به گزارش تبسم مهر، دکتر ایرج حریرچی در نشست خبری وزارت بهداشت با بیان اینکه کاهش مرگ و عوارض ناشی از بارداری و زایمان در مادران باردار یکی از شاخص‌های مهم بهداشتی درمانی در هر کشوری است، گفت: بارداری و فرزندآوری یکی از شیرین‌ترین خاطره خانواده است و قاعدتا خانواده‌ها انتظار ندارند که با عوارض و مرگ و میر همراه باشد،  ولی در سال‌های قبل از پیروزی انقلاب تعداد زیادی از زنان جوان ایرانی در حین بارداری و زایمان و یا بعد زایمان دچار مرگ و یا عوارض قابل توجه می‌شدند.

وی افزود: خوشبختانه با اقدامات انجام شده در 40 سال اخیر، میزان مرگ و میر مادران باردار در ایران به میزان بسیار قابل توجهی کاهش یافته است. همه کشورهای جهان تحت عنوان اهداف توسعه هزاره متعهد به کاهش 75 درصدی میزان مرگ و میر مادران باردار در دوره 25 ساله 1990 تا 2015 شده بودند. در آخرین گزارش سازمان جهانی بهداشت که در سال 2016 منتشر شده، کشور ایران جزو موفق‌ترین کشورها در دستیابی به این هدف توسعه هزاره اعلام شده است و جمهوری اسلامی ایران بیش از 75 درصد مرگ و میر مادران را کاهش داده است. هدف اصلی ایران و دیگر کشورها در مقطع زمانی کنونی پایان دادن به مرگ‌های قابل اجتناب مادران باردار است.

زایمان؛ شایع‌ترین علت پذیرش در بیمارستان‌ها

آمار مرگ‌ومیر مادران باردار

حریرچی با بیان اینکه شایع‌ترین علت پذیرش در کل بیمارستان‌های کشور، زایمان است، ادامه داد: در سال 95 در کشور یک میلیون و 280 هزار و 54  زایمان چه به صورت طبیعی و چه به صورت سزارین انجام شده است که از این میزان زایمان 277 مورد مرگ و میر مادران باردار در کل کشور بوده است. به عبارت دیگر از هر 100هزار زایمان، 18.1 مورد مرگ و میر داشته‌ایم که نسبت به سال‌های گذشته و نسبت به کشورهای مشابه آمار بسیار خوبی است. در 25 سال پیش این آمار 90 مورد مرگ و میر باردار به ازای هر 100 هزار زایمان در کشور بوده است. در سال 1356 تعداد مرگ و میر مادران 274 در 100 هزار زایمان بوده است که رسیدن به عدد 18.1 در 100هزار نشان دهنده کاهش بیش از 93 درصدی در مرگ و میر مادران در طی 40 سال بعد از انقلاب است.

2 علت اصلی مرگ‌ومیر مادران باردار

وی ادامه داد: با وجود این کاهش چشمگیر و این موفقیت عظیم هنوز باید اقدامات دیگری برای کاهش مرگ و میر مادران باردار خصوصا در بعضی استان‌ها انجام شود. هدف اصلی وزارت بهداشت، کاهش مرگ و میر مادران به زیر 10 در هر 100هزار مورد زایمان یا کمتر از یک مورد مرگ و میر در هر 10 هزار زایمان است. دو علت اصلی مرگ و میر مادران خونریزی و مسمومیت حاملگی است. یک موضوع زمینه‌ای در میزان مرگ و میر مادران، افزایش سن بارداری است. میزان مرگ و میر مادران باردار در سن بالاتر از 35 سال سه برابر مادران زیر 30 سال و در مادران باردار بیش از 40 سال بیش از چهار برابر مادران زیر 30 سال است.

