بزرگنمایی:
دریا، کوه، جنگل؛ تمام آنچه امروز در گردشگری مازندران خلاصه می‌شود، موهبت‌هایی که ضعف مدیریت گردشگری را به لطف وجود خود، پوشانده‌اند. در حالی که امروز بسیاری از کشورهای دنیا و حتی همسایگان ایران، بدون دارا بودن کمترین موهبتی، رشد محسوسی در زمینه گردشگری داشته‌اند و بسیاری از این کشورها حتی از مازندران هم کوچک‌تر هستند اما این استان به گفته محققان این امر، در زمینه گردشگری درجا زده است.
به گزارش تبسم مهر بسیاری از محققانی که معتقدند مازندران در زمینه گردشگری درجا زده است، دلایل متفاوتی برای خود دارند، از عدم معرفی جاذبه‌های گردشگری این استان برای مردم کشور و حتی در جذب گردشگران خارجی تا بی برنامه‌بودن در به کارگیری انواع مدل‌های گردشگری که این روزها در دنیا، طرفداران زیادی دارد.
یکی از این مدل‌های گردشگری، گردشگری در مزرعه است که در نوع خود، جذابیت‌های بی‌شماری برای افراد گردشگر دارد. در گردشگری مزرعه، اقامت یک فرد بیش از یک شبانه روز تا کمتر از یکسال دور از محل زندگی در مقصد مورد نظر مبنای معرفی گردشگری است. گردشگری در دنیا بر مبنای سه معیار اصلی طبقه بندی می شود، نخست قلمرو جغرافیایی که می تواند شهری، روستایی، کوهستانی و غیره باشد، دوم بر مبنای اثرات که خود شامل دو بخش گردشگری انبوه و جایگزین بوده و سوم بر مبنای ماهیت است که می تواند بر اساس فرهنگ، رویداد، جنگ، معماری و غیره دستخوش تغییرات شود.
گردشگری در مزرعه، مدل جدیدی از گردشگری است که امروز در دنیای مدرن، احیا شده و فرد گردشگر، تمایل دارد با حضور در مناطق روستایی و محلی، با امکانات روز و مدرن، تجربه خاص و لذت بخشی داشته باشد و در این زمینه مازندران با در اختیار داشتن 800 آب‌بندان بکر، می تواند گزینه مناسبی باشد اما تا به امروز نه تنها از این مزیت بهره‌ای برده نشد، بلکه در مقابل دستگاه‌های پیشنهاددهنده و مجری نیز، موانع فراوانی ایجاد کردند.
بر اساس این گزارش، در زمان مدیریت اسلامی استاندار سابق مازندران، طرح گردشگری آببندانها از سوی جهاد دانشگاهی ارائه و در کارگروه گردشگری و همچنین از سوی شورای برنامه ریزی استان، اجرای پایلوت توسط جهاد مصوب شد.
همچنین مصوب شد 22 مکان و آب‌بندان دیگر در هر کدام از شهرهای استان شناسائی و با محوریت جهاد دانشگاهی به گردشگری آب‌بندان اختصاص یابد، نکته جالب توجه اینجا است با وجود این مصوبات، اداره‌کل گردشگری مازندران همچنان مجوز اجرای پایلوت این طرح را صادر نکرده و حاضر به انجام وظیفه ذاتی خود در این خصوص برخلاف تصویب این طرح نشده است.
نکته قابل توجه دیگر این است که مصوب شد جهاد دانشگاهی پروتکل ایجاد گردشگری مزرعه با محوریت آببندانها را تدوین کند و دبیرخانه این امر را تشکیل دهد که علیرغم اینکه همه کارها از طرف جهاد انجام گرفت با عدم همراهی و موافقت مسئولان ارشد استانی این موضوع مسکوت مانده است.
