بزرگنمایی:

به گزارش تبسم مهر اگر آتش بحران به جان میراث فرهنگی بیفتد کسی نمی داند باید چطور آن را حل کرد.  آتش سوزی میدان حسن آباد تهران جدیدترین حادثه پس از آتش سوزی بازار بزرگ تبریز بود. این آتش سوزی در حالی رخ داد که ایستگاههای آتش نشانی شهید اصغری در جوار این میدان قرار گرفته به تبع این انتظار وجود داشت که سریعتر برای خاموش شدن آتش اقدام شود. اما این اتفاق نیفتاد چون نیروهای این ایستگاه به دو محل دیگر(بازار و خیابان قصرالدشت) اعزام شده بودند و البته در زمان استاندارد از ایستگاه دیگر نیروهای آتش نشانی خود را به میدان حسن آباد رساندند.

هر چند هنوز آتش‌نشانی علت اصلی این اتفاق را مشخص نکرده  ولی طبق گفته محسن شیخ الاسلامی معاون میراث فرهنگی استان تهران، طبقه دوم ساختمان تاریخی میدان به طور کامل درگیر آتش شد. خرپای چوبی از بین رفته  و  سقف طبقه بالا نیز به طور کامل فرو ریخته است. همچنین به دلیل استفاده از آب زیاد برای خاموش کردن آتش، در برخی از نقاط طبقه اول، آوارهایی ریزش کرده است. المانِ شرقی این ضلع از ساختمان کلاه‌فرنگی نیز از بین رفته و المان بخش غربی هم تقریبا سالم است. در واقع حدود 40 درصد از بدنه‌ بنا آسیب دید.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان تهران گفت که آب زیاد و دودزدگی‌های به بنا آسیب وارد کرده است. 

 در زمان وقوع آتش سوزی، نیروهای امدادی با آب به خاموش کردن بنا اقدام کردند. این ساختمان در برخی از نقاط چوبی بوده و برخی دیگر موجب شده تاهمانطور که معاون میراث فرهنگی تهران گفت آسیب بیشتری به بنا وارد شود. 

در واقع می توان گفت که گویا سازمان آتش نشانی برای خاموش کردن همه بناهای تاریخی با هر مصالحی از یک الگوی تکراری استفاده می کند. از طرف دیگر سازمان میراث فرهنگی نیز هنوز با سازمان آتش نشانی درباره نحوه برخورد با چنین موارد بحرانی تا کنون جلسه ای نداشته است تا به یک همفکری برسد. در این میان قصور مردمی که با این بنای در حال سوختن عکس یادگاری می گرفتند هم کم نبود آنها به جریان کند خاموش شدن آتش کمک کردند و مانع فعالیت نیرویهای امدادی شدند.

همان روزهای اول وقوع حادثه، حجت نظری عضو شورای شهر تهران گفته بود که نخست اینکه چرا ساختمانی که به ثبت ملی رسیده و جزو آثار فاخر ملی و بخشی از هویت شهری ما محسوب می‌شود، باید به محل فروش ابزار و یراق بدل شود؟ دیگر اینکه چرا سیستم‌های به‌روز اطفا و هشدار حریق در این ساختمان‌ها نصب نشده بود و نظارت لازم توسط شهرداری صورت نگرفت؟ به نظر می‌رسد لازم است شهرداری تهران با هماهنگی اتاق اصناف و دیگر متولیان امر، نسبت به تغییر کاربری‌های نامتجانس در بافت تاریخی و فرهنگی اقدام کند.

به گفته نظری، ابهام دیگری که برای بسیاری از شهروندان ایجاد شده، میزان تخریب با توجه به نزدیکی ایستگاه آتش‌نشانی است. آتش‌سوزی در ضلع شمال غربی میدان حسن آباد رخ داد و در مجاورت محل حریق، یعنی دیوار به دیوار این ساختمان، ایستگاه شماره یک آتش نشانی قرار گرفته است. برای بسیاری از مردم این سوال مطرح شده که آیا آتش نشانی دیر برای اطفای حریق وارد عمل شده یا شدت توسعه حریق در دقایق اولیه بسیار بالا بوده است؟ یا این پرسش مهم که اگر آتش در بافت تاریخی بازار به جان اماکن و ابنیه بیفتد، آیا سازمان آتش‌نشانی می‌تواند با این ابزار و امکانات آن را مهار و اطفا کند؟ در این مورد نیز از معاونت خدمات شهری و مدیرعامل آتش نشانی می‌خواهم که مستندات خود را ارائه کنند.

وی یاد آور شد: آموزش‌ها و امکانات تخصصی لازم برای اطفای حریق در اماکن تاریخی و دارای ارزش ملی و میراثی به آتش نشانان و امدادگران ارائه شود. چون گاهی نحوه خاموش کردن آتش، خود ممکن است به بناهای با ارزش آسیب بیشتری وارد کند. مثلاً در همین موضوع، پرسش مطرح می‌شود که آیا بهتر نبود به جای آب، از کف برای خاموش کردن آتش استفاده شود تا احتمال ریزش ساختمان به واسطه سنگین شدن بنا، کمتر شود؟

محمد حسن طالبیان معاون میراث فرهنگی کشور نیز  از برگزاری جلسه ای پیرامون بررسی حادثه و عملکرد آتش نشانی با حضور مسئولان شهری و میراثی خبر داد و گفت: قرار است این جلسه را اداره کل میراث فرهنگی استان تهران با حضورشهردار منطقه برگزار کند. 

وی افزود: مدیران بناهای تاریخی حاکمیتی با آتش نشانی  هماهنگ هستند تا در زمان وقوع حادثه سریعا به محل اعزام شوند مانند کاخ گلستان که با ایستگاههای بازار و اطرافش هماهنگ است.  همچنین کمیته بحران نیز داریم که در برخی از پایگاههای میراث جهانی یک ضوابط کلی را در مواقع بحران و بعد از بحران ارائه کرده است. 

طالبیان گفت:ما باید با آتش نشانی درباره چارچوب برخورد با حوادث در بناهای تاریخی صحبت کنیم آنها نظرات تخصصی خود را دارند ما هم ملاحظاتی در بناهای میراثی داریم که باید رعایت شود.

وی افزود: ما هنوز ضوابطی برای خاموش کردن آتش سوزی در بناهای تاریخی نداریم که آن را به آتش نشانی اعلام کنیم. این اقدام باید انجام شود. البته اداره کل میراث فرهنگی استان آذربایجان شرقی این کار را انجام داده و یک مشاور طرح جامعی را نوشته که می توان از آن بهره برداری کرد. اداره کل میراث فرهنگی استان تهران می بایست جلسات منظم با آتش نشانی داشته باشد تا یک دستورالعمل برای استفاده از مواد و نحوه اقدام مشترک داشته باشیم. هر چند دستورالعمل های داخلی وجود دارد ولی باید به صورت مشترک نیز داشته باشیم تا سازمانهایی که از بیرون کمک می کنند بدانند باید چه مواردی را رعایت کنند.