بزرگنمایی:

تبسم مهر - با مکان‌های دیدنی آذربایجان شرقی و شهر تبریز از جمله موزه قاجار، مسجد کبود و ارگ تبریز آشنا شوید.



به گزارش گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان ، تبریز به شهر اولین‌ها شهرت دارد. این شهر با زیبایی‌ها و جاذبه‌های تاریخی و گردشگری فراوانی که دارد، همواره یکی از برترین مقاصد گردشگری برای گردشگران داخلی و خارجی است.
تبریز فرهنگ و تمدنی غنی دارد و مردمانش در رویدادهای سرنوشت‌ساز نقشی مهم و کلیدی ایفا کرده‌اند.تبریز، کلان‌شهر نام‌آشنای ایران، مرکز استان آذربایجان شرقی است. این بزرگ‌ترین قطب اقتصادی محدوده‌ی شمال غرب ایران، بیشتر از یک میلیون و پانصد نفر جمعیت دارد.
برای قرن‌ها زبان اصلی مردم تبریز ترکی آذربایجانی با لهجه‌ی تبریزی بوده و اکنون نیز همان است.
ائل گلی تبریز ائل گلی (که قدیم آن را شاه گلی می‌نامیدند) استخر بزرگی به مساحت 54 هزار و 675 متر مربع است. در وسط این استخر عمارتی زیبا قرار گرفته که زیبایی آن را دوچندان کرده است. این عمارت کلاه‌فرنگی، هشت ضلعی بوده و در سال 1346 توسط شهرداری تبریز ساخته شده است.
قبل از آن به جای این عمارت مقاوم، یک بنای خشتی بود و شهرداری وقت تصمیم بر تخریب آن و ساخت عمارت فعلی را کرد. امروزه عمارت ائل گلی به عنوان تالار پذیرایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این گردشگاه یکی از برترین تفرجگاه‌های تبریز است. عمق این دریاچه 12 متر است و در طول سال پرآب بوده و در آن قایقرانی هم انجام می‌شود. گفته می‌شود این مکان در دوران آق قویونلوها ایجاد و در زمان صفویان گسترش یافته است. در کنار این گردشگاه، لونا پارک هم وجود دارد که می‌تواند بازدید از ائل گلی را برای کودکان جذاب‌تر کند. هتل پارس هم در نزدیکی ائل گلی واقع شده و چشم‌انداز بسیار زیبایی بر این مکان دارد.
ارگ تبریز (ارگ علیشاه) بنای اولیه‌ی ارگ تبریز بین سال‌های 718 تا 739 هجری قمری ساخته شد تا در صحن مسجد علیشاه، آرامگاه بزرگی ساخته شود. البته با فرو ریختن سقف این بنا و فوت علیشاه، ساخت آن ناتمام ماند و بعدها در زمان جنگ ایران و روسیه و جنگ ایران و انگلیس، محوطه‌ی آن را به سرعت به ارگی نظامی تبدیل کردند.

عباس میرزا هم در دوران قاجار دستور داد تا در محوطه‌ی ارگ، سربازخانه، ستاد فرماندهی جنگ ارتش ایران، کارخانه‌ی ریخته‌گری و توپ‌ریزی ساخته شود. زمانی که روس‌ها در دوران مشروطه به تبریز حمله کردند، ارگ مرکز مدافعان تبریزی بود. مدافعان توپی را بالای ارگ گذاشتند تا هنگام دفاع از آن استفاده کنند. زمانی که تبریز سقوط کرد، قوای روس دیوار ارگ را به توپ بستند.
در دوران پهلوی قسمت‌های اضافه شده به ارگ تخریب شد و بعد از انقلاب اسلامی هم، متاسفانه بخش‌هایی از آن از بین رفت. امروزه تنها دیواره‌ی جنوبی ارگ به جا مانده است اما اگر مسئولان باز هم غفلت کنند، دیگر اثری از این بنا در قلب تبریز بر جای نخواهد ماند؛ این روزها به دلیل خاک‌برداری در نزدیکی آن، باعث تهدید ارگ تبریز شده و احتمال تخریب و آسیب دیدن آن وجود دارد. این بنا در 15 دی ماه 1310 با شماره‌ی 170 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مسجد کبود تبریز مسجد کبود یا مسجد جهانشاه از مساجد تاریخی تبریز است که قدمت آن به دوران قراقویونلوها (قرن نهم هجری) بازمی‌گردد. کاشی‌کاری بی‌نظیر آبی رنگ و معرق این مسجد باعث شده که آن را فیروزه‌ی جهان اسلام بنامند. بنای اصلی مسجد کبود آجری است و دو گنبد دارد: گنبد اصلی و گنبد جنوبی.
به علاوه‌ی این دو گنبد بزرگ‌تر، 7 گنبد کوچک‌تر وجود دارد که روی سقف شبستان‌های جانبی در شرق و غرب صحن اصلی و ورودی مسجد قرار دارند.

