بزرگنمایی:
کارشناس مسئول اداره امور داروخانه‌ها و شرکت‌های توزیع داروی سازمان غذا و دارو ضمن تشریح فرآیند صدور مجوز تاسیس داروخانه در کشور، درباره مسائلی چون کمبود داروخانه، ماجرای مجوزفروشی داروخانه‌داران و فروش داروهای ممنوعه در داروخانه‌ها توضیح داد.
به گزارش تبسم مهر دکتر حمید شیبانی‌فرید در آستانه روز داروساز درباره نحوه صدور مجوز تاسیس داروخانه‌ها در کشور، گفت: از قدیم یعنی از سال 1334 که قانون مربوط به امور داروخانه‌ها تدوین شد، متعاقب آن آیین‌نامه و ضوابطی تدوین شد که به طور میانگین هر چهار سال یکبار مورد بازنگری قرار گرفته، بروز شده و به دانشگاه‌های علوم پزشکی ابلاغ می‌شود و آن‌ها بر اساس این ضوابط مجوز داروخانه را صادر می‌کنند.
مجوز تاسیس داروخانه به دیپلمه‌ها و بالاتر
وی با بیان اینکه هر کس که تحصیلات دیپلم به بالاتر داشته باشد، می‌تواند مجوز تاسیس داروخانه را دریافت کند، افزود: منتها متقاضیان بر اساس مفاد آیین‌نامه و ضابطه‌ای که وجود دارد، اولویت‌بندی می‌شوند. زیرا متقاضی تاسیس داروخانه بسیار زیاد است و باید اولویت‌بندی انجام شود. طبیعتا اولویت با کسانی است که تحصیلات مرتبط داشته باشند؛ یعنی کسی که تحصیلات مرتبط داشته باشد، امتیازش برای تاسیس داروخانه بالاتر است.
شرایط صدور مجوز تاسیس داروخانه
شیبانی فرید با بیان اینکه کسانیکه امتیاز بالاتری داشته باشند، مجوز داروخانه برایشان صادر می‌شود، افزود: شرایط صدور مجوز داروخانه چیزی مانند کنکور سراسری است؛ همانطور که هرکسی که دیپلم دارد می‌تواند در کنکور سراسری شرکت کند. حال کسی که رتبه بالاتری در کنکور بیاورد، در رشته بالاتری در نقاط برخورداری مانند تهران قبول می‌شود و کسانیکه رتبه‌های پایین‌تری بیاورند در شهرستان‌ها و در رشته‌های پایین‌تر قبول می‌شوند. فرض کنید در تهران 1000 نفر در نوبت تاسیس داروخانه هستند و از این تعداد، افرادی که امتیازشان از امتیاز پایه تهران که 2850 امتیاز است، بالاتر است، رتبه‌بندی می‌شوند و کسی که رتبه بالاتری داشته باشد، مجوز تاسیس داروخانه برایش صادر می‌شود.
وی با بیان اینکه از طرفی طبق ضابطه فعلی ارائه مجوز تاسیس داروخانه بر اساس نصاب جمعیتی ارائه می‌شود، افزود: به عنوان مثال برای تهران به ازای هر 4500 نفر یک مجوز تاسیس داروخانه تعلق می‌گیرد و این مجوز به کسی که امتیازش بالاتر است، داده می‌شود. کسی هم که امتیازش پایین‌تر باشد، برای دوره بعدی در نوبت می‌ماند.
شرط فعالیت داروخانه‌ها
شیبانی فرید با بیان اینکه طبق قانون فعالیت داروخانه منوط به حضور مسئول فنی واجد شرایط است و ما مشخص کرده‌ایم که به چه کسی مسئول فنی واجد شرایط می‌گویند، گفت: مسئول فنی داروساز بوده و از یک دانشکده داروسازری معتبر داخلی یا خارجی فرغ‌التحصیل شده است. بعد هم به دانشگاه علوم پزشکی مربوطه معرفی می‌شود و مدارکش را ارائه می‌دهد. سپس صلاحیت مسئول فنی در کمیسیون ماده 20 دانشگاه علوم پزشکی مربوطه تایید می‌شود و می‌تواند شروع به کار کند. برای صدور مجوز تاسیس داروخانه مدارک فرد در کمیسیون ماده 20 دانشگاه یا دانشکده علوم پزشکی ارائه می‌شود که این کمیسیون یا صلاحیت فرد را تایید می‌کند یا آن را تایید نمی‌کند. این کمیسیون هم مجوز تاسیس داروخانه را صادر می‌کند و صلاحیت فنی آن مسئول فنی را بررسی خواهد کرد.
کارشناس مسئول اداره امور داروخانه‌ها و شرکت‌های توزیع داروی سازمان غذا و دارو با بیان اینکه بنابراین ممکن است مجوز تاسیس داروخانه برای یک نفر صادر شود، اما مسئول فنی شخص دیگری باشد، اظهار کرد: طبق آیین‌نامه، موسس داروخانه به طور معمول باید خودش یک شیفت مسئول فنی داروخانه را بپذیرد. به عنوان مثال اگر داروخانه‌ای روزانه است و اگر به فردی مجوز تاسیس آن داروخانه را داده‌اند، باید یک شیفت به عنوان مسئول در داروخانه باشد. البته موارد استثنا هم وجود دارد. به عنوان مثال موسس برخی داروخانه‌ها حقوقی بوده و داروخانه وابسته به ارگانی خاص است. اگر هم تحصیلات موسس داروخانه مرتبط نباشد، باید مسئول فنی واجد شرایطی داشته باشد.
