بزرگنمایی:
دست، یکی از مهم‌ترین اندام‌های بدن انسان است که بار زیادی از کار و امور روزانه افراد را به دوش می‌کشد. محققین به منظور طراحی بهتر ابزارهایی که با استفاده از این اندام به کار گرفته می‌شوند، پژوهشی را روی ابعاد دست ایرانیان انجام داده‌اند.
به نقل از نشریه ارگونومی،آنتروپومتری، شاخه‌ای از علم ارگونومی است که به مطالعه ابعاد بدن انسان، براساس فاکتورهایی مثل سن، جنس و دیگر مشخصه‌ها می‌پردازد. امروزه آنتروپومتری نقش بسیار مهمی در طراحی ابزار، لباس و محصولات دیگر ایفا می‌کند. در صورت تناسب نداشتن ابزار و ماشین‌آلات با ویژگی‌های بدن انسان، مشکلاتی از قبیل کاهش کارایی، ناراحتی، آسیب و تروماهای تجمعی ایجاد خواهد شد. به‌عنوان مثال در آمریکا، سالانه بیشتر از 260 هزار آسیب ناشی از ابزارهای دستی گزارش می‌شود که عمدتاً به دلیل تناسب نداشتن دست کارگر با ابزار است.
لذا محققان معتقدند در دسترس بودن اطلاعات آنتروپومتری دست، می‌تواند در کاهش آسیب‌های اسکلتی عضلانی این اندام و طراحی بهینه محصولات مرتبط مفید واقع شود. دست انسان در کارهای روزمره و در محل کار، با ابزارهای زیادی در ارتباط است. این اندام، ابعاد آنتروپومتری زیادی دارد که از آنها می‌توان برای طراحی ابزارهای دستی، لباس، ماوس کامپیوتر، کنترلرها و وسایل حفاظت فردی از قبیل دستکش‌ها استفاده کرد. به عبارت دیگر، اطلاعات آنتروپومتری دست، اولین مرجع اطلاعاتی برای توسعه و تولید ابزارهای دستی و انتخاب ابزارها با توجه به نوع کار و جامعه هدف است.
با توجه به اهمیت این موضوع، پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی ارومیه، در مطالعه‌ای علمی پژوهشی به بررسی ابعاد آنتروپومتری دست در کارمندان دفتری پرداخته‌اند.
این مطالعه با توجه به نبود اطلاعات جامع آنتروپومتری دست در ایران با هدف اندازه‌گیری ابعاد طولی، عرضی، عمقی و محیطی دست مردان و زنان انجام شده است.
در این پژوهش، 20 بعد دست غالب، برای 345 شرکت‌کننده از کارکنان دفتری ساکن شهر ارومیه با محدوده سنی 24 تا 60 سال شهر فوق اندازه‌گیری و بررسی شده است.
براساس نتایج این پژوهش و همان‌گونه که انتظار می‌رود، پس از مقایسه میانگین ابعاد آنتروپومتری مشخص شد که میانگین تمامی ابعاد آنتروپومتری دست مردان به‌طور معنی‌داری متفاوت از زنان است. نسبت اندازه دست زنان به مردان در هر بعد 85 تا 95 درصد بود و می‌توان گفت که اندازه ابعاد دست زنان مطالعه حاضر 5 تا 15 درصد کوچک‌تر از ابعاد دست مردان بوده است که این تفاوت باید در طراحی ابزارهای دستی و محصولات مرتبط با دست در نظر گرفته شود.
دکتر محمد حاج‌آقازاده، استادیار گروه بهداشت حرفه‌ای دانشگاه علوم پزشکی ارومیه و همکارانش می‌گویند: «براساس مقایسه طول و پهنای دست مردان و زنان این مطالعه با داده‌های در دسترس از چند جامعه خارجی، مشخص شد مردان ایرانی دستان بزرگ‌تری(به لحاظ طول و پهنا) به نسبت جوامع دیگر به‌ویژه مردان کشورهای شرق آسیا دارند. هرچند این تفاوت ابعاد در دست زنان کمتر دیده شد».
به گفته محققان فوق: «نتایج این مطالعه، مجدداً یادآوری می‌کند که برای طراحی محصولات مرتبط با دست، بایستی جداگانه از داده‌های مردان و زنان استفاده شود و در استفاده از محصولات وارداتی از کشورهای دیگر نیز باید تفاوت‌های آنتروپومتری دست مدنظر باشند».
به عبارتی، با توجه به اختلاف معنادار ابعاد دست مردان و زنان می‌توان گفت در طراحی ابزارهای دستی که زنان استفاده می‌کنند، نباید از اطلاعات آنتروپومتری دست مردان استفاده شود و همچنین، نمی‌توان انتظار داشت که ابزار وارداتی، با ابعاد دستان جامعه ایرانی سازگاری داشته باشد و لذا بایستی برای این موضوع فکری کرد.
نتایج این مطالعه که در مجله علمی پژوهشی «ارگونومی» متعلق به دانشگاه علوم پزشکی همدان منتشر شده، می‌تواند به‌عنوان راهنمایی در طراحی محصولات داخل کشور برای مردان و زنان استفاده شود.