بزرگنمایی:

تبسم مهر - به گزارش ایسنا، گلسنگ‌ها موجودات ریشه‌داری هستند که از هم‌زیستی قارچ‌ها و مواد زنده نورساختی (عامل فتوسنتز) پدید می‌آیند. گلسنگ‌ها می‌توانند در نقاط متروکه، بر روی سنگ‌ها و صخره‌های عریان، خاک، چوب‌های پوسیده و همچنین بر روی درختان برویند و حتی در سرما و گرما و رطوبت یا خشکی به زندگی خویش ادامه دهند.
گلسنگ‌ها حدود 6 درصد سطح زمین را اشغال کرده و در نقاط بیابانی کوهستانی، مناطق قطبی و تقریبا همه زیست بوم‌ها غیر از مناطق آلوده پراکنش دارند.
سرعت رشد گلسنگ‌ها بسیار کم است به گونه‌ای که در طول سال تنها یک میلی‌متر رشد می‌کنند، این قارچ‌های همزیست عمر تا 4 هزار ساله دارند.
تاکنون بیش از سه هزار نوع گلسنگ در ایران موجود است که 910 نوع آن به صورت علمی نام‌گذاری شده است.
گلسنگ‌ها عموما با قارچ‌ها و جلبک‌ها همزیستی دارند و در تهیه گیاهان دارویی و تحقیقات علوم کشاورزی و زراعی اهمیت زیادی دارند و امروزه از آنها برای تهیه برخی از داروهای آنتی بیوتیک، ضد قارچ و تحریک سیستم ایمنی بدن استفاده می‌شود.
بر این اساس از سوی سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران با راه اندازی اولین موزه گلسنگ، آن را در سال 1396 با حضور وزیر وقت علوم، تحقیقات و فناوری رونمایی کرد.
سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران که خود در سال 1359 تاسیس شده، در حال حاضر 7 پژوهشکده "مکانیک"، "کشاورزی"، "زیست فناوری"، "فناوری‌های شیمیایی"، "برق و فناوری اطلاعات"، "مطالعات و فناوری‌های نو" و "مواد پیشرفته و انرژی‌های نو" دارد و مرکز رشد آن نیز وظیفه توسعه نوآوری‌های واحدهای فناور را برعهده دارد.
هم اکنون موزه گلسنگ‌های این سازمان بیش از 20 هزار نمونه از انواع گلسنگ‌ها را در خود جای داده است ولی بر اساس گفته‌ها این موزه که در گذشته بخشی از معاونت توسعه فناوری سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی بوده امروزه بخشی از پژوهشکده زیست فناوری شده و در حد آزماشگاه و نه یک موزه به فعالیت خود ادامه می‌دهد و به نوعی استقلال این موزه زیر سوال برده شده است.
این در حالی است که بر اساس قوانین موزه‌ها همانند کتابخانه‌ها فعالیت‌های فرا پژوهشکده‌ای دارند.
موزه گلسنگ‌های ایران علاوه بر جمع‌آوری 20 هزار نمونه گلسنگ توانسته است روش‌های نرمی برای زودن گلسنگ‌ها از آثار تاریخی چون تخت جمشید و پاسارگاد و سایر سازه‌های باستانی ارائه دهد.
اجرای دو پایان‌نامه دانشگاهی در مقطع دکتری در حوزه گلسنگ‌ها و میراث فرهنگی از دیگر دستاوردهای این موزه بوده است.
تهیه اطلس گلسنگ‌های پاسارگاد و تخت جمشید نیز مورد استفاده محققان قرار دارد.
موزه با مرکز و یک واحد تخصصی خاص متفاوت است. موزه بخش‌های مختلف و تعریف جهانی دارد و ایران نیز عضو مجمع ایکوم (شورای بین‌المللی موزه‌ها) است و تعاریف را پذیرفته و فعالیت‌های موزه گلسنگ‌ها نیز در راستای آموزش، پژوهش، حفاظت و نگهداری در حوزه گلسنگ‌ها است ولی در حال حاضر توجه چندانی به این حوزه نمی‌شود.
به باور محققان، گلسنگ‌ها شاخص آلودگی‌های هوا به شمار می‌روند از این رو در بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکا برای تعیین شاخص آلودگی‌های محیط زیستی در کنار ابزار دقیق، از گلسنگ‌ها هم استفاده می‌شود؛ زیرا ابزارهای دقیق قابل دستکاری هستند ولی گلسنگ‌ها قابل دستکاری نیستند.
بررسی وضعیت گلسنگ‌ها ما را با وضعیت آلودگی زیست محیطی آشنا می‌کند و روند طبیعی گلسنگ‌ها در محیط، "پاکسازی" است و از موجودات پیشگام در زیست بوم‌ها هستند. به این معنا که وقتی آتشفشانی رخ می‌دهد و یا جزیره‌ای از سطح خاک بیرون می‌آید، اولین موجوداتی که باید در این منطقه شروع کنند، گلسنگ‌ها هستند به همین دلیل به آنها موجودات "پیشگام" گفته می‌شود.
ماموریت دیگر این موجودات "خاکسازی"است. این ماموریت برای همه جا مفید است به غیر از مکان‌هایی مانند آثار تاریخی که نمی‌خواهیم خاکسازی در آنها صورت گیرد از این رو این موزه توانسته است روش‌های نوینی برای پاک کردن گلسنگ‌ها از آثار تاریخی ارائه دهد.
از سوی دیگر از آنجایی که گلسنگ‌ها با قارچ‌ها و جلبک‌ها همزیستی دارند، از آنها برای تهیه گیاهان دارویی و تولید داروهای ضد سرطان، تهیه برخی از داروهای آنتی بیوتیک، ضد قارچ و تحریک سیستم ایمنی بدن استفاده می‌شود.
تهیه دائرهالمعارف گلسنگ سنگ‌شناسی ایران یکی از ضروری‌ترین اقداماتی است که در راستای هویت‌بخشی و شناسنامه دار کردن و اعتباربخشی این موجودات از سوی این موزه اجرایی شده است.این "فلور" جامع‌ترین کتاب درخصوص معرفی گلسنگ شناسی ایران است که 3 جلد اول آن در حال ویرایش است و در تدوین این مجموعه از متخصصان کشورهای آلمان، فنلاند، اسپانیا و انگلیس بهره گرفته شده است.
حالا این موزه در جایگاه یک آزمایشگاه تقلیل یافته و با عدم اختصاص بودجه و گرفته شدن استقلال آن در معرض انحلال قرار دارد و این در حالی است که از 55 هزار موزه در جهان، موزه گلسنگ‌های ایران جز اولین‌ها از این نوع موزه‌ها است.
انتهای پیام