بزرگنمایی:
رئیس پژوهشکده زیارت و گردشگری دانشگاه فردوسی مشهد گفت: رعایت برخی الزامات اجتماعی و فرهنگی سبب توسعه و آبادانی فرصت زیارت و گردشگری می‌شود.
به گزارش تبسم مره دکتر علی یوسفی در خصوص ایجاد جامعه گردشگرپذیر در مشهد و تبدیل کردن مشهد به یک برند، تحلیل وضعیت فرهنگ میزبانی در مشهد و زاویه‌هایی که در این‌باره وجود دارد و هم‌چنین اصلاح این وضعیت اظهار کرد: استفاده از فرصت زیارت و سفر زیارتی برای توسعه و آبادانی الزاماتی دارد و در هر شرایطی لزوما به توسعه نمی‌انجامد.
وی ادامه داد: یکی از آن الزامات، همین الزامات اجتماعی و فرهنگی است، یعنی به شرایط میزبانی و شرایط فرهنگی و اجتماعی غالب در جامعه مقصد بستگی دارد و یکی از لوازم آن از نظر فرهنگی و اجتماعی، قبول تنوع و کثرت است، چون زوار و گردشگران از مکان‌های مختلف و با زمینه‌های فرهنگی مختلف وارد می‌شوند؛ یعنی سفر با خودش تنوع و کثرت می‌آورد.
وی ادامه داد: بنابراین جامعه میزبان خیلی باید مداراجو، تنوع‌طلب و تنوع‌پذیر باشد؛ یعنی با یک فرهنگ یکنواخت و بسته، سفر زیارتی تبدیل به یک فرصت سازنده نمی‌شود و در آن تعارض به‌وجود می‌آید. فکر می‌کنم یکی از مشکلات این است که آستانه تحمل جامعه میزبان برای پذیرش فرهنگ‌ها و خرده‌فرهنگ‌هایی که زوار با خود می‌آوردند، قدری پایین است و سیستم سیاسی و مدیریتی هم بر اساس همین یکنواختی شکل گرفته است.
رئیس پژوهشکده زیارت و گردشگری دانشگاه فردوسی مشهد تصریح کرد: یکنواختی در سیستم مدیریت زیارت و گردشگری هم وجود دارد. به عنوان مثال ما زوار را به چند دسته متنوع تقسیم نمی‌کنیم و همه را در یک دسته قرار می‌دهیم که گاهی این یکنواختی موجود در سیاست و تدابیرمان تبدیل به یک محدودیت می‌شود.
وی ادامه داد: مانند ورود انسان‌هایی با سلیقه‌های فرهنگی، ذائقه‌های مختلف و حتی ذائقه‌های مصرفی مختلف. به عنوان مثال اعراب در یک کشور، یک نوع ذائقه غذایی دارند و طبیعتا اهمیت دارد که این ذائقه در سیستم پذیرایی آنان تعبیه شود یا این که عادات و سبک‌های زندگی متفاوتی دارند و متناسب با آن سبک‌های زندگی باید فرصت‌هایی در آن کشور فراهم شود که احساس راحتی کنند.
یوسفی خاطرنشان کرد: این مساله ممکن است در بحث هتل‌داری، رستوران و محیط‌های اقامتی ما نیز اتفاق بیفتد؛ بنابراین فکر می‌کنم به اندازه تنوع و کثرتی که اقتضای میزبانی است، شرایط ما هم به لحاظ اجتماعی، فرهنگی و سیاست‌گذاری و مدیریتی این تنوعات را در خودش ایجاد نکرده که این خودش یک محدودیت است و جذابیت سفر را کاهش می‌دهد.
وی ادامه داد: تنوع‌طلبی باید به یک رویکرد غالب تبدیل شده باشد، مدیریت متنوع و تنوع‌طلبی ایجاد شود و سیاست‌های متنوع و جذابی برای تمام گروه‌های گردشگر و زوار داشته باشیم.
