بزرگنمایی:

تبسم مهر - تهران-ایرنا- استاد روابط بین الملل دانشگاه تهران می‌گوید: مهندس بازرگان متعلق به جریان نوگرایی دینی بود، جریانی معتدل که به دنبال پاسخ هایی برای زدودن عقب ماندگی از درون آموزه‌های دینی تاکید داشت.

به گزارش خبرنگار سیاسی ایرنا، الهه کولایی بیست و چهارمین سالگرد درگذشت مهدی بازرگان با موضوع گفتمان بازرگان و چهل سالگی انقلاب با بیان اینکه بازرگان به نسل نوگرایان و نواندیشان دینی تعلق داشت، گفت: نوگرایی دینی در مقابل جریان مدرنیته و نوشدگی، تلاشی گسترده در همه کشورهای اسلامی است که بر مبنای پاسخ گویی برای علل عقب ماندگی خود و پیشرفت کشورهای غربی شکل گرفت.
وی با اشاره به ضرورت تبارشناسی دینی در چهارمین دهه انقلاب اسلامی افزود: در جریان انقلاب اسلامی مدلی از توسعه و مردم سالاری به نام دین در ایران شکل گرفت و افرادی مانند مهندس بازرگان برای رسیدن به چنین تجربه ای بسیار تلاش کردند.
کولایی با بیان اینکه بازرگان به جریان نوگرایی دینی تعلق داشت به دنبال پاسخگویی توسعه و پیشرفت از میان آموزه‌های دینی بود، تصریح کرد: این جریان در کشورهای اسلامی بسیار قدرتمند بود و در نیمه قرن نوزدهم و از سوی کسانی مطرح شد که با جهان غرب مواجه شده و به دنبال پاسخگویی به علل عقب ماندگی جوامع خود و علل پیشرفت جهان غرب از دین بودند. برخی ازاین نوگرایان در کشور خود نیزاز سوی سنت گرایان مرتد شناخته و به دیگر سرزمین‌های اسلامی مهاجرت کردند.
این استاد دانشگاه تعارف و خوانش‌ها از نوگرایی دینی را در کشورهای اسلامی متفاوت دانست و ادامه داد: ایران نخستین کشور آسیایی و اسلامی بود که در مقابل استبداد غربی انقلاب کرد و حاصل آن قانون مشروطه است، اما قانون مشروطه قدرت را مشروعه نکرد.
وی با اشاره به نوگرایی در دوره پهلوی اول و دوم گفت: نوسازی در این دوره نوسازی است که وجه سیاسی آن کنار گذاشته می‌شود و به رغم فشارهایی که از خارج وارد می‌شود اما گشایش در فضای سیاسی اتفاق نمی‌افتد، این نوسازی بعدها با تحولات سریع و بنیاد برانداز خود را نشان می‌دهد، تحولاتی که به دلیل نبود زیرساخت‌ها و نگاه‌های همه جانبه شکل می‌گیرد.
وی با تاکید بر اینکه نوگرایی دینی را باید در متن آن بررسی کرد، ادامه داد: نوگرایان دینی با وجود تحولات و پیشرفت‌های جامعه بشری دین را ناکارآمد نمی‌دانند بلکه تلاش می‌کنند با خوانش‌های نو از دین، پاسخ‌های مناسب را برای زدودن همه آثارعقب ماندگی پیدا و به جامعه ارائه کنند.
کولایی افزود: در جریان نوگرایی دینی شاهد هستیم که این جریان اعم از سوسیالیست‌های خداپرست تا نهضت آزادی می‌کوشند پاسخ‌های خود برای رفع عقب ماندگی را از درون آموزه‌ها و هویت دینی و بومی ایرانی جستجو و استخراج کنند، این جریان بر جدایی ناپذیری دو مولفه هویتی اسلامی-ایرانی تاکید داشت.
استاد روابط بین الملل دانشگاه تهران گفت: تاکید نوگرایان دینی بر هویت ایرانی- اسلامی در حالی است که عنصر دین در برنامه ریزی‌ها انکار شد: آثار این انکار را در انقلاب اسلامی شاهد هستیم.
نماینده دوره ششم مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه انقلاب اسلامی پاسخ به سیاست نوگرایی غرب گرا است که مولفه‌های هویتی ایرانی- اسلامی را انکار می‌کرد، ادامه داد: پس از این دوره انکار هویت ایرانی را شاهد هستیم و عامل اسلامی برجسته می‌شود و جامعه ایرانی حرکت پاندول وار را تجربه می‌کند.
وی ادامه داد: در متن این تحولات فشار جامعه بین المللی را بر جامعه ایرانی شاهد هستیم، از یک سو اندیشه هایی که بعد از انقلاب اکتبر کشور را هدف قرار می‌دهد همچون مدل نوسازی کمونیستی و از سوی دیگر لیبرالیسم غربی و خاستگاه هایی که در اقتصاد، سیاست و فرهنگ مبنایی برای یک نوعی از نوسازی قرار می‌گیرد.
