بزرگنمایی:
طرح «مدیریت پایدار منابع طبیعی منطقه هیرکانی» که به طرح جایگزین جنگلداری معروف است، قرار است که از سال آینده اجرایی شود و همزمان با آن طرح «تنفس» به پایان برسد. مدیرکل دفتر جنگلداری و امور بهره‌برداری سازمان جنگل‌ها ضمن ارائه جزییاتی از این طرح می‌گوید: هدف این طرح تمرکز بر موارد اقتصادی جنگل به جز برداشت چوب برای روستاییان است.
به گزارش تبسم مهر محمدعلی معصومی با بیان اینکه تمام علوم جهان ازجمله علم جنگلداری متناسب با شرایط زمان تغییر می‌کند، اظهار کرد: بر اساس قانون برنامه ششم توسعه سازمان جنگل‌ها موظف است که طرح جایگزین جنگلداری را تا پایان سال 98 تدوین و معرفی کند. از این رو ما طرح جنگلداری را که دوره 10 ساله خود را طی کرده بود، به پایان رساندیم و طرح تنفس را آغاز کردیم تا در دوره‌ای که قرار است طرح جایگزین تدوین شود جنگل‌ها به حال خود رها نشوند.
مدیرکل دفتر جنگلداری و امور بهره‌برداری سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری با اشاره به اینکه از عمده مشکلات ما برای اجرای طرح تنفس کمبود اعتبارات بود، تصریح کرد: با این وجود تلاش کرده‌ایم که در حد فاصل اتمام طرح جنگلداری و تدوین طرح جایگزین کار مدیریت و حفاظت از جنگل‌ها را با ممنوعیت برداشت چوب از جنگل و انعقاد قراردادهای حفاظتی با نیروهای شرکت‌های بهره‌بردار در قالب طرح تنفس ادامه دهیم.
معصومی با بیان اینکه نخستین اقدامات برای تدوین طرح جایگزین در سال 96 آغاز شد، گفت: دستورالعمل مطالعات طرح جایگزین جنگلداری یا طرح «مدیریت پایدار منابع طبیعی منطقه هیرکانی» در پنج فصل تدوین شده است که به عناوین مختلفی از جمله مطالعه منابع فیزیکی و زیستی، حفاظت و حمایت، تلفیق و جمع‌بندی و ارزیابی توان اکولوژیک پرداخته است.
وی در ادامه با اشاره به اینکه شرح خدمات و دستورالعمل طرح جایگزین، تدوین شده است، اظهار کرد: شرح خدمات به چرایی اقدامات جنگلداری و دستورالعمل به چگونگی آن می‌پردازد همچنین مدیریت پایدار جنگل دارای هفت معیار و 67 شاخص است که این شاخص‌ها مطابق با شرایط هر کشور قابل تغییر است. در حال حاضر طرح جایگزین چهار مرحله مقدماتی، مطالعاتی، اجرایی و نظارت و پایش دارد و ما فعلا در مرحله مطالعاتی هستیم.
مدیرکل دفتر جنگلداری و امور بهره‌برداری سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری با بیان اینکه مطالعات طرح جایگزین در بخش نیمه تفصیلی تا پایان آذر ماه امسال به اتمام می‌رسد، گفت: پس از آن مطالعات تفصیلی آغاز می‌شود. در این مرحله عرصه‌های جنگلی پهنه‌بندی می‌شوند و مشخص می‌کنیم که در کدام نقاط باید کار جنگلداری، مرتعداری، گردشگری و ... صورت بگیرد.
به گفته معصومی در این مطالعات بخش‌های مختلف جنگل از جمله آب، خاک، زمین و پوشش گیاهی دیده شده است. هر چند که اعتبارات سازمان جنگل‌ها برای تدوین طرح جایگزین بسیار ناچیز بود و ما حتی نتوانستیم مشاور انتخاب کنیم و مجبور شدیم تا از افراد سابقه‌دار و خوشنام دانشگاهی و بازنشستگان سازمان استفاده کنیم اما با این وجود در سال 99 اجرای طرح جایگزین برای سطوحی از جنگل آغاز می‌شود.
