی و «فراجناحی بودن» را مثبت می‌دانند. این دیدگاه بویژه در ایام انتخابات نمود بیشتری پیدا می‌کند.

به گزارش ایرنا، احزاب یکی از مهمترین ارکان دولت در دوران مدرن محسوب می‌شوند. حزب نهادی موثر برای نظارت بر روندهای تصمیم گیری و اجرائی کشور است و به عنوان حلقه رابط میان مردم و حاکمیت سیاسی عمل می‌کند. جوامع و نظام‌های سیاسی کنونی تقریبا همگی بر ضرورت تحزب اتفاق نظر دارند و از احزاب به عنوان چرخ دنده‌های توسعه سیاسی یاد می‌شود. احزاب از یک سو مدافع حقوق مردم و از سوی دیگر شکل دهنده ساختار قدرت هستند.
احزاب سیاسی در تاثیرگذاری بر قدرت و مشارکت سیاسی در حکومت‌های دموکراتیک و مردم سالار نقش ویژه و مهمی دارند. به هر میزان که مشارکت سیاسی در جامعه ای بالا باشد، نشان دهنده مدنی بودن و دموکراتیک بودن آن جامعه است.
اما متاسفانه ذهنیت حاکم بر افکار عمومی نگاه چندان مثبتی به احزاب و فعالیت‌های آن ندارد و از سوی دیگر احزاب موجود گروه هایی هستند که فقط در آستانه هر انتخاباتی فعال می‌شوند و پس از آن در لاک دفاعی خود فرو می‌روند.
همین موضوع یکی از چالش‌های اساسی و بنیادی در راستای عدم توسعه سیاسی است که می‌توان به جرات گفت بخش مهم و اعظم مشکلات و بحران‌های موجود در کشور از همین نقطه سرچشمه می‌گیرد.
رییس دولت اصلاحات در کتاب احزاب و شوراها، می‌نویسد که در جوامعی مثل ایران موانع تاریخی مهمی بر سر راه شکل گیری احزاب و تشکل‌ها وجود دارد؛ مردم نسبت به سرنوشت خود احساس مسئولیت عمیق نمی‌کنند؛ روح حاکم بر فرهنگ ما نوعی فردگرایی صوفیانه است که اجازه نمی‌دهد شخصیت فرد در متن جامعه بروز پیدا بکند، در نتیجه فرد به درون خویش پناه می‌برد و می‌کوشد به تقاضاهای معنوی اش پاسخ دهد. حکومت‌های ما در طول تاریخ حکومت‌های استبدادی بوده اند و مانع رشد شخصیت و هویت مردم شده اند، یعنی ما هیچ گاه تمرین مردم سالاری نکرده ایم و تحمل بحث و گفت و گو را نداریم؛ احزاب ما نیز وابسته به بیگانه بودند یا مثل شهابی درخشیدند و رفتند.
سابقه برخی احزاب در اروپا به چند صد سال می‌رسد، حتی در خاورمیانه نیز احزابی با سابقه صد سال وجود دارد. در ایران سابقه تشکیل حزب به دوران مشروطیت باز می‌گردد اما فعالیت احزاب در ایران هرگز به حضور و تاثیرگذاری و شکل گیری قدرت منتهی نشده است. غالبا احزاب بزرگ در ایران یا در جهت بسیج توده مردم اقدام کرده‌اند یا در تلاش بودند تا رفتارهای حاکمیت را توجیه کنند.
به همین دلیل فقدان نهاد‌های سیاسی و اجتماعی را می‌توان ویژگی عام زندگی سیاسی در جوامع جهان سوم دانست. جمعیتی آموزش ندیده که با اقتصاد ضعیف همراه و با مشکلات اجتماعی درگیر هستند. چالش هایی که نظام بین الملل تحمیل می‌کند نیز به طور عملی فرصت پرداختن و قوام بخشیدن به نهادهای اجتماعی سیاسی و فرهنگی را سلب می‌کند.
در جامعه نیز تفکراتی وجود دارد که احزاب را چندان جدی نمی‌گیرند و حتی وابستگی حزبی را منفی ارزیابی می‌کنند. به عنوان مثال استفاده از اصطلاح فراجناحی و عدم وابستگی حزبی به عنوان یک ویژگی مثبت در انتخابات بیانگر همین باور است. در حالی که عضو یک حزب بودن نشان دهنده داشتن تربیت سیاسی است.
کشور ما به دلیل استفاده از منابع عظیم نفتی عملا نیازی به احزاب و مشارکت سیاسی و اجتماعی مردم احساس نمی‌کند.
حسین بشیریه در کتاب موانع توسعه سیاسی در ایران، موانع را به سه مورد مهم و اصلی که باعث جلوگیری از توسعه سیاسی در ایران بوده است تقسیم می‌کند: «تمرکز منابع قدرت به عنوان ویژگی اصلی فرایند تکوین ساخت دولت مطلقه مدرن» ، «چند پارگی‌های اجتماعی و فرهنگی» و «ایدئولوژی و فرهنگ سیاسی و حاکمه».
علاء‌الدین بروجردی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس معتقد است: «حزب در تعریف سیاسی خود در جمهوری اسلامی ایران هیچ گاه جایگاه خود را در سال‌های پس از انقلاب پیدا نکرده و نتوانسته اثرگذاری مثبتی بر تحولات سیاسی و اجتماعی داشته باشد.» سخنان این نماینده مجلس به خوبی جایگاه احزاب را در کشور نشان می‌دهد.
اگر چه در دولت یازدهم و دوازدهم تلاش شد تفکرات حزبی و استفاده از ظرفیت احزاب مختلف در مدیریت کشور تجربه شود، اما خروجی این موضوع تاکنون موفقیت آمیز نبوده است.
مشکلات امروز کشور لزوم مشارکت مردم را بیش از گذشته نمایان ساخته است. مشکلات اقتصادی و بی اعتمادی مردم به احزاب موجود احتمالا دولت آینده را به سوی ائتلافی شدن سوق خواهد داد، روندی که نیاز به ایفای نقش موثر احزاب خواهد داشت.
سیام**ن.الف**9129
انتهای پیام /*