کولایی با بیان اینکه نوگرایان دینی قبل از انقلاب اسلامی تلاش مستمری برای ایجاد ارتباط با کانون‌های سنتی و اسلامی- ایرانی داشتند، افزود: این جریان تلاش می‌کرد که این حوزه‌ها را از انزوای تاریخی خارج کرده ، آنها را در جریان تحولات جهان قرار دهد و پاسخ نیاز جامعه را نه با نفی دین که از درون آموزه‌های دینی بیابد.
وی گفت: در قرن بیستم دو جریان کاملا متعارض را شاهد هستیم جریانی که به نوعی کپی برداری از غرب و غربی شدن را مطرح می‌کند و جریان دیگر نفی هرآنچه ازغرب می‌آید در حالی که نوگرایی دینی حد معتدل میان این دو جریان است.
وی با اشاره به شکل گیری انقلاب اسلامی و رهبری مرجعیت دینی آن گفت: انقلابی که بر پایه دین شکل می‌گیرد ، رهبری آن را یک مرجع دینی بر عهده می‌گیرد، رهبری که معتقد بود عنصر زمان و مکان در فتاوی فقهای شیعه در نظر گرفته شود. موضوعی است که پیش از این امام موسی صدر نیز برآن تاکید داشت و بر مبنای آن پیوندی میان کانون‌های مدرن و دینی شکل گرفته و حوزه‌ها به مسائل و جریان‌های روز وارد می‌شوند.
وی افزود: امام خمینی موضوع پیوند حوزه و دانشگاه را مطرح کرد در حالی که بعد از چهل سال به جای تعامل این دو دانشگاه‌ها تحت مدیریت حوزه‌ها قرار گرفت . البته این تجربه‌ها باید شکل می‌گرفت، این طرز تلقی ها، اندیشه‌ها باید در کشور عملی می‌شد.
وی با یادآوری تاکید مهندس بازرگان بر عقلانیت گفت: برخلاف روند انقلابی که در کشور جریان داشت وی برعقلانیت و ضرورت توجه به محدودیت‌ها و تنگناها و فرصت‌ها تاکید داشت، چه در دوران نخست وزیری و چه پس از استعفا به دلیل ایمان راسخ و باورهای دینی و عمیق شجاعانه در برابر رفتارهای عقلانی تاکید کرد.
وی با بیان اینکه به عنوان جامعه ای در حال گذار نمی‌توانیم خود را از جوامع دیگر جدا کنیم، افزود: در دوم خرداد سال 76 جریان نوگرایی دینی وارد فاز جدیدی می‌شود و عصر انقلابی به دوره اصلاحی وارد می‌شود.
کولایی ادامه داد: در این دوره تحولات سریع اتفاق می‌افتد، امروز تحولاتی که در جامعه جهانی اتفاق می‌افتد فرصت درنگ و تانی و آموختن گام به گام را نمی‌دهد از این رو باید به بازخوانی روی آوریم و ازتجربه همه سال‌های گذشته را بدون انکار بهره بگیریم.
وی با یادآوری اینکه مهندس بازرگان بر آموختنی بودن دموکراسی تاکید داشت، گفت: ملتی که قرن‌ها رعیت بوده به راحتی صاحب حق نمی‌شود. ما قانون مشروطه را تصویب کردیم و پس ازآن با دیکتاتوری رضاخان روبرو بودیم. این قانون نیست که ساختار قدرت شکل می‌دهد بلکه ساختار قدرت فراتر از قانون شکل می‌گیرد. قانون در طول زمان ظرفیت‌های متفاوت ایجاد می‌کند.
این صاحب نظر سیاسی گفت: تحولات به حرکت در مسیر عقلانیت نیازمند است.
به گزارش ایرنا، بیست و چهارمین سالگرد درگذشت مهدی بازرگان نخست وزیر دولت موقت و دبیرکل پیشین نهضت آزادی عصر پنجشنبه با حضور برخی شخصیت‌های سیاسی در کانون توحید تهران برگزار شد.
بازرگان از اعضای پیشین جبهه ملی، معاون وزیر فرهنگ کابینه مصدق و ﺭﺋﯿﺲ هیات ﺧﻠﻊ ﯾﺪ ﺍﺯ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﻔﺖ ﺍﻧﮕﻠﯿﺲ بود. وی در سال 1340 با تایید مصدق، به ﻫﻤﺮﺍه ﯾﺪﺍﻟﻠﻪ ﺳﺤﺎﺑﯽ ﻭ سید ﻣﺤﻤﻮﺩ ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ ﻧﻬﻀﺖ ﺁﺯﺍﺩﯼ را تاسیس کرد.
بازرگان پس از پیروزی انقلاب اسلامی به عنوان اولین نخست وزیر جمهوری اسلامی انتخاب شد که عمر دولتش با تسخیر لانه جاسوسی توسط دانشجویان خط امام در سال 1358 به پایان رسید. سرانجام وی در سی دی ماه سال 1373 در 87 سالگی در زوریخ درگذشت.
**3050**9121
انتهای پیام /*