بزرگنمایی:

تبسم مهر - اگرچه سال‌ها نفس ماهیان خاویاری در دریای خزر به شماره افتاد، اما بازآفرینی نسل این‌گونه نادر و منحصربه‌فرد در استهبان فارس، مروارید سیاه ایران را دوباره بر سر زبان‌ها انداخته است.

به گزارش خبرنگار گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از شیراز ، ماهیان خاویاری که استورژن نامیده می‌شوند و از خانواده تاس ماهیان‌اند، در شمار گونه‌های آبزی کم‌ مانندی هستند که از پیشینه‌ای چند صد میلیون ساله اند که به عصر ژوراسیک بازمی‌گردند.
رقم گونه‌های خاویاری، به 28 گونه و زیر گونه در جهان تقسیم می‌شود که از این تعداد، 5 گونه در دریای خزر زندگی می‌کنند، دریایی که به تنهایی 93 درصد ذخایر ماهیان خاویاری جهان را در خود جای داده‌است.

اما ارزش ماهیان خاویاری نزد مردم، نه برای استفاده از گوشت آن، بلکه برای تخم آن بوده و شهرت‌اش نیز برای مروارید سیاه‌اش است.
تخم خاویار در شمار اشرافی‌ترین صبحانه جهان است که بسیاری آن را به شکل خام یا همراه با تخم‌مرغ و آغشته به زرده می‌خورند و گروهی دیگر آن را همراه با سبزیجات خوشبو و نان و کره میل می‌کنند.
خاویار پرکالری و انرژی‌ زا بوده و انواع گوناگون آن از جمله خاویار طلایی و سرخ و سیاه که در این میان خاویار سیاه از ارزشی قابل توجهی برخوردار است.5 گونه از ماهیان خاویاری ممتاز جهان که در دریای خزر زیست می‌کنند به ترتیب کیفیت عبارتند از فیل ماهی، قره برون ایرانی، گُلد (چالباش روس)، شیپ و ازون برون.
ماهی قره برون
نام این ماهی به معنای دماغ سیاه بوده و به خاطر ویژگی‌های ظاهری اش به این نام معروف شده است.این ماهی، بهترین نوع تاس ماهی در جهان است که به تازگی به عنوان یک گونه مستقل به رسمیت شناخته شده و از گونه‌های بومی ایران نیز محسوب می‌شود.

گوشت قره برون رنگ سفیدی دارد و چربی آن به نسبت سایر گونه‌ها کمتر بوده و طعم بسیار لذیذ خاویار آن، جذابیت این ماهی را دو چندان کرده است.خاویار این ماهی در طیف رنگی زرد طلایی تا قهوه‌ای تیره بوده و تولید آن در محیط‌های مختلف بین 8 تا 10 سال زمان می‌برد که اگر این خاویار، تحت شرایط ایده آل تولید شود، طعم تازه گردو را می‌دهد.
ماهی چالباش
نام این تاس ماهی نیز بر اساس ویژگی ظاهری اش به معنای سر چال دار در بیشتر موارد به قره برون شبیه بوده که تنها تفاوت این نوع ماهی گوشت زرد‌تر و طعم ضعیف‌تر نسبت به قره برون است.

ماهی شیپ
نام این ماهی از نام لاتین و علمی آن گرفته شده و خصوصیاتی مشابه سایر تاس ماهیان از جمله قره برون دارد، اما از تفاوت‌های این ماهی با دو تاس ماهی بالا، می‌توان به پرورشی نبودن این گونه (بنا بر دلایل اقتصادی) و همچنین ریز و کوچک بودن دانه‌های خاویار آن اشاره کرد.

ازون برون
نام ماهی ازون برون به معنای دماغ دراز و طیف رنگی آن از خاکستری روشن تا خاکستری تیره و مشکی متغیر بوده، که از ماهیان پرورشی نیست و خاویار آن دارای دانه‌هایی ریز و طعمی لذیذ است که برای تولید به زمانی بین 6 تا 8 سال نیاز است.

ماهی بری
نام این ماهی نیز مانند شیپ، از نام لاتین آن گرفته شده و برای تولید خاویار به حدود 4 سال زمان نیاز است که از ریزترین انواع خاویار بشمار می‌رود.خاویار این ماهی در رنگ‌های خاکستری تیره تا مشکی دیده می‌شود.

این ماهی مربوط به آب‌های شمال روسیه بوده و به دلیل زمان کم مورد نیاز برای تولید خاویار،در محیط‌های پرورشی ایده آل است.
ماهی آمور استورژن
نام اصلی این ماهی شرینکی است که آخرین نوع از آسیپنسر‌ها محسوب می‌شود. این ماهی مخصوص چین بوده و برای تولید خاویار زمانی بین 6 تا 7 سال نیاز است.
از ترکیب این ماهی و ماهی کالوگا، گونه ترکیبی Dauricus Schrenckii بوجود آمده است.

ماهی بلوگا
این ماهی در ایران به نام فیل ماهی شهرت دارد و درشت ترین، گران‌ترین و کمیاب‌ترین نوع خاویار را دارا بوده و پیشینه طول عمر، وزن و طول آن به ترتیب 80 سال، یک تن و 6 متر است.