در بخش جنوبی مسجد، یعنی جنوب صحن کوچک سردابه‌ای وجود دارد که هنگام بازسازی مسجد، در آن دو مقبره کشف شده است. احتمال می‌رود این مقبره‌ها مربوط به جهانشاه و همسر او باشد، با این حال این قبرها خالی هستند.
متاسفانه این روزها کمتر به حفاظت و نگهداری از این مسجد می‌پردازند. در مسجد مراسمات مذهبی برگزار کرده و از میکروفون و بلندگوهای بزرگ استفاده می‌کنند که می‌تواند به مسجد آسیب برساند. همچنین در چند سال گذشته به مسجد گازکشی کرده‌اند که این امر نیز می‌تواند آسیب‌رسان باشد. این اثر در 15 دی ماه 1310 با شماره‌ی 169 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
بازار تبریز بازار قدیمی تبریز بزرگ‌ترین بازار سرپوشیده‌ی جهان است که در مرداد سال 1389 در فهرست میراث جهانی یونسکو هم به ثبت رسیده است. بازار تبریز حدود 300 سال پیش در سال 1193 بعد از وقوع زمین‌لرزه‌ی تاریخی تبریز توسط نجفقلی خان دنبلی بازسازی شد.
این بازار بازارچه‌ها، دالان‌ها، تیمچه‌ها، سراها و کاروان‌سراهای متعددی دارد و به دلیل قرار گرفتن تبریز در مسیر جاده‌ی ابریشم، بازار این شهر هم بسیار پررونق بود.

بازار تبریز 5500 باب حجره و مغازه دارد و کسبه در 40 گونه شغل، در این حجره‌ها مشغول کسب و کار هستند. تاریخ ساخت دقیق این بنا مشخص نیست، اما اسنادی وجود دارد که نشان می‌دهد از سده‌ی چهارم هجری بازار تبریز وجود داشته است. بازار تاریخی تبریز در مرکز این شهر واقع شده و از شرق به عالی قاپو (مجموعه کاخ‌های ولیعهدنشین)، از سمت غرب به مسجد جامع منتهی شده است.
یکی از ویژگی‌های تیمچه‌‌ها و سراهای این بازار سه طبقه بودن آن‌ها است که از طبقه‌ی زیرین به عنوان انبار کالا، از طبقه‌ی دوم به عنوان تجارتخانه و از طبقه‌ی سوم برای استراحت استفاده می‌کردند. بازار قدیمی تبریز در 25 شهریور سال 1354 به شماره‌ی 1097 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
کوه عون بن علی تبریز کوه عون بن علی یا عینالی در رشته‌کوه سرخاب، در شمال تبریز واقع شده است و آرامگاهی نیز در آن وجود دارد. قدمت این آرامگاه به دوره‌ی ایلخانان بازمی‌گردد و از 9 اتاق، 6 گنبد، هشتی و ایوان تشکیل شده است و در دوره‌ی قاجار نیز به منظور جلوگیری از تخریب آن، در سمت شکالی اتاقی را احداث کردند.
گفته می‌شود این آرامگاه پیش از اسلام آتشکده و کلیسا بوده و پس از اسلام مسلمانان آن را به مسجد تبدیل کرده‌اند. بر اساس کتب تاریخی، دو تن از فرزندان حضرت علی به نام‌های «عون بن علی» و «زید بن علی» در این آرامگاه آرمیده‌اند.

