بزرگنمایی:
حسن هانی زاده معتقد است کردهای سوریه باید با دولت مرکزی دمشق به توافق برسند و به وعده های پوشالی آمریکا دل خوش نکنند.
تبسم مهر- بعد از آغاز جنگ سوریە در نوامبر 2011 ، بحران و هرج و مرج در این کشور روز بە روز گسترش یافت و با نفوذ گروهای تروریستی و تکفیری از بیابان های عراق بە داخل سوریە؛ اقوام مختلف این کشور از جملە کردهایی کە در مناطق شمال و شمال شرقی ساکن بودند برای جنگ با تروریستها مسلح شدند.
داعش از سال 2014 تا 2017 بر بخشهای شرقی سوریه حکومت می‌کرد و حدود نیمی از خاک این کشور را در کنترل داشت. اما از اوایل سال 2019 مناطق تحت کنترل خود را، تماماً از دست داد.
نبرد کردها با داعش در باغوز پایانگر این گروه تروریستی در بخشهای کردنشین سوریە بود کە سبب شد مدیریت خودگردان شمال و شرق سوریه به رهبری کردها، با کنترل 28.9 درصد خاک سوریە؛ حمایتهای سیاسی و نظامی بین المللی بیشتری بدست آورد.
علی رغم نگرانی ترکیە از قدرت گرفتن کردهای سوریە، در ماه های گذشته هئیت های سیاسی و نظامی کشورهای مختلف از جملە آمریکا و اروپا و همچنین سازمان ملل برای مذاکرە با رهبران کرد سوری بە قامیشلی، حەسەکە و کوبانی سفر کردەاند قریب بە اتفاق بر این نکتە تاکید کردەاند کە کردهای سوریە باید در آیندۀ سوریه نقش مهم داشته باشند.
برای بررسی نقش کردها در آینده سیاسی سوریه با «حسن هانی زادە» کارشناس مسائل منطقە گفت و گو کردەایم کە متن آن بە شرح زیر است؛
*وضعیت کردهای سوری در حال حاضر و در دوران پساداعش را چگونه ارزیابی می کنید؟
شرایط پیچیدەای بر مناطق کُردنشین سوریە حاکم است. کُردهای سوریە بە ویژە حزب اتحادیە دمکراتیک کُرد سوریە (پ ی د) و شاخە نظامی آن (ی پ گ)کە بزرگترین حزب این منطقە است؛ در طی سال های اخیر، نقش بسیار موثری در مبارزە با گروه تروریستی داعش، ایفا کردە اند.
دولت سوریە وعدەهای بە حزب اتحادیە دمکراتیک سوریە و دیگر احزاب کُرد این کشور داد کە بعد از اتمام بحران سوریە و پایان جنگ، خودگردانی های در مناطق کردنشین بە این مجموعە ها دادە شود. اما حضور ترکیە در ادلب و اشغال این استان مرزی توسط ارتش ترکیە موجب شدە است کە موازنە قدرت و شطرنج نظامی و سیاسی سوریە تغییر کند.
*حضور نیروهای آمریکایی در شرق فرات و اعلام حمایت ائتلاف ضد داعش از کردهای سوریە و مذاکرە با آنها بە صورت مستقل از دولت اسد بر این روند چە تاثیری داشتە است؟
بدون شک حضور بیش از 2 هزار تفنگدار دریایی آمریکا در شرق فرات و حمایت های معنادار آنها از کردها و حضور ترکیە در سوریە؛ شرایط را پیچیدە کرد. در حقیقت آمریکا در تلاش بود کە کانالی برای کردهای سوریە ایجاد کند. بە همین دلیل قبل از ورود ترکیە بە ادلب، آمریکای ها ارتباطاتی با رهبران کرد سوریە برقرار کردند و بە آنها وعدە حمایت برای تشکیل منطقە خودمختار و خودمدیریت دادند کە با مخالفت احزاب، جریانات و طیف های مختلف مردم سوریە و دولت دمشق روبرو شد.
بشار اسد اعلام کرده بود حقوق کردهای این کشور را برسمیت خواهد شناخت و وضعیت کردهای این کشور نسبت بە دوران های قبل کە حتی شناسنامە هم نداشتند، تغیر کند و بە مانند دیگر اقوام این کشور از حقوق اجتماعی و سیاسی و فرهنگی و اقتصادی برخوردار باشند. در این راستا هم مشاهدە کردیم کە دولت بشار اسد بە دە ها هزار کرد این کشور کە حزب بعث سوریە آنها را بە رسمیت نمی شناخت، تابعیت سوری و شناسنامە رسمی داد. اسد در این موضوع وعدە های خودش رو عملی کرد. اما حضور آمریکا و ترکیە در سوریە شرایط را دشوار کرد.