وی در ادامه با اشاره به اینکه در گذشته هنگامی‌که طرح جنگلداری مصوب می‌شد کسی نمی‌توانست آن را تغییر دهد، تصریح کرد: طرح جایگزین قطعا عاری از مشکل نیست ولی قابلیت اصلاح دارد همچنین ما در طرح جایگزین به دنبال پرورش جنگل و پایداری اکوسیستم هستیم.
مدیرکل دفتر جنگلداری و امور بهره‌برداری سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری در پاسخ به این پرسش که آیا در طرح جایگزین برداشت چوب از جنگل دیده شده است یا خیر، توضیح داد: سیاست سازمان جنگل‌ها مانند گذشته برداشت چوب از جنگل نیست البته باید در این‌باره به دو نکته اشاره کرد؛ نکته اول اینکه درختان شکسته، باد افتاده و ریشه‌کن شده برای پایداری جنگل، جلوگیری از گسترش حریق و آفات باید از جنگل خارج شوند و نکته دوم اینکه در راستای پرورش جنگل و پایداری اکوسیستم این احتمال وجود دارد که بخواهیم در جنگل‌های دست‌کاشت دخالت و اگر سیاست‌های سازمان به ما اجازه دهد درخت را قطع کنیم.
معصومی با تاکید بر اینکه طرح جایگزین با رویکرد برداشت چوب تدوین نخواهد شد، تصریح کرد: طرح‌های جنگلداری ما در گذشته مسائل اجتماعی و روستاییانی که ذی‌نفع بودند را بندرت مدنظر داشت ولی برای تدوین طرح جایگزین کلاس‌های آموزشی برای روستاییان روستاهای هدف طرح برگزار کرده‌ایم و در آن کلاس‌ها به نظرات آنان گوش می‌کنیم و همزمان حفاظت از جنگل‌ها را به این افراد آموزش می‌دهیم. تمرکز ما در طرح جایگزین بر آموزش موارد اقتصادی جنگل به‌جز برداشت چوب مانند گردشگری، پرورش ماهی و گیاهان دارویی و ... به روستاییان است.
توقف بهره‌برداری از جنگل‌ها صنایع چوبی را تعطیل نکرده است
مدیرکل دفتر جنگلداری و امور بهره‌برداری سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری در ادامه با بیان اینکه ما در کشور سالانه حدود 6 میلیون مترمکعب مصرف چوب داریم، گفت: تنها 13 درصد این مقدار از منابع جنگلی تامین می‌شد. مابقی به‌صورت زراعت چوب و یا واردات در اختیار صنایع قرار می‌گرفت بنابراین نمی‌توان ادعا کرد که توقف بهره‌برداری از جنگل‌ها سبب شده است که صنایع چوبی تعطیل شوند.
وی در ادامه در پاسخ به این سوال که آیا اجرای طرح تنفس، قاچاق چوب را افزایش داده است یا خیر، گفت: من در این‌باره آمار دقیق ندارم اما طرح تنفس نه قاچاق چوب را کاهش داد و نه افزایش. رویکرد حفاظتی طرح جایگزین می‌تواند جلوی قاچاق را تا حدود زیادی بگیرد.
معصومی در پایان با اشاره به اینکه پیش از این برای واردات چوب به کشور از بندر انزلی و بندر دیگری در شهر ساری استفاده می‌کردیم، اظهار کرد: سازمان حفظ نباتات وزارت جهاد کشاورزی ورود چوب از این دو نقطه را ممنوع اعلام کرد چرا که فاصله کمی با جنگل داشتند و امکان پرواز آفات و انتقال آن‌ها از این چوب‌های با پوست به جنگل‌ها وجود داشت بنابراین به جای این دو نقطه دو بندر جایگزین گمیشان و اینچه‌برون را برای واردات چوب معرفی کردند.