بزرگنمایی:
ساری- آرام آرام رنگ مرکبات مازندران زرد شد و ماه چیدن و فصل به بار نشستن آرزوها رسید و حالا نوبت مسئولان است تا دست‌های زخمی و پینه بسته باغداران را به گرمی بفشارند.
تبسم مهر، گروه استان‌ها: چشم انتظاری یکساله باغداران به سرآمد و یاقوت باغات استان، زرد و طلایی شد، اکنون نوبت به مسئولان رسیده تا با بازاریابی و صادرات، این یاقوت را به طلا و ارز مبدل کنند.
باغدار تمام گرما و سرما طبیعت را به جان خرید، هر باد و بارانی که می‌آمد، دلش از ریزش شکوفه‌ها و سردرختی‌ها، می‌لرزید و هر گرمای سوزان نیز عطش باغات و خطر خشکی را بیشتر می‌کرد.
سختی‌های مقابله با آفت مگس مدیترانه‌ای را که طی سال‌ها به باغات خسارت زده را به جان خریدند و با آنکه دلشان از گرانی نهاده‌ها و هزینه تولید خون بود، اما شکوفه‌های سفید بهارنارنج را به یاقوت طلایی و زردرنگی در پاییز مبدل کرد و حالا چشمش به دست و زبان مسئولان و برنامه ریزان است تا برای دسترنج یکساله‌اش نسخه بپیچند.
گفتند زود برداشت نکنید، عجله در فروش نداشته باشید، به واسطه‌ها میدان ندهید…، همه این سخن‌ها و نکته‌ها را مو به مو رعایت کردند و محصولی را به بار نشاندند که چشم بازارهای ایران و جهان به آن دوخته است.
تولید 30 رقم مرکبات در مازندران
30 رقم مرکبات در باغات مازندران تولید می‌شود که هشت رقم آن جنبه تجاری دارد و نارنگی، تامسون، لیموترش و شیرین و غیره بازارپسندی بالایی در داخل و خارج دارد. کشورهایی نظیر چین، هند، روسیه، عراق، ترکمنستان و کشورهای آسیای میانه و شرقی مشتریان خوبی برای مرکبات شمال هستند.
مازندران با 113 هزار باغات مرکبات سهم بالایی در تولید این محصول دارد و امسال نیز پیش بینی می‌شود دو میلیون و 700 هزار تن مرکبات در استان تولید شود که 55 درصد پرتقال و 35 درصد آن نارنگی است.
عملکرد مرکبات در هر هکتار باغات مازندران 24 تن و عملکرد تولید نارنگی 28 تن در هکتار است. به رغم آنکه زیرساخت‌های خوبی در استان برای صادرات وجود دارد این پرسش مطرح می‌شود که چرا محصولات استان آنگونه که باید نتوانسته به بازارهای چندانی راه یابد و چرا مرکبات استان به نام دیگر استان‌ها صادر می‌شود؟
بررسی بازار قیمت پرتقال در روزهای منتهی به برداشت محصول در سرباغات بین پنج تا هفت هزار تومان گزارش می‌شود اما باغداران معتقدند این قیمت به نسبت تورم چندان بالا نیست.
علی اسدی باغدار مرکز مازندران که محصول باغش به مرحله برداشت رسیده و منتظر فروش آن است، به تبسم مهر می‌گوید: قیمت پرتقال و نارنگی به نسبت میزان تورم چندان بالا نیست زیرا هزینه‌ها بسیار بالا رفته است.
قیمت پرتقال و نارنگی به نسبت میزان تورم چندان بالا نیست زیرا هزینه‌ها بسیار بالا رفته است
وی با بیان اینکه جعبه 500 گرمی ذخیره پرتقال را سال قبل بین سه تا سه هزار و 500 تومان می‌خریدیم و امسال آن را هفت هزار تومان تهیه می‌کنیم، افزود: این در حالی است که نارنگی را کیلویی 4 هزار و 500 تومان بفروش می‌رسانیم.
وی همچنین با اشاره به افزایش هزینه‌های تولید نظیر دستمزد کارگر و قیمت نهاده گفت: دستمزد کارگران از 80 هزار تومان طی سال قبل به 150 تا 200 هزار تومان رسیده است و علاوه بر آن باید خرج غذا و کرایه ایاب و ذهاب آنها را نیز پرداخت کنیم.