12700 داروخانه در کشور و 3000 داروخانه در تهران
شیبانی فرید با بیان اینکه کلیه درخواست‌ها چه برای مسئول فنی و چه برای صدور مجوز تاسیس داروخانه در حال حاضر دو سال و نیم است که مکانیزه شده و در سامانه مدیریت امور داروخانه‌ها یا HIX ثبت می‌شود، گفت: به همین دلیل تعداد مجوزهایی که صادر می‌شود در سامانه وجود دارد و اطلاعات‌مان تقریبا به هفته است. در حال حاضر حدود 12 هزار و 700 داروخانه در کل کشور داریم که فعالیت می‌کنند. در تهران هم بیش از 3000 داروخانه فعال داریم. البته در آیین‌نامه مواردی مشخص شده هستند که کمیسیون ماده 20 برخی دانشگاه‌ها در شهرهای سیاحتی و زیارتی مجازند که خارج از نصاب جمعیتی هم مجوز تاسیس داروخانه بدهند.
وضعیت دسترسی ساکنان مناطق محروم به داروخانه
وی درباره برنامه‌ریزی سازمان غذا و دارو برای توسعه و تاسیس داروخانه در مناطق محروم نیز گفت: برای تاسیس داروخانه در مناطق محروم امتیاز بیشتری را در نظر گرفتیم. قانونی با عنوان «طرح اعزام» وجود دارد که بر اساس آن کلیه گروه‌های پزشکی به ازای یکسال کار در مناطق برخورداری مانند تهران، 30 امتیاز می‌گیرند، اما به ازای یکسال کار در مناطق غیربرخوردار، 140 امتیاز کسب می‌کنند و زودتر به امتیاز تاسیس داروخانه یا کار در شهر بزرگ دست پیدا می‌کنند.
شیبانی فرید درباره کمبود داروخانه در مناطق کمتر برخوردار نیز گفت: خوشبختانه فعلا چیزی به نام کمبود داروخانه در مناطق محروم و کلیه نقاط کشور نداریم. علاوه بر آن در برخی مناطق حتی در مناطق محروم، افراد در انتظار تاسیس داروخانه هم هستند. در شهرهای بزرگ هم که اوضاع از نظر تعداد داروخانه بسیار بهتر است. بنابراین در حال حاضر در کل کشور چالشی به نام کمبود در تعداد داروخانه نداریم و وضعیت با توجه به تعداد فارغ‌التحصیلانی که داریم، بهتر هم می‌شود.
ماجرای مجوزفروشی داروخانه‌داران
کارشناس مسئول اداره امور داروخانه‌ها و شرکت‌های توزیع داروی سازمان غذا و دارو در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره ماجرای مجوزفروشی داروخانه‌داران نیز گفت: چیزی به نام خرید و فروش مجوز داروخانه نداریم. برای تاسیس داروخانه، کمیسیون ماده 20 دانشگاه، صلاحیت فرد را به عنوان موسس یا مسئول فنی داروخانه بررسی می‌کند. حال فردی که مدارکش را کامل کرده و امتیازات لازم را هم داراست، صلاحیتش در کمیسیون ماده 20 بررسی می‌شود. حال در شرایطی که فردی بخواهد داروخانه‌اش را واگذار کند، باید طبق قانونِ ابطال و تاسیس همزمان عمل کند. به این صورت که به کمیسیون ماده 20 تقاضای ابطال می‌دهد و سپس باید در همین کمیسیون صلاحیت فرد جدید به عنوان موسس جدید دوباره بررسی شود. کسی هم نمی‌تواند صلاحیتش را به دیگری منتقل کند.
شیبانی فرید تاکید کرد: البته داروخانه‌ها یک سرقفلی دارند و داروخانه‌داران می‌توانند سرقفلی داروخانه خود را واگذار کرده و یا بفروشند. بنابراین چیزی به نام مجوز فروشی داروخانه را نه تایید می‌کنیم، نه چنین پدیده‌ای وجود دارد و نه امکان‌پذیر است. از طرفی سیستم تاسیس داروخانه کاملا مکانیزه است و از طریق سامانه مدیریت امور داروخانه‌ها انجام می‌شود.
داروهای ممنوعه در داروخانه‌ها؟
وی در ادامه درباره امکان فروش داروی تقلبی و یا قاچاق در داروخانه‌ها، گفت: نظارت بر داروخانه‌ها بر عهده معاونت‌های غذا و داروی دانشگاه‌های علوم پزشکی است. البته ما هم نظارت‌هایمان را به صورت رندوم انجام می‌دهیم. در عین حال داروی قاچاق ابعاد گسترده‌ای دارد. باید ببینیم اولا داروی قاچاق از کجا تهیه می‌شود. البته ما داروخانه‌ها را ملزم کردیم که از کانال‌های مجاز و رسمی داروهایشان را تهیه کنند. داروهای قاچاق بیشتر در جاهایی مانند ناصرخسرو تهیه می‌شوند. اگر بیماری از کانال‌های غیرمجاز دارو تهیه کند، ما نمی‌توانیم پاسخگو باشیم.
شیبانی فرید تاکید کرد: اما اگر دیده شود که داروی قاچاق یا ممنوعه‌ای در داروخانه‌ای فروخته شده، به شدت با آن‌ها برخورد می‌کنیم. دانشگاه‌ها مرتبا یکبار در ماه از داروخانه‌ها بازدید می‌کنند و علاوه بر آن بازدیدهای نامحسوس را هم انجام می‌دهیم. برخوردهای ما هم در این زمنیه به حجم، تعداد و کیفیت داروی قاچاق یا ممنوعه بستگی دارد. اگر تخلف کوچک باشد، برخوردها در حد تذکر کتبی است، اما اگر عمده باشد، به شدت با آن برخورد می‌کنیم؛ به‌طوری که پروانه داروخانه را تعلیق و متخلف را به مراجع قضایی معرفی می‌کنیم.