بزرگنمایی:
افزایش تعداد تئاترهای موزیکال، کنسرت نمایش‌ها و حضور چهره‌ها در تئاتر، از جمله علل افزایش استقبال از این هنر زنده است. اما آیا اقبال به تئاتر در همه کشور پراکندگی مناسبی دارد؟
به گزارش تبسم مهر، افزایش تعداد تئاترهای موزیکال، کنسرت نمایش‌ها و حضور چهره‌ها در تئاتر و البته کم رونقی گیشه‌های سینما، از جمله علل افزایش استقبال از این هنر زنده است. اما نکته دیگر این است که آیا اقبال به تئاتر در همه کشور پراکندگی مناسبی دارد و استان‌ها همچون تهران شرایط مساعدی برای کار دارند یا خیر؟
یکی از مسائلی که این روزها دغدغه هنرمندان، اهالی تئاتر و دغدغه‌مندان این عرصه شده است، کم توجهی به تئاتر استان‌ها و شهرستانها و کمبود بودجه این عرصه‌ها است. هر چند زیرساخت در بسیاری از استان‌ها فراهم شده اما شاهد هستیم که پشتیبانی مالی برای ساخت سالن‌ها، حمایت از گروه‌های نمایشی و ساخت تالارهای نمایشی در خیلی از شهرستانها فراهم نیست و هنرمندان به سختی معیشت و زندگی خود را از این راه می‌گردانند.
هر چند شاهد هستیم که از سوی مرکز هنرهای نمایشی رویدادهای تئاتری زیادی به مراکز استان‌ها با توجه به انجمن‌های هنرهای نمایشی شهرستانها با هدف مرکززدایی صورت میگیرد اما آیا صرف اعلام این پشتیبانی و برپایی چند جشنواره در طول سال در استان‌های مختلف می‌تواند مشکلات بودجه‌ای و مسائل مالی تئاتری‌ها را رفع کند؟
در تهران شاهد هستیم که خیلی نمایش‌ها از کنسرت نمایش‌ها تا اپراها و کارهای بزرگی در طول سال رخ می‌دهد که بالای چند میلیارد فروش دارند اما چنین شرایطی در دیگر شهرها وجود ندارد.
*امکاناتی که پاسخگوی نیازها نیست
نادر برهانی مرند دبیر جشنواره تئاتر فجرمعتقد است که تئاتر باید نفس بکشد و مجال کار با همه سختی‌هایش برای هنرمندان فراهم شود. امکانات تئاتر محدود است و پاسخگوی همه اجراها نیست برای همین بخش خصوصی رخداد خجسته‌ای را در این عرصه رقم زده که البته می‌بایست همه جا زیرساخت‌هایش فراهم شود. سرمایه‌گذاران این عرصه در همه کشور می‌بایست دلگرمی داشته باشند.
مسعود دلخواه کارگردان تئاتر با اشاره به مشکلات مالی هنرمندان تئاتر کشور گفت: اگر مشکلات مالی حل شود خیلی از کارها با کیفیت بیشتری به اجرا در می‌آیند، آسیب‌های گیشه‌ای شدن تئاتر به دلیل مسائل مالی جبران ناپذیر است.
متأسفانه شاهد هستیم که گروه‌های تئاتر شهرستانها کمک‌هزینه‌های ناچیزی برای کارها دریافت می‌کنند که کفاف هزینه‌هایشان را نمی‌دهد، حتی اینها اگر همان میزان کمک هزینه را هم نداشته باشند قادر به حضور در جشنواره‌های تئاتر نیستند. خیلی از این هنرمندان معتقدند که سالن های خصوصی نه تنها کمکی به حالشان نکرده بلکه هزینه‌هایشان را هم زیادتر کرده و این افراد تنها با عشق به ادامه فعالیت در شهرستانها می‌پردازند.
*میانگین بودجه تئاتر در کشور پایین است
در حال حاضر شاهد هستیم که بودجه تئاتر کشور حدود 30 میلیارد تومان است که البته آن هم به طور کامل محقق نمی‌شود، بنابراین میانگین بودجه تئاتر در کل کشور خیلی پایین است و به طور مثال استان اراک در سال 96، تنها 200 میلیون بودجه تئاتر داشت که همان هم 60 میلیون تومانش تخصیص یافته یا استان کردستان برای چهار سال، تنها 38 میلیون بودجه داشته که تقریبا برای هر سالش 8 میلیون تومان می‌شود.