این باغدار با اشاره به اینکه پرتقال باغدار برای عرضه مرکبات در میدان بار به ازای هر کیلوگرم سه هزار تومان هزینه دارد، گفت: این هزینه جدای از قیمت نهاده‌ها، هرس و داشت و نگهداری محصول است و در مجموع هزینه‌ها نسبت به سال قبل دو برابر شده است.
وی با عنوان اینکه اگر قیمت پرتقال به 10 هزار تومان نیز برسد باز باغداری به صرفه نیست، گفت: قیمت سم از 200 هزار تومان به 400 هزار تومان رسیده و تمامی سوبسیدهای کشاورزی از سوی دولت قطع شده است.
مشکلات باغداران و تولیدکنندگان مرکبات در حالی است که صادرکنندگان و تاجران مرکبات نیز دغدغه‌های خاص خود را دارند و با آنکه کشورهای مختلفی خواهان میوه‌های پاییزه مازندران هستند اما موانع رسیدن به بازارهای جهانی متعدد است.
حسینی یک باغدار و سورتینگ دار مازندرانی که هر سال مقادیر زیادی مرکبات را به کشورهای مختلف صادر می‌کند، به تبسم مهر گفت: کیفیت میوه و پرتقال آنگونه که باید برای صادرات مناسب باشد، نیست و کشاورزان ما باید بیشتر در این زمینه تلاش کنند.
به دلیل نبود ماشین حمل و نقل مناسب و کانتینری، محصول صادراتی را چند روز در سردخانه نگه داشته‌ام تا بتوانم کامیون و خودرو مناسب برای انتقال میوه تا آستارا تهیه کنیم
وی ارتقای دانش تولید محصولات را امری مهم برشمرد و به معضل دیرینه و همیشگی حمل و نقل اشاره کرد و ادامه داد: به دلیل نبود ماشین حمل و نقل مناسب و کانتینری، محصول صادراتی را چند روز در سردخانه نگه داشته‌ام تا بتوانم کامیون و خودرو مناسب برای انتقال میوه تا آستارا تهیه کنم.
این صادرکننده با اظهار اینکه مشکل حمل و نقل در مازندران سال‌ها لاینحل مانده است، تصریح کرد: سبد مورد نیاز برای صادرات نداریم تا محصول را به بازارهای هدف برسانیم.
حسینی که محصولاتش را به کشورهایی نظیر مسکو، باکو، عراق و ارمنستان صادر کرده است، افزود: بسته به سایز و اندازه میوه، آن را به کشورهای مختلف صادر می‌کنیم زیرا باید به ذائقه مخاطب توجه کرد و اگر زیرساخت‌های صادراتی و حمل و نقل توسعه یابد می‌توانیم در بازارهای کشورهایی نظیر هندوستان نیز حضور پیدا کنیم.
وی با تاکید بر اینکه زنجیره تولید و صادرات باید تکمیل و تأمین شود و گفت: باید برای صادرات محصولات به کشورهای دور و همسایه‌ها برنامه‌ریزی کنیم.
حسینی در عین حال باغداری را برای کشاورز و تولیدکننده فاقد توجیه اقتصادی برشمرد و گفت: کشاورز و باغداران هزینه‌های خود را به زحمت تأمین می‌کنند.
یک هفته از برداشت مرکبات در مازندران می‌گذرد و دست‌اندارکاران به این نتیجه رسیدند که صادرات مرکبات از 15 آبان ماه آغاز شود و این تصمیم در حالی است که به دلیل ضعف در زیرساخت‌ها بخش عمده‌ای از مرکبات استان به نام استان‌های همسایه صادر می‌شود و رنج و زحمت تولید آن فقط بر دل مازندران نشسته است.
طبق آمارها طی سال گذشته فقط کمتر از 20 هزار تن از 185 هزار تن محموله صادراتی مرکبات مازندران به نام این استان صادر شده و مابقی از کانال استان‌های دیگر روانه بازارهای خارجی و مصرف شد و به نظر می‌رسد امسال نیز چنین سرنوشتی در انتظار مرکبات استان باشد، هرچند مسئولان به این سیاست دلخوش کرده‌اند که «مهم صادرات مرکبات است حالا به نام هر که و هر جا شد فرقی ندارد».
رئیس سازمان جهاد کشاورزی: مهم صادرات است به نام هر که و هر جا
عزیزاله شهیدی فر رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران با اشاره به اینکه ظرفیت ذخیره سازی مرکبات در سورتینگ ها و انبارهای فنی استان افزایش یافته و به 1.5 میلیون تن رسیده است، گفت: این مسئله توان صادراتی ما را در بخش محصولات کشاورزی ارتقا داده است.