کاهش آمار زایمان سزارین در کشور

حریرچی همچنین گفت: در شش ماهه اول سال 97 آمار سزارین کل کشور 50 درصد بوده است که نسبت به شش ماهه اول سال 96 کاهش داشته است. آمار سزارین نخست‌زا از 48.3 درصد در شش ماهه اول سال 96 به 47.5 درصد در شش ماهه اول سال 97 رسیده است. گرچه در سال‌های بعد از اجرای طرح تحول سلامت، روند کاهشی در میزان سزارین ایجاد شده است و از رقم 56 و 55.6 درصدی سزارین کل و سزارین نخست‌زا به ارقام 50 و 47.5 درصدی رسیده است، ولی هنوز تا رسیدن به رقم مطلوب 10 الی 15 درصد سزارین در کل زایمان‌ها نیاز به اقدامات بیشتری است. در شرایط فعلی آمار سزارین در ایسلند 14.8 درصد در هلند 17 درصد در انگلستان 24 درصد و در امریکا 33 درصد است.

ایران چند پزشک متخصص و فوق تخصص دارد؟

وی در ادامه درباره آمار متخصصین کشور، گفت: 39 هزار و 398 متخصص و فوق تخصص پزشکی در کشور فعال هستند. از این تعداد، 4603 متخصص داخلی، 4544 متخصص زنان و زایمان، 3920 متخصص اطفال،  3327 متخصص بیهوشی و 3243 متخصص جراحی عمومی و زیرتخصص‌های مربوطه در کشور مشغول به فعالیت هستند. همچنین 2361 متخصص رادیولوژی، 2054 متخصص قلب وعروق، 1709 متخصص ارتوپدی، 1699 متخصص روانپزشکی و 1694 متخصص چشم و زیر تخصص‌های مربوطه فعال هستند.

حریرچی افزود: با این که در سال‌های اخیر تعداد متخصصین در کشور افزایش قابل توجهی یافته است و افزایش حدود 10 برابری نسبت به قبل از انقلاب داریم، ولی هنوز نارضایتی و شکایات متعددی در مورد کمبود نیروی متخصص خصوصا در مناطق کم برخوردار وجود دارد. یک علت اصلی در این زمینه کمبود کلی پزشک و متخصص در کشور نسبت به جمعیت و نسبت به کشورهای مشابه است.

استقرار بیش از 50 درصد پزشکان متخصص در تهران

وی ادامه داد: تعداد 39 هزار و 398 متخصص نشان دهنده نسبت 4.8 متخصص به ازای هر 10 هزار نفر جمعیت است که در کشورهای مشابه و برخوردار  دو تا پنج برابر و حتی بیش از پنج برابر متخصص به ازای جمعیت کشور وجود دارد. به عبارت دیگر هنوز در کشور کمبود متخصص به طور کلی و در بعضی رشته‌ها به طور خاص وجود دارد. به عنوان مثال با تعداد 945 جراح اعصاب در کشور 81.5 میلیونی و وسعت 1648000 کیلومتر مربعی تامین جراح اعصاب در مناطق مختلف کشور بسیار مشکل است. علت اصلی دیگر مشکل توزیع و نحوه استقرار متخصصین در کشور است. به عنوان مثال در بعضی رشته‌های تخصصی بیش از 50 درصد متخصصین در تهران و در بعضی رشته‌ها در مجموع بیش از 70 درصد متخصصین در تهران و کلان شهر ها مستقر هستند.

سخنگوی وزارت بهداشت افزود: اکثر متخصصین بعد از فارغ التحصیلی به طور متوسط حدود سه سال برای انتخاب محل خدمت در اختیار وزارت بهداشت هستند و محل انجام خدمت در مابقی دوره فعالیت را خود انتخاب می‌کنند که به دلیل استانداردهای زندگی و ترجیح خانوادگی، معمولا در کلان شهرها و نقاط برخوردار مستقر می‌شوند. با افزایش ظرفیت سال‌های اخیر و مصوبات چند ساله اخیر در مورد اختصاص سهمیه خاص به مناطق محروم و تعهد خدمتی معادل سه برابر دوره خدمتی، امید می‌رود که قسمت عمده‌ای از این مشکلات حل شود.