کوه عینالی یکی از تفرجگاه‌های مهم مردم این شهر است و حتی به کسانی که نمی‌توانند کوهنوردی کنند، این امکان را می‌دهد که با خودرو به قله‌ی کوه رفته و از طبیعت زیبای آن استفاده کنند. همچنین در سال‌های اخیر تله‌کابین تبریز در این کوه احداث شده که می‌توانید با استفاده از آن، تمام تبریز را نظاره کنید.
مقبره الشعرای تبریز مقبره‌الشعرا در محله‌ی سرخاب تبریز واقع شده و یکی از گورستان‌های تاریخی این شهر است. طبق اسناد تاریخی، این قبرستان قبل از قرن هشتم هجری وجود نداشت. این گورستان در گذشته نام‌های مختلفی داشت که از آن جمله می‌توان به حظیره‌الشعرا، حظیره‌القضاه و قبرستان سرخاب اشاره کرد.
بعد از زلزله‌های سال‌های 1193 و 1194 هجری قمری، این قبرستان متروک شد. اما چون شاعران و عارفان زیادی در آن مدفون هستند و از این حیث از اهمیت زیادی برخوردار است، در شهریور 1350 شمسی مسابقه‌ای توسط روزنامه‌ی اطلاعات، کیهان و مجله‌ی یغما برگزار شد تا بهترین طرح پیشنهادی برای احداث بنای یادبود برای مقبره‌الشعرا انتخاب شود.

در نهایت طرح «غلامرضا فرزان‌مهر» انتخاب شد و اجرای آن را آغاز کردند. امروزه این بنای یادبود، به یکی از نمادهای تبریز بدل شده است.
در این بنا بیش از 400 شاعر، عارف و مردان بنام کشور و همسایگان ایران، از بیش از 800 سال پیش دفن شده‌اند؛ از این افراد می‌توان به حکیم اسدی طوسی، خاقانی شروانی، شاپور نیشابوری، قطران تبریز، همام تبریزی، لسانی شیرازی، ثقه‌الاسلام تبریز، سید محمد حسین شهریار و ... نام برد.
این بنا در حوالی تکیه‌ی حیدر در تقاطع خیابان ثقه‌الاسلام و عارف× در سمت شرقی بقعه‌ی سید حمزه و مقبره‌ی قائم مقام و ملاباشی قرار دارد.
مقبره‌الشعرا با شماره‌ی 25191 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مسجد جامع تبریز مسجد جامع تبریز هم یکی دیگر از دیدنی‌های تاریخی این شهر است که قدمت آن به دوران سلجوقی می‌رسد. از ابتدای ساخت این مسجد، مسجد جامع شهر بود. در کتیبه‌های قدیمی از این مسجد با نام «مسجد جامع کبیری» یاد می‌شود. شبستانی بزرگ قدیمی‌ترین قسمت این مسجد است که بر فراز ستون‌های هشت‌گوش آجری آن، طاق و گنبدهایی دارد که نمایی بسیار زیبا به این قسمت بخشیده است.

در دوره‌ی ایلخانان مغول مسجد جامع تعمیر شد و بخش‌هایی نیز به آن افزودند. محراب رفیع این مسجد که گچ‌کاری شده، در همین دوران ساخته شده است. زمانی که آق‌قویونلوها در آذربایجان حکومت می‌کردند، زن اوزون حسن، « سلجوق‌شاه بیگم » گنبدی رفیع به مسجد (در قسمت شمالی) افزود که با کاشی‌کاری‌های معرق زینت داده شده بود. امروزه هنوز هم گوشه‌هایی از کاشی‌کاری‌های آن دیده می‌شود.
در سل 1193 هجری زمین‌لرزه‌ای سهمگین تبریز را لرزاند و باعث شد مسجپ جامع نیز آسیب جدی ببیند. در زمان قاجار بنای کنونی مسجد و پایه‌ها و پوشش تاق آن توسط «حسینقلی خان دنبلی» ساخته شد. مسجد جامع یا مسجد جمعه تبریز قبلا یک ایوانع بود اما بعدها به دو ایوانه تبدیل شد.
این سجد در انتهای بازار تبریز، ضلع جنوبی مدرسه‌س طالبیه و بین مسجد حجه‌الاسلام و مسجد میرزا اسماعیل خاله‌اوغلی قرار دارد. مسجد جامع تبریز در 15 دی ماه 1310 به شماره‌ی 171 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
کاخ شهرداری تبریز کاخ شهرداری تبریز یکی از زیباترین ساختمان‌های قدیمی تبریز است که در مرکز شهر، در میدان ساعت، تقاطع خیابان ارتش و امام خمینی قرار دارد. روی این عمارت ساعتی تعبیه شده و به همین دلیل مردم به آن میدان ساعت (یا به اصطلاح مردم محلی، ساحات قاباغی) می‌گویند. ساخت این عمارت از سال 1314 تا 1318 به طول انجامید.