وی در گفتگو با تبسم مهر با اظهار اینکه ماندگاری و دوام مرکبات در استان افزایش یافته و میزان ضایعات به زیر یک درصد رسیده است درباره صادرات محصول گفت: مهم این است که مرکبات از مازندران به کشورهای دیگر صادر شود حال چه صادرکننده و تجار آن را از مازندران صادر کنند و یا اینکه توسط دیگر تجار و دیگر استان‌ها باشد.
وی افزود: همین که صادرات محصول در حال انجام است، مهم است و مهم نیست که به نام که و چه ثبت شود.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران با اظهار اینکه 99 درصد محصول مرکبات استان سالم و قابل صادرات است، گفت: پیش بینی می‌شود میزان صادرات امسال رشد چشمگیری داشته باشد.
شناسنامه دار نبودن خریداران مرکبات سبب شده تا نبض بازار در دست فله‌ای‌ها و واسطه‌ها باشد و این مسئله بر فرایند صادرات این محصول ضربه می‌زند.
طرح رتبه‌بندی صادرکنندگان
حسینقلی قوانلو رئیس سازمان صمت مازندران در گفتگو با تبسمم مهر با بیان اینکه قیمت مرکبات به صورت عرضه و تقاضا تعیین می‌شود، افزود: ما نمی‌توانیم خریداران را فیلتر کنیم زیرا اگر این اتفاق افتد و تقاضا کم شود، قطعاً قیمت کاهش می‌یابد.
وی در عین حال بر لزوم رتبه بندی صادرکنندگان تاکید کرد و اتاق بازرگانی را متولی این طرح دانست و گفت: یکی از مصوبات شورای گفتگو این بوده که با رتبه بندی بتوانیم صادرکنندگانی که اهلیت آنها ثابت شده وارد عرصه خرید و صادرات مرکبات شوند.
وی با تاکید بر اینکه نباید هر میوه‌ای با هر کیفیتی صادر شود، این کار را سبب لطمه زدن به برند مرکبات مازندران دانست و گفت: در حال حاضر بخشی از خریداران فله‌ای، محصول را برای تازه خوری و بازار داخلی خریداری می‌کنند.
قوانلو با عنوان اینکه تامسون بهترین رقم مرکبات است و ذائقه کشورهای آسیای میانه به خرید این محصول است، اظهار امیدواری کرد که صادرات 185 هزار تنی مرکبات در سال قبل امسال به دو تا سه برابر افزایش یابد و به مرز 500 هزار تن برسد.
وی رتبه بندی صادرکنندگان و خریداران را از جمله برنامه‌ها بیان کرد و گفت: این طرح مشمول خریداران داخلی نمی‌شود.
شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی دارای کانتینرهای یخچال‌دار نداریم و امسال برای حل این مشکل، ثبت چهار شرکت بین‌المللی تقاضا شده استرئیس سازمان صمت مازندران درباره مشکل سیستم حمل و نقل استان با بیان اینکه نبود شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی از مشکلات فراروی ما به شمار می‌رود، افزود: شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی دارای کانتینرهای یخچال‌دار نداریم و امسال برای حل این مشکل، ثبت چهار شرکت بین‌المللی تقاضا شده است.
وی با بیان اینکه با صدور مجوز شرکت حمل و نقل بین‌المللی و تأمین دستگاه‌ها بخشی از مشکلات فراروی حل می‌شود، گفت: همچنین در حال برنامه‌ریزی برای ورود کانتینرها و تریلی‌های روسی به استان هستیم و طبق اعلام راهداری استان، این مجوز اخذ شده است.
قوانلو با عنوان اینکه 80 تا 90 درصد صادرات مرکبات استان از گمرک آستارا در گیلان صادر می‌شود، گفت: با صدور مجوز ورود تریلی‌های روسی به استان، گام مثبت و جهشی برای صادرات مرکبات در استان برداشته می‌شود.
مازندران زیرساخت‌های فرودگاهی، بندری و ریلی مناسبی به نسبت دیگر استان‌ها دارد و با توجه به اهمیت صادرات غیرنفتی در سال جهش تولید باید دید آیا برنامه ریزان می‌توانند گره از کلاف سردرگم صادرات محصولات کشاورزی و مرکبات باز و بازارهای ایمن و پایدار برای دسترنج باغداران مازندرانی فراهم کنند.