در کل کشور 400 شعبه انجمن هنرهای نمایشی وجود دارد که اگر قرار باشد به هر شعبه نمایش 100 میلیون تومان هم تخصیص یابد، چیزی نزدیک به 40 میلیارد تومان بودجه برای این شعب لازم داریم در حالیکه کل بودجه تئاتر حدود 30 میلیارد تومان است و بخش اعظم آن هم به جشنواره فجر و بودجه در تهران می‌رسد، هر چند در همین تهران هم شرایط مساعد نیست.
یعقوب صدیق جمالی کارگردان و نویسنده تبریزی تئاتر می‌گوید: در حال حاضر سه نمایش در تبریز در حال اجرا است برای کلیه اجراهای تئاتر (با 15 سالن نمایش) در استان آذربایجان شرقی و نه تبریز، سال گذشته 29 میلیون تومان از طریق انجمن هنرهای نمایشی ایران به استان کمک شده است. این رقم را اگر به سادگی تقسیم کنیم شاید 300 یا 400 هزار تومان به هر نمایش هم نرسد.
*بودجه تئاتری شهرستانی که معادل کمک هزینه یک گروه نمایشی شد!
امیرحسین شفیعی مدیر انجمن‌های نمایش شهرستان‌های استان تهران نیز می‌گوید که واقعیت بودجه تئاتر کل کشور ناچیز است آنچه برای سال 96 درنظر گرفته شده بود، 43 میلیون و 500 هزار تومان برای 15 شهرستان استان تهران که دارای 15 شعبه انجمن هنرهای نمایشی هستند، حال این رقم معادل کمک هزینه یک گروه نمایشی یا شاید دو گروه نمایشی در یک سالن نمایشی مجموعه تئاتر شهر بشود، با این مقایسه عدالت در حوزه تخصیص بودجه‌ها مشخص می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: هر چند اعتقاد دارم باید به گروه‌های حرفه‌ای از سوی دولت کمک بشود اما این نباید فراموش شود که تئاتر استان‌ها واقعا دچار نقص و مشکل است. واقعا هر استان با چند شهرستان چطور می‌تواند با میانگین 35 تا 50 میلیون تومان یک سال تئاترش را بگرداند؟ همین هزینه هم به خود استان می‌رسد نه به شهرستانها!
شفیعی با اشاره به مشکل‌دار بودن بودجه کل تئاتر کشور گفت: اینطور نیست که اداره کل نخواهد پولی به شهرستانها بدهد،همین که تئاتر تهران و فجر و مراکز استان‌ها تأمین شود شاید خیلی هم هنر بخواهد بقیه را انگار باید خود شهرستانها اسپانسر جذب کنند و از بخش خصوصی کمک بگیرند. هنرمند شهرستانی مظلوم اگر به او کمک بشود یا نشود، راهی جز کار کردن خودش ندارد هر چند در همین محرومیت‌ها هم من اعتراف می‌کنم که خلاقیت‌های زیادی از شهرستانها متولد شده است. من هم معتقدم که دیگر باید دست به زانوی خودمان بزنیم و بلند شویم و هزینه‌ها را از مخاطب خودمان در بیاوریم،دیگر فریادرسی وجود ندارد چرا که گلایه‌اش دیگر خود هنرمندان را هم اذیت می‌کند.
وی در پایان می‌گوید که اگر چراغی امروز در تئاتر شهرستانها روشن است، تنها با تلاش و مجاهدات خود هنرمندان است نه اداره کل هنرهای نمایشی و اداره استان‌ها و دیگر نهادها، خیلی از این شهرستان‌های خودشان دکور می‌زنند، اجرا می‌روند، هزینه می‌کنند و به سختی چراغ تئاتر را روشن نگه داشته‌اند. من در شهرستانی شاهد بودم که با دو پروژکتور نمایش اجرا کردند یعنی دولت در حد خرید یک چراغ پروژکتور هم هزینه نمی‌کند و این دردی بی پایان است!
*پاسخ های مدیرکل هنرهای نمایشی درباره وضعیت بودجه
شهرام کرمی مدیر کل هنرهای نمایشی در این باره می‌گوید: در حال حاضر ما 1292 سالن فعال تئاتر در کل کشور داریم، بیش از 17 هزار هنرمند فعال تئاتر و نزدیک به 720 گروه ثبت شده تئاتر تنها خارج از تهران داریم، این مهمترین ویژگی تئاتر ما است که همان پویایی و فعالیت و تنوع برای گروه‌های سنی محسوب می‌شود. الان شاید به عنوان مدیرکل هنرهای نمایشی بزرگترین معضلی که خودمان هم داریم در بحث اعتبارات تئاتر در کشور کشور است که به مجلس، دولت و سازمان برنامه و بودجه برمی‌گردد.