رضا شاه دستور داد تا این بنا را در محل گورستان متروکه و مخروبه‌ی محله‌ی نوبر، با نظارت مهندسین آلمانی بسازند. از همان ابتدای ساخت این عمارت، از آن به عنوان شهرداری استفاده شده است. امروزه این ساختمان، شهرداری مرکزی تبریز است.
ساعت داخل این ساختمان چهاربعدی است و از چهارسو قابل رویت است. زنگ آن نیز هر یک ربع، یک بار به صدا در می‌‌آید و زمان را به مردم یادآوری می‌کند.
در سال 1386، به مناسبت بزرگداشت صدمین سالروز تاسیس اولین انجمن شهر و بلدیه ایران در تبریز، عمارت شهرداری را به موزه‌ی شهر و شهرداری تبدیل کردند که اولین موزه‌ی شهرداری در کشور است.
این موزه در طبقه‌ی زیرین ساختمان قرار گرفته است و تالارهای مختلفی از جمله تالار دوربین‌های قدیمی، تالار دفاع مقدس، فرش، چاپ و نشر، هنرهای معاصر و ... دارد. این عمارت در تیر ماه 1377 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
موزه قاجار تبریز (خانه امیرنظام گروسی) موزه‌ی قاجار در محل خانه‌ی امیرنظام گروسی تاسیس شده است و در محله‌ی ششگلان تبریز قرار دارد. امیرنظام گروسی پیشکار ناصرالدین شاه بود و در همان دوران دستور ساخت این خانه را داد. سازمان میراث فرهنگی این خانه را در سال 1370 خرید و با شماره‌ی 1749 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
این عمارت در دو طبقه ساخته شده است. مساحت کل آن 3000 متر مربع است و زیربنای آن 1500 متر مربع است. ایوان آن 16 ستون دارد و سرستون‌های آن یکی از زیبایی معماری این بنا است. شیشه‌های رنگی پنجره‌های مشبک آن، زیبایی عمارت را دوچندان کرده است.

زیرزمین خانه‌ی امیرنظام حوض‌خانه‌ای بزرگ دارد و نشان‌دهنده‌ی اصالت و معماری زیبای قجری آن است. در طبقه‌ی اول این عمارت 7 تالار به نام‌های تالار سکه، بافته، چینی، آبگینه، فلزات، موسیقی و تالار خاتم است. در زیرزمین نیز تالارهای سنگ، اسلحه، رجال و فرامین، معماری و شهرسازی، قفل و تالار فانوس قرار دارد.
حیاط این عمارت نیز بسیار باصفا بوده و حوض بزرگ و درختان و گل‌های باغچه در فصل بهار بسیار دیدنی است. عمارت امیرنظام گروسی در سال 1370 با شماره‌ی 1749 در فهرست اثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
قرابیه تبریز اران بی‌شمارش، قنادهای سایر شهرها را نیز به پخت آن ترغیب کرده است. این شیرینی مجلسی و گران‌قیمت مانند شیرینی نارگیلی مشهور، بدون آرد و با استفاده از مغزهای آسیاب شده پخته می‌شود و غیر از مغز مورد نظر، شکر و سفیده‌ی تخم‌مرغ مواد اصلی تهیه‌ی آن هستند. مغز مرسوم در تهیه‌ی قرابیه، بادام است اما قرابیه‌های پسته‌ای و گردویی نیز تولید می‌شود.

نوقا تبریز این شیرینی که در گویش محلی با نام «لوکا» هم شناخته می‌شود، شیرینی بین‌المللی است که در کشورهای مختلفی همچون ایتالیا و فرانسه هم تولید می‌شود و شباهت زیادی به گز دارد.