*مقامات مناطق کردنشین سوریە بارها اعلام کردەاند کە دیگر بە شرایط قبل از جنگ با داعش برنخواهند گشت و بە کمتر از خودگردانی و خودمختاری راضی نمی شوند. ارزیابی شما از این موضوع چیست؟
کردهای سوریە نقش بسیار مثبت، غیر قابل انکار و ایجابی در سرکوب تروریستهای تکفیری ایفا کردند. آنها در حقیقت خواهان یک اقلیم کامل خودمختار هستند کە با توجە بە پراکندگی حوزە جغرافیایی کردهای ساکن در سوریە نمی توان پیش بینی کرد کە یک اقلیم کردی مانند اقلیم کردستان عراق در شمال سوریە نیز ایجاد شود.
کردهای سوریە بسیار پراکندە و در لابلای بافت جمعیتی قومیت های دیگر این کشور قرار دارند. بخشی در حلب، حسکە، قامیشلی، ادلب و .... و همین مسئلە مانعی بر سر تشکیل اقلیم کرد در سوریە است.
*نیروهای کرد و نمایندە های رسمی کردهای سوریە بر حضور خود در نشست های تعیین سرنوشت سوریە مانند آستانە تاکید دارند و بسیاری از کشورهای حاضر در این نشست هم معتقدند کە بدون حضور کردها در گفتمان سیاسی سوریە تغییری بوجود نمی آید. نقش کردها در این مذاکرات تا چە اندازە مهم است؟
بی تردید کردهای سوریە باید در نشست های آستانە و سوچی بە دنبال احقاق حقوق در قانون اساسی جدید کشورشان باشند و باید قانون اساسی جدید سوریە با حفظ قاعدە مهم و حیاتی حفظ وحدت ملی حقوق کردهای این کشور را بە رسمیت بشناسد و پیش بینی حقوق آنها را مد نظر قرار بدهد.
همچنین کردهای سوریە باید با دولت مرکزی کشور خود بە توافق برسند و حقوقشان را در داخل کشور خود و با اتکا بە اصل یکپارچگی سوریە و بر اساس قانون مورد توافق همە جریانات و اقوام سوری بدست بیاورند و از اعتماد بە وعدەهای پوشالی آمریکا خودداری بکنند.
*بسیاری از کشورها از جملە روسیە همپیمان ایران در روسیە بر این نکتە تاکید دارند کە باید کردها بخشی از مذاکرات سوریە باشند. موضع ایران چگونە است؟
موضع ایران در قبال کردها سوریە با تاکید بر حفظ تمامیت ارضی سوریە، دوستی است و تهران بر این نکتە صحە می گذارد کە باید کردها در چهارچوب یک همکاری ملی برای حفظ وحدت ملی با دولت مرکزی سوریە گفتگو کنند. در تدوین قانون اساسی جدید سوریە و اصلاح قانون و همچنین نشست های تعیین سرنوشت و یافتن راه حل بحران کشورشان مشارکت فعال و جدی داشتە باشند.
*موضع رسمی جمهوری اسلامی ایران در خصوص تشکیل اقلیم خودگردان کردی در شمال سوریە و مناطق کردنشین این کشور، چیست؟
ایران بر روی این مسئلە کە کردهای سوریە هم مانند کردهای عراق دارای اقلیم خودمختار باشند ملاحظاتی دارد.
در سوریە حدود 16 قومیت مختلف با آیین و مذهب متفاوت وجود دارد. تشکیل اقلیم کردستان در سوریە موجب تحریک دیگر قومیت ها خواهد شد و آنها هم برای نوعی از خودگردانی و خودمختاری تلاش می کنند و اینگونە کشور سوریە دچار هرج و مرج، از هم گسستگی تجزیە شدن خواهد شد.
لذا جمهوری اسلامی ایران با حفظ ضرورت دادن حقوق کامل بە کردها، با تشکیل اقلیم کرد در سوریە مخالف است و بر این نکتە تاکید دارد کە کردها هم مانند دیگر قومیت های این کشور باید سهمی در ادارە سوریە داشتە باشند.
شرایط کردهای عراق با کردهای سوریە فرق می کند. در زمان حزب بعث عراق بە دلیل شرایط سرکوب شدید و ظلم های مضاعفی کە بر کردهای این کشور روا داشتە شد ایران از آنها حمایت کرد. همان گونە کە تاکنون هم در مقابل همە تهدیدها از کردهای عراق حمایت می کند.