بیش از 98 درصد زباله‌های بیمارستانی بی‌خطرسازی می‌شوند

حریرچی در پاسخ به سوالی درباره وضعیت زباله‌های بیمارستانی گفت: 98.2 درصد زباله‌های بیمارستانی در حال حاضر در کشور به صورت تفکیک شده و بی‌خطر سازی شده تحویل داده می‌شوند.  موضوعی که باید در این زمینه مورد توجه قرار گیرد این است که بحث زباله‌های بیمارستانی از زباله‌های مطب‌ها، آزمایشگاه‌ها و درمانگاه‌ها جداست.  چند روز پیش خبری در این زمینه منتشر شد و و بعد از بررسی موضوع متوجه شدیم که دو کیسه زباله متعلق به درمانگاهی بوده است. البته عدم تفکیک زباله در مطب‌ها و درمانگاه‌ها نیز مورد قبول نیست.

وی افزود: متاسفانه برخی در رسانه‌ها طوری برخورد می‌کنند که گویا در این حوزه مسئولیت اجتماعی وجود ندارد؛ هر چند که خوب است که زباله بیمارستانی وجود نداشته باشد و یا در شرایط کاملا استریل تحویل داده شود، اما باید پرسید آیا در دنیا می‌توان چنین کاری را انجام داد؟  به هر حال دنیا در این زمینه اصولی دارد؛ اصول کشور ما در حوزه زباله‌های بیمارستانی سختگیرانه‌تر از کشورهای مشابه است. برخی تصور می‌کنند که می‌توان زباله های بیمارستانی را مانند زباله‌های خانگی تحویل داد؛ در حالیکه اینطور نیست، اما اصول ما در این حوزه از کشورهای مشابهمان سختگیرانه‌تر است.

کمبود پزشک عمومی و پرستار

حریرچی در ادامه صحبت‌هایش در پاسخ به سوالی درباره بحث کمبود پزشک عمومی و پرستار نیز گفت: ما در حوزه پزشک عمومی و پرستار هم کمبودهایی داریم، متاسفانه تقریبا از دهه 70 شایع شده که ما در حوزه پزشکی با مازاد نیرو مواجهیم و برخی می‌گویند ما پزشک بیکار، پزشک معلم، پزشک کارمند پزشک،  راننده و غیره داریم و به همین دلیل باید ظرفیت‌هایمان را کاهش دهیم؛ این در حالی است که در مجموع میزان نیروی پزشکی و پرستاری ما کم است. بر این اساس برنامه افزایش ظرفیت ورودی در حوزه پرستاری و پزشکی را داریم که از سال 93 شیبی افزایشی در این حوزه ایجاد شده و امیدواریم در یک بازه زمانی معقول بتوانیم این موضوع را رفع کنیم.

سخنگوی وزارت بهداشت در پاسخ به سوالی درباره بیمارستان‌های نیمه‌ساز این وزارتخانه گفت: در حال حاضر حدود 40 هزار تخت بیمارستانی در بخش‌های مختلف دولتی در مراحل مختلف ساخت هستند که برخی از آنها در مراحل بالای 80 و 90 درصد هستند و برخی نیز در مرحله فوندانسیون و گودبرداری قرار دارند.

لزوم توجه به بودجه "بیمه سلامت"

حریرچی در پاسخ به سوال دیگری در مورد درخواست‌های بودجه‌ای وزارت بهداشت گفت: امیدوارم توجه ویژه‌ای به بحث بودجه خصوصا درباره بیمه سلامت شود؛ به هر حال وزارتخانه‌ها مشکلات بودجه کشور را می‌دانند و شرایط اقتصادی برایشان روشن است و متوجه‌اند که در چه شرایطی به سر می‌بریم. در عین حال می‌دانیم که اکثر منابع بودجه‌ای برای افزایش 20 درصدی حقوق کارکنان که در قانون مشخص شده،  صرف می‌شود.

هنوز پوشش 100 درصدی بیمه‌ای نداریم

وی ادامه داد: در عین حال درباره بیمه همگانی که یکی از افتخارات طرح تحول نظام سلامت بوده، باید توجه لازم را داشته باشیم. ما هنوز به پوشش 100 درصدی بیمه‌ای نرسیده‌ایم و مکلفیم این پوشش بیمه‌ای را به 100 درصد برسانیم. برای این کار باید منابع لازم تامین شود تا بتوانیم این کار را انجام دهیم. بنابراین یکی از درخواست‌هایمان توجه به بودجه بیمه سلامت است. از طرفی  در قانون برنامه پنجم توسعه تکلیف شده بود که بودجه بیمه سلامت به صورت سرانه‌ای تامین شود، اما این اتفاق نیفتاد. طبق قانون، 22 میلیون بیمه شده روستایی و حدود 10 میلیون بیمه شده جدید داریم که باید 7 درصد سرانه حداقل قانون کار به ازای هر خانوار برایشان پرداخت شود، اما این اتفاق نیفتاده است.