نوقا انواع مختلفی دارد که وانیلی و کاکائویی آن از همه معروف‌ترهستند. این شیرینی مکعبی‌شکل با سفیده‌ی زده شده‌ی تخم‌مرغ و عسل تهیه می‌شود و از مغز پسته یا گردو داخل آن استفاده می‌شود.
ریس تبریز از شیرینی‌های قدیمی تبریز است که در گویش محلی به آن «سوت شیرینی سی» گفته می‌شود. اصلی‌ترین مواد تشکیل‌دهنده‌ی ریس، شیر، شکر و پسته است.

این شیرینی خوش‌طعم در انواع مختلفی تولید می‌شود که تسبیحی و کاکائویی آن طرفداران بیشتری دارند.
باقلوا تبریز شیرینی سنتی اقوام ترک‌زبان آسیای میانه به ویژه ترکمن‌ها بوده است که امروزه در بسیاری از کشورها مانند ترکیه، یونان، روسیه و... پخته می‌شود و در ایران هم سوغاتی برخی از شهرها است.
نوع تبریزی آن که به دلیل شیوه‌ی پختش به باقلوای استانبولی مشهور است، به همان روشی پخته می‌شود که در ترکیه مرسوم است.

این شیرینی به این دلیل که بعد از پخت به نوعی شربت آغشته می‌شود، بسیار شیرین است و طرفداران خاص خود را دارد. باقلوا ترکیبی از هل، گلاب، خاک قند، شیر، آرد، روغن و زرده‌ی تخم‌مرغ است. این شیرینی در شکل‌های لوزی، مربعی و لوله‌ای و با طعم‌های مختلفی مانند پسته‌ای، بادامی و نارگیلی تولید می‌شود.
راحت الحلقوم تبریز استفاده از این نوع شیرینی که خاستگاه آن کشور ترکیه است، در اعیاد و شب یلدا کنار آجیل بسیار مرسوم است. ماده‌ی اصلی در پخت آن نشاسته است و دو نوع ساده و مغزدار دارد.

این شیرینی برای این‌که مورد توجه تمامی سلیقه‌ها قرار بگیرد، در رنگ‌ها و طعم‌های مختلف تولید می‌شود.
لوز تبریز در شیرینی‌پزی به شیرینی‌هایی که نیاز به پخت ندارند، لوز گفته می‌شود. لوزها انواع گوناگونی دارند که تفاوت‌شان در مواد تشکیل‌دهنده، طرز تهیه و شکل برش آن‌ها است. نوع تبریزی لوز یکی از مرغوب‌ترین این دسته از شیرینی‌ها است که با روشی خاص از ترکیب زعفران، پودر قند و گلاب تهیه می‌شود.

یکی از ویژگی‌های لوز تبریز استفاده از بادام یا پسته در آن است که علاوه بر طعم ویژه‌ای که به این شیرینی می‌دهد، در کیفیت و ماندگاری آن نیز تاثیر دارد.
رشته‌ ختایی تبریز این شیرینی در تبریز مخصوص ماه رمضان است و با نام تل کادایف در کشورهایی مانند ترکیه نیز شناخته شده است. در پخت این شیرینی از نوعی رشته استفاده می‌شود که در واقع نام این رشته روی شیرینی گذاشته شده است. در شیرینی‌پزی به این نوع شیرینی باقلوای رشته‌ای نیز گفته می‌شود.

ترکیب رشته، کره و پودر قند، ماده‌ی اصلی این شیرینی را تشکیل می‌دهد، عطر و طعم آن از ترکیب دارچین، زنجبیل، پودر گل محمدی و گلاب حاصل می‌شود و برای تکمیل آن از مغزینه‌ی گردویی یا پسته‌ای استفاده می‌شود.
آجیل تبریز کیفیت بالای آجیل تبریز شهرت جهانی دارد و شروع صادرات آن به کشورهای گوناگون به زمان قاجار برمی‌گردد. از دلایل مرغوبیت آجیل تبریز این است که به دلیل آب و هوای مناسب، اکثر خشکبار مورد استفاده در انواع آجیل، به جز پسته، در تبریز و شهرستان‌های اطرافش کشت می‌شود.