سوالی که در این زمینه قابل طرح خواهد بود این است که به چه علت این اداره‌کل عریض و طویل در خصوص انجام مطالعه و شناسائی و معرفی جاذبه ها و قابلیت های گردشگری اقدام به خصوصی ندارد و حال که دستگاه‌های علمی و پژوهشی به دنبال رونق گردشگری مازندران با یک مدل جدید، در شرایط بد اقتصادی کشور با هزینه مالی، انسانی و ... خود هستند، این اداره‌کل، از آن هیچ بهره‌ای نمی‌برد.
عکس تزیینی است
مهدی رمضان‌زاده رییس کار گروه تخصصی گردشگری اتاق فکر توسعه مازندران چندی پیش معتقد بود که کارشناسان اداره‌کل گردشگری این استان باید در زمینه بررسی الگوهای گردشگری مزرعه در دنیا، آموزش لازم را ببینند تا راندمان تولید در این موضوع بالا و گردشگری مرزعه در سطح کشور ترویج داده شود.
وی به ورود کشورهایی چون بلاروس، روسیه، رومانی، انگلیس و آمریکا در مقوله گردشگری مزرعه اشاره کرد و گفته بود که باید سیاست های الگویی کشورهایی که گردشگری مزرعه را تجربه کردند، مطالعه شود چرا که این کشورها ابتدا مرز بین واژه ها را آموختند و سپس سیاست گذاری و پایه گذاری کردند با این وجود الگوهای گردشگری مزرعه یکی از الگوهای موفق در دنیا است.
رییس کار گروه تخصصی گردشگری اتاق فکر توسعه مازندران همچنین به قوانین سفت و سختی که در این زمینه وجود دارد اشاره می‌کند و می گوید که آیا وزارت جهاد کشاورزی که اداره کل آن در مازندران وجود دارد قانونی دارد که به من اجازه دهد تا مقداری از مساحت زمین را زیر سازه ببرم؟ اگر جهاد کشاورزی راضی شود بنیاد مسکن به خاطر اجرای طرح های هادی که در مسیر سازه مشخص است، اجازه ادامه کار را می دهند؟
هرچند فرزانه مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چندی پیش به موضوع گردشگری در مزرعه با دید مثبتی می‌نگرد و معتقد است این مدل، یک مدل جدید گردشگری است که از سوی جهاد دانشگاهی در جویبار اجرا می‌شود و تصمیم داریم آن را در سایر شهرستان‌های استان هم اجرایی کنیم اما به نظر می‌رسد این موضوع بسیار مهم نیز در تقابل دستگاه‌ها و تضاد منافع، به مرحله اجرایی نرسیده است.
فرزانه به این موضوع هم اشاره کرده است که تعداد 800 آب بندان در مازندران وجود دارد و اگر از 20 درصد ظرفیت این آببندانها در راستای گردشگری مزرعه استفاده شود عدد قابل توجهی خواهد شد و دستگاه هایی چون منابع طبیعی و محیط زیست دارای قوانین و ضوابط خاص خود هستند و ما باید خودمان را با این قوانین وفق دهیم اما هنوز جهاد دانشگاهی در دریافت مجوز، اندر خم یک کوچه است.
عکس تزیینی است
چندی پیش بود که واحد عبدالهیان رئیس جهاد دانشگاهی مازندران نیز به این موضوع اشاره کرد و گفته بود که در حال حاضر وجود این آب بندان ها در سطح استان به لحاظ ارزش مساحت زمینی که در تصرف دارند توجیه اقتصادی ندارد و الحاق یک مزیت نسبی به این آب بندان ها سبب بالا رفتن ارزش آنها می‌شود، بنابراین این مزیت نسبی می تواند در قالب گردشگری مزرعه اتفاق بیفتد به این معنا که بدون تغییر کاربری در آب بندان ها با تعریف گردشگری مزرعه می توان لزوم موجودیت آنها را تقویت کرد.
وی همچنین به وجود تضاد منافع در این زمینه نیز اشاره می‌کند و معتقد است در سال‌های اخیر این موضوع بواسطه کمبود منابع تخصیصی دستگاه ها تشدید شده و این مراکز به سمت ایجاد و تعریف منافع برای خود حرکت کرده که البته قوانین نیز به آنها این مجوزها را داده اند.