سرانجام 500 میلیون یورویی که قرار است به سلامت برسد؟

 حریرچی در پاسخ به سوال دیگری درباره سرانجام 500 میلیون یورویی که قرار است از صندوق توسعه ملی به حوزه سلامت تزریق شود، گفت: این 500 میلیون یورو در دست اقدام است. در حال حاضر در حال پیگیری این موضوع هستیم تا بتوانیم تمام این مبلغ را دریافت کنیم، اما هنوز این مبلغ به دست دریافت کننده نهایی یعنی بیمه سلامت نرسیده است.

وی تأکید کرد: از طرفی این مبلغ مصوبه دارد و هزینه‌کرد در این زمینه روشن است و طبق ابلاغیه در این باره عمل می‌کنیم.  البته هنوز پولی نرسیده است. در عین حال حدود یک ماه است که داروسازان می‌گویند این پول برای ماست. تجهیزاتی‌ها هم می‌گویند نه این پول برای ماست. از طرفی بیمارستان‌ها هم اعلام می‌کنند که ما خدمت ارائه کرده‌ایم. باید به همه آنها گفت اجازه دهید این پول دریافت شود، ما طبق قانون آن را صرف خواهیم کرد. در عین حال دستگاه‌های نظارتی هم روی موضوع نظارت دارند. طبق مصوبه این منابع باید در اختیار بیمه سلامت قرار گیرد و حوزه دارو، تجهیزات پزشکی و خدمات از آن بهره‌مند شوند. اما در شرایط فعلی اولویت‌مان با دارو و تجهیزات پزشکی است.

وی در پاسخ به سوال دیگری درباره تهیه بخشی از داروها و واکسن‌ها توسط هیأت امنا گفت: برخی دوستان در بسیاری از موضوعات نظریه‌پردازی می‌کنند. سال‌هاست قسمتی از تهیه دارو و واکسن بر عهده هیئت امنا بوده است. از طرفی به عنوان مثال درباره واکسن هپاتیت سال‌هاست که سازمان غذا و دارو فراخوان می‌دهد و انستیتو پاستور هم در این فراخوان شرکت می‌کند؛ چراکه تولید داخل این واکسن وجود دارد و طبق الزامات قانونی وقتی تولید داخلی‌اش وجود دارد،  نوع خارجی آن را نمی‌خریم. اما برخی شروع به قلم فرسایی می‌کنند که که علیرغم وجود تولید داخل، وزارت بهداشت می‌خواهد نوع خارجی دارو را خریداری کند و متوجه نیستند که افرادی که در وزارتخانه هستند برای یک دلار یک دلار می جنگند. در عین حال بدیهی است که در جایی که تولید داخل وجود دارد، از جنس تولید داخل استفاده می‌کنیم. حال همین افراد در جایی که داروی خارجی نمی‌آوریم می‌گویند پس تکلیف بیماران چه می‌شود و چرا خارجی نمی آورید. بنابراین ما دارویی را که تولید داخلی‌اش وجود داشته باشد و کیفیت لازم را دارا باشد، از داخل تامین می‌کنیم و در غیر این صورت داروی خارجی را خریداری می‌کنیم.

مصرف خودسرانه ریتالین ممنوع

حریرچی در پاسخ به سوالی درباره مصرف خودسرانه دارو گفت:‌ باید توجه کرد که مصرف خودسرانه دارو اشتباه است و عوارض متعددی به دنبال دارد. متاسفانه برخی افراد داروهایی مانند ریتالین را برای شب امتحان مصرف می‌کنند و برخی از داروخانه داران هم این دارو را در اختیارشان قرار می‌دهند. این در حالیست که این دارو برای کودکان بیش فعال است و فکر کنید اگر کودک بیش فعالی به دارویش دسترسی نداشته باشد، آن خانواده چقدر گرفتار می‌شود.