پس از گذشت حدود 2 سال شروع به تخم گذاری می‌کند که بین 10 تا 15 درصد وزن این ماهی را خاویارش تشکیل می‌دهد، خاویاری که برای تولید در محیط پرورشی به زمانی در حدود 12 سال نیاز دارد و طیف رنگی آن از خاکستری روشن تا خاکستری تیره و حتی مشکی متغیر است.
ماهی کالوگا
این ماهی که از دیگر انواع خانواده‌ هوسو‌ها بوده، و در تمامی موارد به بلوگا شباهت داشته، ظاهری شبیه به آسترا‌ها دارد و در رودخانه آمور چین یافت شده و همان طور که گفته شد، از آن انواع هیبریدی نیز تولید شده است.
فیل‌ماهی، بهترین ماهی آب‌های داخلی است که کیفیت ممتازش، رتبه اول را به خود اختصاص داده و نام دیگر آن بلوگا بوده که نمونه‌هایی از آن با وزنی تا یک هزار و 400 کیلوگرم و سنی بیش از 100 سال، از سوی صیادان، به تور انداخته شده‌است.

این‌گونه ماهی، هر 2 یا 3 سال یک بار، تخم‌ریزی می‌کند و بین 14 و 17 سالگی بالغ می‌شود و به نام بهترین خاویار، رتبه گران‌ترین ماهی و خاویار جهان را دارا است.
بلندی این ماهی یک و نیم متر تا 4 متر بوده که تا امروز، رکورد صید آن در ایران، 620 کیلوگرم است.
نسرین آذرخش مدیر مزرعه پارس مهر خاویار به عنوان پرورش دهنده نمونه ملی ماهیان خاویاری مناطق غیر ساحلی استان فارس در گفت‌وگو با خبرنگار گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از شیراز ،گفت: مزرعه پرورش ماهیان خاویاری با ظرفیت 30تن گوشت و 350 کیلوگرم خاویار در حال فعالیت است.
آذرخش بیان کرد: از سال 87 با پرورش ماهیان قزل آلا و تحقیق و آزمایش در زمینه آب و دیگر مسائل گونه پرورشی ماهی قزل آلا به خاویاری تبدیل کرده است.
او تصریح کرد: تولید 285 کیلوگرم خاویار در سال 97، و استخراج خاویار از گونه‌های مختلف، توزیع بچه ماهی خاویار برای اولین بار در استان فارس و استفاده از تجهیزات به روز و مکانیزه آبزی پروری از دلایل انتخابش به عنوان پرورش دهنده نمونه ملی ماهیان خاویاری بوده است.

پرورش دهنده نمونه ملی ماهیان خاویاری در مناطق غیر ساحلی در استان فارس ادامه داد: مزرعه پرورش ماهی خاویار امسال موفق شده حدود 400 کیلوگرم خاویار را در داخل و خارج کشور پخش کند.
آذرخش افزود: این مزرعه در راستای حمایت از گونه‌های در حال انقراض ماهیان خاویاری و کاهش صید مولدین از دریا اقدام به تولید چندین گونه از مولدین ماهیان خاویاری کرده که به استان‌های فارس، خوزستان، هرمزگان ارسال شده و با توجه به ثابت بودن دما و کیفیت آب چشمه بهره بردن از خوراک با کیفیت زمان رسیدن به سن بلوغ و خاویار دهی را در این مزرعه کاهش داده است.
او اضافه کرد: با توجه به تنوع گونه‌ای پرورش انواع خاویار در مزرعه پرورش ماهیان خاویاری انواع فیل ماهی، ازون برون، سیبری، قره برون، چالباش، سیبری، شیپ و استرلیاد نیز در این مزرعه تولید می‌شود.
مدیر مزرعه پرورش دهنده نمونه ملی ماهیان خاویاری در مناطق غیر ساحلی استان فارس اظهار کرد: تعیین جنسیت ماهی خاویاری با هدف جدا سازی ماهیان نر از ماده و دسته بندی ماهیان ماده از نظر تشخیص مراحل تکاملی اوولاسیون تخمک برای نخستین بار در منابع آب‌های داخلی کشور و استفاده از روش بیوپسی، لاپاراسکوپی و اولتراسونوگرافی انجام می‌شود، که به منظور استحصال تخمک از مولدین ماده به منظور تکثیر ماهیان خاویاری در این مزرعه برای اولین بار از روش میکرو سزارین استفاده شده است.

آذرخش گفت: به منظور بالا بردن ایمنی در خوراک ماهیان خاویار از عصاره‌های گیاهی سیر، زنجبیل و لعل کوهستان استفاده می‌شود.
او تاکید کرد: در زمینه موضوعات تحقیقاتی و کاورزی با مراکز دانشگاهی در حال همکاری هستیم که کارگاه عملی آموزش کارشناسان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی در این مزرعه نیز برگزار شده است.
مدیر مزرعه پرورش دهنده نمونه ملی ماهیان خاویاری در مناطق غیر ساحلی در استان فارس افزود: به منظور افزایش بهره وری آب سیستم هوادهی استفاده شده و این سیستم شامل اسپلش و ایربلور است، که استقرار درام فیلتر، دستگاه اکسیژن ساز، دستگاه ازون نایزر، چیلر و بیوفیلتر در این مزرعه اجرا می‌شود.
فلاحی مدیر شیلات و امور آبزیان سازمان جهاد کشاورزی استان فارس نیز اضافه کرد: در حال حاضر 3 مزرعه پرورش ماهی خاویاری در استان فارس وجود دارد که پارسال 82 تن گوشت ماهی خاویار تولید و مقدار قابل توجهی از آن به کشور روسیه صادر شد.
او اظهار کرد: نزدیک به 275 کیلو خاویار سالانه در استان فارس تولید می‌شود.
مدیر شیلات و امور آبزیان سازمان جهاد کشاورزی استان فارس تاکید کرد: سپیدان، مرودشت و استهبان از شهرستان‌های تولید کننده ماهی خاویار هستند.
کیفیت گوشت خاویار و سایر محصولات جانبی از ارزشمندترین عرصه‌های اقتصادی محسوب می‌شود که جایگاه ویژه ای را در تجارت جهانی محصولات آبزیان به خود اختصاص داده است.
انتهای پیام/ت