حکومت صدام حسین در عراق با انفال، بمباران شیمیایی، زندە بە گور کردن و کشتار دستەجمعی در حق کردهای این کشور ظلم های غیر قابل تصور انجام داد. در حالی کە این ظلم ها در مناطق کردنشین سوریە نبودە است. بە همین دلیل در زمان حیات صدام و بعد از سقوط صدام حسین (دشمن مشترک ایران و کردهای عراق) ایران از کردهای عراقی حمایت می کرد.
البتە خودمختاری کردها در شمال عراق در سال 1990 کە عراق بە کویت حملە کرد، وجود داشتە است. ایران در آن زمان بە دلیل حاکمیت ظالمی مانند صدام حسین، با تشکیل اقلیم کردستان عراق همراهی و موافقت داشتە است. شرایط کنونی سوریە بە هیچ عنوان اینگونە نیست. دولت مرکزی سوریە در 8 سال گذشتە بارها برای مذاکرە با کردها و بە رسمیت شناختن حقوق آنها اعلام آمادگی کردە است.
اما در موضوع تجزیە عراق و در زمان برگزاری رفراندوم اقلیم کردستان عراق در سال گذشتە، ایران همە تلاش خود را بەکار برد کە تجزیە در عراق صورت نگیرد. جمهوری اسلامی ایران بارها رهبران کرد عراقی را نصیحت کردە است کە از دولت مرکزی جدا نشوند. بدون شک وجود کشورهای کوچک و بدون قدرت در منطقە فقط بە سود استکبار خواهد بود.
*ایران یکی از اعضا نشست سوچی بودە است آیا در مورد بە رسمیت شناختن حقوق کردهای سوریە با دولت بشار اسد گفت و گو کردە است؟
این نکتە بسیار حائز اهمیت است. مقامات ایران در طول هشت سال گذشتە بە صورت مداوم اعلام کرده کە باید حقوق کردهای سوریە مانند دیگر اقوام این کشور بدون هیچ تبعیضی بە رسمیت شناخته شود.
جمهوری اسلامی ایران بر این تاکید دارد کە اگر کردهای سوریە در حاکمیت ملی این کشور مشارکت داشتە باشند بە نفع آنها خواهد بود. شرایط برای تشکیل اقلیم کردی در سوریە فراهم نیست و شرایط سخت منطقە بە سود آنها نخواهد بود.
*در روزهای اخیر کە ترکیە شرایط لازم برای عملیات نظامی جدید علیه کردهای سوریه را فراهم کردە است، تحلیلهایی منتشر می شود کە آنکارا سامانە اس 400 را برای فشار وارد کردن بر آمریکا در مرزهای شمال و شرق سوریە، مستقر کردە است و احتمال استفادە از آن در جنگ با کردهای مورد حمایت آمریکا وجود دارد. ارزیابی شما چیست؟
کردهای سوریە فاقد ادوات نظامی سنگین و پیشرفتە از جملە جنگندە و هواپیما هستند (اگر آمریکا در اختیار آنها نگذارد). امکانات کردهای سوریە امکانات محدودی است، در واقع آنها جنگندە ندارند کە ترکیە برای مقابلە با آنها از اس 400 استفادە کند. بە نظر می رسد این گفتە ها شایعە و جنگ های روانی است. ترکیە از خرید اس 400 اهداف فراتری دارد. بە دلیل اختلاف با آمریکا و اتحادیە اروپا ترکیە ناچار شدە است کە بە سمت تسلیحات روسی متمایل شود.
ترکیە همیشە یک نگاه چالشی و ضدیت بە کردهای سوریە داشتە و دارد. بە این دلیل کە بە نظر دولت ترکیە اگر کردهای سوریە یک اقلیم خودمختار تشکیل بدهند، ممکن است بە دلیل هم مرز بودن با مناطق کردنشین ترکیە و محبوبیت نیروهای کرد مخالف دولت ترکیە (پ ک ک) در بین کردهای سوریە، آنها را با خود همراه و همگرا کنند. این برای آیند ترکیە و تمامیت ارضی ترکیە مشکل ایجاد می کند. بە این دلیل آنکارا با هر نوع خودمختاری و خود مدیریتی کردهای سوریە مخالف است. اشغال ادلب نیز بە این دلیل است کە مانع قرار گرفتن نیروهای دفاع خلق کرد در ادلب بشود و این از اختلافات میان آمریکا و ترکیە است.