مذاکره برای بیمه خدمات توانبخشی معلولان

حریرچی در پاسخ به سوال دیگری درباره خدمات وزارت بهداشت به جامعه معلولین گفت: اکثریت جامعه معلولین تحت پوشش بیمه سلامت هستند و فکر نمی‌کنم کسی از افراد معلول باشد که تحت پوشش بیمه قرار نگرفته باشد، اما اگر کسی هم هست با معرفی نامه‌ای که از سازمان بهزیستی می‌آورد به راحتی می‌تواند بیمه شود. در عین حال باید توجه کرد که پوشش خدمات توانبخشی جسمی و روانی برای معلولان کاری ضروری است، اما مستلزم اختصاص منابع جدید است. بر این اساس در حال مذاکره با سازمان برنامه و بودجه هستیم تا در صورت تامین منابع جدید بتوانیم این خدمات را تحت پوشش قرار دهیم؛ چرا که هزینه جدید مستلزم پیش بینی منابع جدید است.

ابلاغ راهنمای عمومی اخلاق حرفه‌ای جامعه پزشکی

حریرچی در بخشی از صحبت‌هایش از ابلاغ راهنمای عمومی اخلاق حرفه‌ای جامعه پزشکی خبر داد و گفت:‌ راهنمای عمومی اخلاق حرفه‌ای پزشکان مصوبه شورای عالی نظام پزشکی است و رسما به صورت بخشنامه صادر شده است. سازمان نظام پزشکی در رعایت بندهای این آئین‌نامه نظارت دارد و در صورت شکایت، این راهنما ملاک عمل دادگاه‌های انتظامی قرار می‌گیرد. البته مصوبات قانونی دیگری هم در این زمینه وجود دارد که نظارت بر رعایت آنها بر عهده وزارت بهداشت قرار گرفته که اقدامات لازم را در این زمینه انجام می‌دهیم.

حریرچی در پاسخ به سوال دیگری درباره برخی اظهار نظرها در زمینه انتصابات جدید در تامین اجتماعی، بهزیستی و ... گفت: توصیه می‌کنم که به هیجانات غیر ضروری و پخش خبرها و حاشیه‌هایی که کمک چندانی به مردم نمی‌کند، دامن نزنیم. تامین اجتماعی و بهزیستی جایگاه قانونی خودشان را دارند. ما اگر خیلی زرنگ باشیم، در وزارت بهداشت کار حوزه سلامت خودمان را انجام می‌دهیم. بهتر است برخی محافل خبری بیشتر به سلامت مردم، امور بهزیستی و تامین اجتماعی مردم برسند تا بحث انتصابات. در وزارت رفاه وزیری بسیار با تجربه مستقر شدند و نیروهای مورد نظرشان را انتخاب می‌کنند و اگر خواستند با افراد دیگر هم مشورت می‌کنند. حال ممکن است افراد وزارت بهداشت هم در دایره این مشورت‌ها قرار گیرند. اینکه برخی محافل می‌خواهند آبی را گل آلود کنند، مسئله دیگری است.

وضعیت بازار دارو و تجهیزات پزشکی عادی است

حریرچی در پاسخ به سوال ایسنا درباره برخی اظهار نظرها مبنی بر کمبود تجهیزات پزشکی گفت: کمبودهای ما در حال حاضر نسبت به شرایط عادی سال‌های 95 و 96 مشابه است. با مدیریتی که انجام شد در حال حاضر شرایط عادی است. البته نمی‌گوییم که هیچ کمبودی وجود ندارد. همانطور که خاطرتان هست در گذشته به دلیل مشکلی که در خط تولید یک کارخانه ایجاد شد، در زمینه سرم به کمبود برخوردیم، اما در حال حاضر شرایط عادی است. مشکل‌مان زمینه‌های روانی است که در جامعه به وجود آمده است. گاهی می‌بینیم مردم و حتی برخی بیمارستان‌ها، برخی داروها را بیش از میزان نیازشان ذخیره سازی می‌کنند. این در حالیست که اتفاق خاصی رخ نداده و اگر شرایط ثابت بماند، همه چیز عادی است. البته اگر شرایط مالی دچار مشکل شده و تاخیر در پرداخت‌ها زیاد شود، به مشکل بر می‌خوریم.

