بزرگنمایی:
امامی گفت: کمبود داده و داده های هزینه بر از مشکلات اصلی ما در نظرسنجی های افکار عمومی است و همین دومشکل باعث شد تا در متا نظرسنجی آنلاین در حوزه انتخابات را انجام دهیم.
به گزارش تبسم مهر، نشست نقد وبررسی روش شناسی افکار سنجی مبتنی بر مدل سازی جمعیتی با محوریت «نظرسنجی های انتخاباتی مرکز تحلیل اجتماعی (متا) دانشگاه امام صادق (ع) با حضور علی قجری، پژوهشگر مسائل اجتماعی و مشاور راهبردی موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران، سید مجید امامی عضو هئیت علمی دانشگاه امام صادق (ع) و محمد جواد بادین فکر، مسئول بخش تحلیل هسته افکار عمومی مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع) بصورت زنده در صفحه اینستاگرام موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد.
قجری در ابتدای این نشست با اشاره به اینکه در انتخابات اخیر، متا یکی از نزدیکترین نتیجه را به نتایج واقعی ارائه داد گفت: متا نتیجه مشارکت مردم در انتخابات را حدود 48 درصد تخمین زده بود که این رقم به نسبت بقیه نظرسنجی ها به واقعیت نزدیکتر بود و پس از برگزاری انتخابات هم مجموعه متا مورد توجه خیلی ها قرار گرفت.
سپس امامی صحبت خود را آغاز کرد و گفت: اساساآنچه که می تواند دقت روش یک نظرسنجی را ثابت کند، فضاهایی مثل انتخابات است، چون در چنین فضاهایی، واقعیت عینی ظهور پیدا می‌کند. در گذشته چون فقط مرکز نظر سنجی صدا وسیما کار میکرد آنها هم نتیجه شان را منتشر نمی کردند، در نتیجه کسی هم قضاوت نمی کرد که درست می گویند یا غلط ولی در سالهای اخیر خصوصاً از سال 1388 به بعد خوشبختانه تعداد موسسات نظر سنجی زیاد شده است بنابراین بازار رقابتی در این زمینه زیاد شد.
وی افزود: دغدغه ما این است که کار نظر سنجی و اتفاقی که در این موسسات می افتد باید به دانشگاه ها برگردد به بیان دیگر دانشگاه ها و موسساتی که صلاح آنها را اهالی علم می دانند باید این مراکز را در اختیار داشته باشند. ما در این زمینه هنوز در ابتدای راه هستیم. نظر سنجی بیش از صدسال است که در مهد نظرسنجی و افکارسنجی یعنی ایالات متحده آمریکا سابقه دارد. این نظرسنجی ها فراز و نشیب و تطور بسیاری داشته است در واقع دانش توانسته با آزمون و خطا رشد کند. یکی از مشکلات جدی ما در حوزه انتخابات این است که ما مرکز علمی و ملی مطالعات انتخابات نداریم در حالیکه داده های دقیق انتخاباتی مربوط به 120 سال کشورمان را داریم که به کمک آنها می توانیم به دانش بزرگی در حوزه شناخت مردم دست پیدا کنیم ولی از سویی داده های ثبتی دست دست وزارت کشور دپو شده و مراکز افکار سنجی هم فقط چهار سال یکبار به موضوع انتخابات می‌پردازند و بعد ماجرا رها می‌شود.
امامی ادامه داد: نکته دیگر درباره نظرسنجی ها این است که بسیاری از مردم اساساً در نظرسنجی ها شرکت نمی کنند حتی در ایالات متحده آمریکا. چون مردم یا درگیر مسائل روزمره و سیاست شده اند یا به حوزه رسمی اعتماد ندارند که به نظرمن در ایران مورد دوم بیشتر صادق است.