همین دسترسی به خشکبار تازه و متنوع از یک سو و نحوه‌ی آماده‌سازی خوب و ماهرانه‌ی آن از سوی دیگر سبب می‌شود تا آجیل تبریز از مرغوب‌ترین آجیل‌های ایران باشد.
شیرینی سجوق مراغه یکی دیگر از خوشمزه‌ترین و معروف‌ترین شیرینی‌های استان آذربایجان شرقی، شیرینی سجوق است که بسیار دلچسب است. این شیرینی از ترکیب گردو، نشاسته، نارگیل، شیره‌ی انگور، بادام، پسته، نشاسته، هل، گردو، گلاب و هسته‌ی شیرین زردآلو تهیه شده و در اختیار مردم قرار می‌گیرد. کسانی که به این استان سفر می‌کنند، می‌توانند از این شیرینی را به عنوان سوغات برای دوستان و اقوام خود خریداری کنند.

شیرینی چای مراغه (قند پنیری) یکی دیگر از شیرینی‌های پرطرفدار استان آذربایجان شرقی، شیرینی چای مراغه یا همان قند پنیری است که از سوغاتی‌های معروف این شهر به حساب می‌آید. گفته می‌شود که پیشینه‌ی این شیرینی به سال‌های خیلی طولانی بازمی‌گردد و علاقه‌مندان زیادی شیفته‌ی این شیرینی از سرتا سر کشور ایران هستند.

قنادان زبر دست استان آذربایجان شرقی در پخت و پز این شیرینی از مخلوط هل، آناناس، پرتغال، شکر، لیمو و ادویه‌های مختلف استفاده می‌کنند.
معرق کاری تبریز از دیگر صنایع دستی استان آذربایجان شرقی می‌توان به مُعَرَّق‌کاری (موزاییک سازی) اشاره کرد گفته شده است قدمت این هنر به دوران سلجوقیان بازمی‌گردد. این صنعت در شهرهای دیگری چون هرات، یزد، آران و بیدگل، سمرقند و کاشان وجود داشته است و استادکاران با ذوق و سلیقه‌ی خود ساختمان‌ها و مساجد را مزین می‌ساختند.

منبت کاری تبریز منبت کاری از هنرهای دستی مردم استان آذربایجان شرقی به حساب می‌آید. استادکاران زبردست، باهوش و زکاوت خود نقوش را به صورت کاملا برجسته بر روی چوب پیاده می‌کنند و گردشگرانی که به این شهر می‌آیند، محو و شیفته‌ی این صنعت می‌شوند. صنایع دسنتی معرق کاری شده سوغات بسیار زیبایی برای گردشگران است.

کفش چرمی تبریز شهر تبریز در صنعت تولید چرم، پیشینه‌ی پرآوازه‌ای دارد. اولین کارخانه‌ی چرم‌سازی ایران در سال 1308 شمسی در شهر تبریز افتتاح شده است.

ارزنده‌ترین محصول چرمی تبریز، کفش‌های دست‌دوز آن است که شهرت جهانی دارند. کیفیت بالای چرم، دوخت ظریف و استادانه و دوام و راحتی، سبب شده است تا کفش دست‌دوز تبریز در داخل و خارج از کشور، طرفداران زیادی داشته باشد.
قالی و قرش تبریز شهرت منطقه‌ی آذربایجان در زمینه‌ی قالی‌بافی، مربوط به قرون اولیه‌ی اسلامی است. بر اساس شواهدی که در منابع تاریخی وجود دارد، در قرن سوم هجری ، آذربایجان از بزرگ‌ترین مراکز بافت قالی بوده است. شهر تبریز در طول تاریخ علاوه بر این که از مراکز عمده‌ی قالی‌بافی بوده، به عنوان مرکز داد و ستد قالی نیز شناخته می‌شده است.

امروزه در بسیاری از موزه‌های جهان، قالی‌های نفیس بافته شده در تبریز که عمدتا مربوط به دوران صفوی هستند، نگه‌داری می‌شوند. شهر تبریز علاوه بر بافنده‌های زبردستی که بار تجربه‌ای دیرینه را به دوش می‌کشند، همواره طراحان مشهوری را در زمینه‌ی طراحی فرش در اختیار داشته است. تنوع رنگ، استفاده از ابریشم مرغوب و نقوش سنتی ظریف، از ویژگی‌های قالی تبریز است.
انتهای پیام/ز