وی درباره برخی اخبار مبنی بر کمبود سرم و آنژیوکت نیز گفت:‌ در این زمینه مشکل فراگیری نداریم؛ چرا که این اقلام بیش از میزان مصرف در کل کشور توزیع می‌شود. در عین حال راه‌های ارتباطی خوبی هم ایجاد شده است.

حریرچی در پاسخ به سوال دیگری درباره بحث خطاهای پزشکی گفت: روش‌های اندازه گیری خطاهای پزشکی متعدد است. باید توجه کرد که خطای پزشکی با خطای درمانی متفاوت بوده و یکی از شایع‌ترین خطاهای درمانی در بیمارستان‌ها افتادن از تخت و یا مصرف اشتباه دارو است. باید توجه کرد که خطاهای درمانی در کل دنیا 10 تا 15 درصد برآورد می‌شود و در کشور ما نیز در همین حدود است. ما از سال گذشته 28 خطایی را که به هیچ وجه نباید انجام شوند، تدوین کرده و آنها را گزارش می‌دهیم.

وی افزود: البته افکار عمومی می‌خواهند به سمت اعلام و محکوم کردن خطاها برویم، اما در دنیا اصل بر این است که اگر می‌خواهیم خطاهای درمانی به حداقل برسند، باید به سمت خوداظهاری رویم.

وی درباره مرگ یک مادر باردار در یکی از استان‌های کشور در بیمارستان گفت: در این باره از مرحله قبل از درمان یعنی زمانی که فرد به مطب مراجعه کرده، در حال بررسی موارد مختلف هستیم. در این زمینه پزشکی قانونی هم بررسی‌های کاملی را انجام داده است. در این مورد خاص احتیاج به بررسی نمونه‌های پاتولوژیک و بافتی است که مرجع قانونی‌اش پزشک قانونی است.

حریرچی در ادامه در پاسخ به سوالی درباره کم تحرکی کارکنان دولت گفت: طبق آمارهای مختلف 80 الی 90 درصد افراد جامعه ما تحرک کافی ندارند.

وی در پاسخ به سوال دیگری درباره اضافه کردن بیماری‌های جدید به لیست بیماران خاص گفت:‌ یک سری اسامی جدید به عنوان بیماران خاص در مجلس معرفی شدند بدون اینکه منابع جدیدی برایشان در نظر گرفته شود. بنابراین بیمه‌ها یا باید از منابع بیماران خاص قبلی می‌زدند و یا به گونه‌ای کارشان را ادامه می‌دادند. باید توجه کرد که بیمارانی مانند اوتیسم، ام پی اس و ... تحت پوشش بیمه هستند، اما حمایت‌های ویژه‌ای هم نیاز دارند. یکی از درخواست‌های بودجه‌ای ما این است که منابع جدیدی برای بیماران خاص و خصوصا بیمارانی که جدیدا به عنوان خاص معرفی شده‌اند، دیده شود.

ارجاع بیماران به آزمایشگاه‌های خاص ممنوع

وی در پاسخ به سوالی درباره ارجاع بیماران به آزمایشگاه‌های خاص از سوی پزشکان گفت: در اکثریت موارد ارجاع به یک آزمایشگاه خاص ممنوع است، مگر اینکه فقط یک آزمایشگاه آن آزمایش خاص را انجام دهد. از طرفی یکی از کارهایی که به ما ضرر زیادی زده، این است که کسی آزمایش و عکسش را نزد پزشک می‌برد، اما پزشک می‌گوید من اینها را قبول ندارم. حال یا عکس یا آزمایش درست انجام نشده که حتما پزشک باید مراتب را گزارش دهد و یا اینکه پزشک ترجیح می‌دهد با آزمایشگاه دیگری کار کند که این کار در اکثریت موارد تخلف است. از طرفی اینکه آزمایش جدیدی از سوی آزمایشگاه توصیه شود نیز در اکثر موارد اشتباه است، اما گاهی نتیجه یک آزمایش به گونه‌ای است که برای اطمینان از تشخیص نیازمند انجام آزمایش دیگری هستیم.