استاد دانشگاه امام صادق (ع) تصریح کرد: ما جامعه شناسان و نظریه پردازان بزرگی داریم که کارهای بزرگی کردند. مثلاً در سال 1354 مرحوم علی اسدی یک کار پیمایشی کردند، پس از آن در سال 1374 آقای محسنی در بحث رفتار مصرف فرهنگ ایرانیان یک کاری را شروع کردند و بعدم در دوره اصلاحات یک کارهایی انجام و داده هایی هم منتشر شد ولی اغلب اینها بسیار پرهزینه و همراه باحرف و حدیث هستند. علاوه براینکه به اندازه‌ای که هزینه می شود میزان خطایشان خیلی زیاد و نقدهای بسیاری به آنها وارد است.درباره تغییرات اجتماعی در ایران تعداد کمی هستند که مبتنی بر داده حرف می زنند، عمدتاً ما آرزوها و ایده ها سیاسی مان را به تحلیل درباره تغییرات در جامعه ایران تبدیل می کنیم. لذا کمبود داده و داده های هزینه بر از مشکلات اصلی ما در نظر سنجی ست و همین این دو مشکل ما را ترغیب کرد که به سراغ شکل جدیدی از نظر سنجی در متا یعنی افکار سنجی مبتنی بر مدل سازی جمعیتی برویم. ما در متا روی موضوع رای نداده ها هم کار میکنیم که چرا رای ندادند.
در ادامه این نشست بادین فکر گفت: مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع) در دو سال اخیر تمرکز خودش را روی داده کاوی قرار داده بود وما سعی می کردیم از طریق تحلیل big data به صورت هفتگی و روزانه اوضاع افکار عمومی را رصد کنیم. بهمن سال 1399 این big data ها را جمع کردیم و تحلیلی از فضای افکار عمومی ایران در یک گردهمایی ارائه دادیم. وارد دوران انتخابات که شدیم در کنار داده کاوی هایی که انجام می دادیم، یک ماه وقت گذاشتیم تا بتوانیم در کنار سایر موسسات نظرسنجی برای اولین بار در ایران نظرسنجی آنلاین را انجام دهیم. در خصوص بحث جمع آوری داده این تاریخچه را بگویم که در سال 1970 که در آمریکا موسسات نظرسنجی تلفنی را شروع کردند، هیچکس باور نمی کرد با نظرسنجی تلفنی بتوان به نتیجه رسید ولی در نهایت این روش جواب داد با نگاهی به سابقه این نظرسنجی ها و مشابه آنها تصمیم گرفتیم که نظرسنجی آنلاین را هم درکنار سایر روشها و در خدمت بقیه روشها قرار دهیم تا یک قدم رو به جلوی دانشگاهی در این حوزه داشته باشیم. از آنجایی که پرسشنامه آنلاین بود، افراد وارد لینک می شدند و پرسشنامه را پر می کردند اینکه چگونه وارد لینک می شدند هم از طریق تبلیغات به شکل های مختلف تلاش کردیم بهترین روش را پیدا کنیم که بدانیم مردم چگونه می توانند از طریق ورود به یک لینک مشارکت کنند. اصل و ادعای روش مدل سازی جمعیتی که ما استفاده کردیم این است که چطور ما نتایج غیرنماینده جامعه را که نمی تواند بازنمای کل جامعه باشد را به کل جامعه تعمیم دهیم؟ در واقع برخلاف روش های دیگر ما در این روش فکر کردیم که چگونه این نتایج را دور نریزیم؟
وی افزود: ما چهارموج نظرسنجی انجام دادیم؛ موج اولش تست بود که نتایجش را در نظر نگرفتیم و حذف کردیم؛ درواقع عملاً سه موج نظر سنجی انجام دادیم. یک نظر سنجی بعد از تائید صلاحیت ها انجام دادیم؛ یک نظرسنجی را بعد از مناظره دوم و یک نظر سنجی را هم بعد از 25 و 26 خرداد ماه. حجم نمونه های ما به ترتیب، 2500، 3500 و 4800 مورد بوده است به بیان دیگر این تعداد پرسشنامه دریافت کردیم. نکته خیلی مهم اینکه تعداد خیلی زیادی وارد این لینک ها می شدند ولی یکی از ویژگی های پرسشنامه های هوشمند این است که اگر فرد درست به سوالات پاسخ ندهد خصوصاً سوالات یا اطلاعات پایانی آن پرسشنامه حذف می شود بنابراین این رمق مربوط به کسانی است که کامل جواب دادند. در موج پایانی نظرسنجی ما حدود 20 هزار نفر در نظرسنجی شرکت کرده بودند ولی چون آن را کامل نکرده بودند از نتایج نظرسنجی حذف شدند.ساختار سوالاتمان هم خیلی شبیه به ساختار سوالات سایر مراکز نظر سنجی بود. منتها چند سوال اضافی تر به نسبت بقیه مراکز داشتیم.