وی افزود: لذا یکنواختی هم متوجه فرهنگ میزبانی و هم سیستم مدیریتی و سیاستی این حوزه است که در واقع متناسب با اقتضائات سفر تنوع‌پذیر نیست و این یک چالش است و جذبه سفر را قدری پایین می‌آورد؛ البته از طرفی دیگر جذابیت‌های ویژه معنوی‌ای در زیارت و سفر زیارتی وجود دارد که گاهی اوقات این سختی‌ها را در خودش هضم می‌کند و به نوعی باور شخصی زوار است که این سختی را بخشی از فضیلت سفر می‌دانند.
رئیس پژوهشکده زیارت و گردشگری دانشگاه فردوسی مشهد گفت: در شرایطی که ممکن است بعضی از محدودیت‌های سفر در سایه یک عقیده‌ای تحمل شود، نباید با تدبیر ضعیف شرایطی را فراهم کنیم که کسی که مشهد می‌آید، دچار محدودیت شود.
وی ادامه داد: فکر می‌کنم یکی از الزامات اجتماعی و فرهنگی شهر زائرپذیر و گردش‌پذیر این است که خیلی باید تنوع‌طلب باشد و ساختارها و زمینه‌های اجتماعی را کاملا فراهم کند که شامل رستوران، اقامت‌گاه‌ها، فرصت‌های تفریحی و گردشگری و...که در این شهر وجود دارند، می‌شود. بخش دیگر هم به خلقیات مربوط می‌شود که البته این‌ها هم جزو مقولات فرهنگ میزبانی است و یکی از ویژگی‌های خلقی، تنوع‌پذیری است.
یوسفی عنوان کرد: بر اساس برآوردها و مطالعاتی که انجام شده، بعضی از خصوصیات خلقی که به جامعه میزبان نسبت داده می‌شود، یک محدودیت برای سفر است و برخی از این خصوصیات خلقی قابل بررسی و مطالعه است؛ البته این خصوصیات پایدار و فرهنگی است و به این معنی نیست که سریع تغییر کنند، ولی شدنی است. به عنوان مثال بخشی از این محدودیت و آفت در بازاری که بخش قابل توجهی از وقت زائر در آن سپری می‌شود، وجود دارد و اغلب زوار و میهمانانی که وارد می‌شوند، تصور می‌کنند که در بازار خیلی فریب وجود دارد و محیط بازار، محیط امنی برای خیلی از زوار نیست.
وی بیان کرد: این که ما چگونه این بازار را شفاف کنیم و چه مراقبتی در بازار صورت بگیرد که چنین حسی را ایجاد نکند، بخشی از الزامات مدیریتی و سیاستی این سفرهاست که ما در مشهد با چنین مشکلی روبه رو هستیم؛ در بخش بازار، بخش حمل و نقل و در بخش گردشگری زیارت هم سیستم‌های خیلی پنهان، دلال و غیرشفاف وجود دارد که خیلی مخاطره برای سفر زوار به‌ویژه زوار خارجی ایجاد کرده است.
رئیس پژوهشکده زیارت و گردشگری دانشگاه فردوسی مشهد اظهار کرد: لذا این شفافیت باید در حوزه گردشگری و بازار زیارت و گردشگری به ویژه در شهر مشهد به وجود آید و این هم به سیاست‌ها و تدابیر حاکم بر این حوزه برمی‌گردد که البته یک محدودیت جدی است و به طور کلی مقداری مخاطره سفر و نگرانی مسافر را در این حوزه زیاد کرده و به عبارتی فرصت‌سوزی است.
وی خاطرنشان کرد: یعنی بازاری که می‌تواند خیلی جذاب و مورد توجه باشد، خیلی وقت‌ها با این برچسب‌ها و فریب‌ها، فرصت سازنده اقتصادی را از شهر می‌گیرد که البته این یک مشکل است و خیلی از نتایج تحقیقات هم این مساله را تا حدی نشان می‌دهد. هم‌چنین بازار سوغات هم با فریب آمیخته شده که مقداری با تقدس سفر و زیارت سازگاری ندارد که سوغات آن آمیخته به فریب شده باشد.