وی همچنین می‌افزاید: ما همیشه در حوزه تئاتر با مشکل اعتبار روبه رو بودیم الان در یک سال اخیر دچار تحریم‌ها شدیم و محدودیت‌های همه سازمان‌ها و نهادها هم زیاد شده اما در دورانی که شاید رونق اقتصادی هم داشتیم یا در دوره‌ای که اعتبار تئاتر دو برابر شد، باز هم دچار مشکل شدیم که باز می‌گردد به ساختاری که دچار مشکل است، ما در ساختار اداره کل غیر مستقیم اعتبار را جذب می‌کنیم و این شاید اولین مشکلی است که ما در عرصه اعتبار در چند سال اخیر باشد.
کرمی می‌افزاید: سال گذشته 39 میلیارد تومان اعتبار مصوب تئاتر بود اما نزدیک به 24 میلیارد تومان دریافت شده است. سال 95 نزدیک به 32 میلیارد اعتبار بوده که تنها 17 میلیارد آن جذب شده است. در سال جاری هم دولت دچار مشکل اعتبار است و طبیعی است که سعی می‌کند با اولویت بودجه را اختصاص دهد، به نظر من شاید نیاز هست به شکل ویژه ما امکان اختصاص اعتبار را ترمیم کنیم. برخی دوستان در یک ماه اخیر ضرورت ایجاد سازمان تئاتر را مطرح کردند و من به علت بزرگ شدن سیستم آن را نقد کردم، اما شاید از یک جهت این دیدگاه مناسب باشد و آن هم وجود یک سازمان برای جذب اعتبارات است.
کرمی همچنین درباره دیگر نهادهایی که می‌توانند اعتبار تئاتر را به استثنای خود اداره کل و وزارت ارشاد جذب کنند، گفت: این نهادها بودجه را جذب می‌کنند اما در این حوزه کمترین فعالیت را دارند. اعتبار اداره کل اگر چهار برابر هم بشود باز هم نمی‌تواند همه هزینه‌ها را به ویژه در دیگر استان‌ها تأمین کند.
وی می‌گوید: در سال جاری 2.5 میلیارد تومان بابت تولیدات نمایشی در اختیار مراکز استان‌ها برای حمایت قرار دادیم که این شاید هزینه تولید یک اثر نمایشی هم برای هر شهرستان نشود، بنابراین ضرورت دارد که ما از نهادهای دیگر هم استفاده کنیم و اعتبارات استانی را هم داشته باشیم، چیزی که تا به حال هم متداول بوده است. ما در برخی استان‌ها فعالیت تئاتری‌مان خیلی رونق دارد چرا که مدیران استانی آن استان‌ها خیلی به تئاتر اهمیت می‌دهند، این اتفاق می‌تواند در کل کشور هم بیافتد.
*اعلام آمادگی نمایندگان مجلس برای بررسی بودجه تئاتر
طیبه سیاوشی، نماینده مجلس و عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی درباره وضعیت تئاتر معتقد است که هنر تئاتر در کشور ما مغفول مانده است اما نسبت به سال‌های قبل می‌توان گفت که رشد قابل توجهی به ویژه در عرصه خصوصی داشته است. از هفت دهم درصد بودجه کل فرهنگی کشور، بخش مغفول مانده تئاتر و آن هم اداره کل هنرهای نمایشی است.
وی در این باره می‌افزاید: ما به عنوان اعضای کمیسیون فرهنگی در 20 روز می توانیم پیشنهاداتی که از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به ما می‌رسد به عنوان نماینده به تصویب برسانیم و بعد در کمیسیون تلفیق بررسی کنیم، این مطالبه را ما از سوی تئاتر تا به امروز نداشتیم، حال منتظر می‌مانیم تا پیشنهادات آقای کرمی به ما برسد. در حال حاضر پیشنهاد دیگری هم برای تغییر نام وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به نام وزارت فرهنگ، هنر و ارشاد اسلامی داریم که این هم در صورت مصوب شدن خیلی می‌تواند به وضعیت تئاتر برای عملکرد و بودجه تأثیر بگذارد.