عبدالهیان همچنین می‌گوید که این موارد باعث شده تا دستگاه‌ها قوانین محدود کننده برای بخش خصوصی ایجاد کنند، قوانینی که توسعه را با مشکل مواجه کرده و شاهدیم برای اخذ یک مجوز معمولی بر خان‌ها، خانی دیگر اضافه کرده تا از محل گذر متقاضی از آن بتوانند عایدی برای خود فراهم کنند.
عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی مازندران معتقد است کارکرد اصلی دستگاه ها هموار کردن مسیر توسعه باید باشد اما در حال حاضر و با چنین رویکردی، دستگاه‌ها به موانع توسعه بدل شده‌اند و بنابراین سرمایه گذار تمایلی به حضور در این عرصه ها ندارد.
به گزارش ایسنا، به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، موضوع بعدی که باید مورد توجه قرار بگیرد، ایجاد معاونت گردشگری استانداری است که می‌تواند مطالبه به حقی در راستای بهره گیری از مزیت‌های نسبی استان باشد، با این وجود، حتی در صورت عدم تحقق این پیشنهاد، نقش استانداری و استاندار می‌تواند در این زمینه، بسیار تاثیرگذار باشد و جای کارشکنی با هموار کردن مسیر تغییر یابد، موضوعی که هنوز به صورت محسوس دیده نشده است و بسیاری از افرادی که در زمینه گردشگری ورود کرده‌اند نسبت به این موضوع اشاره و اعتراض دارند.
این در حالی است که جلسه "بررسی نقش گردشگری در توسعه استان و موضوع گردشگری مزرعه" با حضور استاندار مازندران و هیات پیشنهاد دهنده کمیته گردشگری مزرعه در محل استانداری مازندران تشکیل و خروجی جلسه، با تاکید بر ضرورت اقتصادی کردن گردشگری و مردمی کردن اقتصاد گردشگری، مسئولیت راه اندازی و تشکیل دبیرخانه کمیته گردشگری مزرعه به جهاد دانشگاهی استان محول شده بود.
عکس تزیینی است
احمد حسین زادگان استاندار مازندران نیز ضمن تاکید بر برنامه و اقدام دولت تدبیر و امید در جلب مشارکت همه شهروندان در فرآیند توسعه استان، اظهارکرده بود که مردمی کردن اقتصاد به ویژه اقتصاد گردشگری هم منافع اقتصادی عموم شهروندان مازندران را تامین می‌کند و هم اینکه سبب رونق و توسعه استان خواهد شد.
وی مزیت گردشگری مازندران را ظرفیت فعال کننده جلب حمایت و مشارکت شهروندان برشمرد و گفته بود که دولت و استاندار در مورد برنامه و اقداماتی که در خدمت توسعه استان باشد حمایت و تسهیل لازم را به عمل خواهد آورد.
استاندار مازندران ظرفیت جهاد دانشگاهی را به عنوان یک نهاد علمی و انقلابی مغتنم برشمرده بود و تاکید کرده بود که جهاد دانشگاهی این قابلیت را دارد که رسالت و ماموریت خود را در فرایند توسعه مازندران ایفا کند.
نکته قابل بیانی که باید به آن اشاره کرد این است که متولی راه اندازی دبیرخانه مگر می‌تواند نهادی بهتر از جهاد دانشگاهی باشد، نهادی که اخیرا مورد لطف و عنایت مقام معظم رهبری قرار گرفته است و اینکه با توان و تکیه به دانش خود و بر اساس احساس وظیفه و نقش آفرینی در توسعه استان به موضوع مزیت نسبی گردشگری استان ورود داشته است.
هرچند استاندار مازندران در این دیدار، به وضوح از عملکرد جهاد دانشگاهی در مسیر توسعه مازندران حمایت می‌کند اما سوال اینجا است آیا در عمل نیز به همین صورت است؟