بزرگنمایی:

به گزارش  تبسم مهر حوزه سلامت یکی از حوزه‌های کلیدی برای توسعه علمی و فناورانه کشور به شمار می‌رود. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به عنوان متولی اصلی آموزش و پژوهش در حوزه سلامت در کشور، مسئولیت سیاستگذاری، اولویت بندی و راهبری طرح‌های پژوهشی و فناورانه این حوزه را بر عهده دارد.

با تلاش‌های انجام شده در طول 40 سال گذشته، دستاوردهای درخشانی در علوم و فناوری‌های حوزه سلامت به همت متخصصان و پژوهشگران ایرانی به دست آمده است. شبکه‌های تحقیقات علوم پزشکی بازوی علمی-پژوهشی نظام سلامت محسوب می‌شوند و با تمامی بازیگران بخش سلامت در ارتباطند تا شاخص‌های سلامت جامعه را از طریق حل مسائل سلامت بهبود بخشند.

این شبکه‌ها طبق برنامه قانون چهارم توسعه به منظور نوسازی شیوه‌های مدیریت بخش پژوهش در حوزه سلامت و علوم مرتبط ایجاد شده‌اند و در واقع مجموعه‌ای مجازی از مراکز تحقیقاتی مصوب شورای گسترش وزارت بهداشت و سایر مراکز پژوهشی، آموزشی، خدماتی و صنعتی هستند که حوزه موضوعی فعالیت مشابهی دارند. اولین شبکه تحقیقاتی با نام پزشکی مولکولی در سال 1379 راه اندازی شد.

فعالیت بیش از 20 شبکه تحقیقاتی در کشور

تا سال 1386، 11 شبکه تحقیقاتی (بیوتکنولوژی پزشکی، گیاهان دارویی، سلول‌های بنیادی، علوم دارویی، طب سنتی، سرطان، سلامت روان، علوم اعصاب، چشم، بیماری‌های عفونی و گرمسیری) فعالیت خود را آغاز کرده بودند و در حال حاضر 20 شبکه تحقیقات علوم پزشکی در حال فعالیت هستند.

یکی دیگر از اقدامات مهم انجام شده در حوزه سلامت در سال 1393، با ایجاد «مؤسسه ملی توسعه تحقیقات علوم پزشکی» (نیماد) با هدف رهبری تحقیقات علمی کشور و همگرایی مراکز و پژوهشکده‌های برتر در علوم پزشکی برای سیاستگذاری، اولویت شناسی و پشتیبانی مالی و معنوی از محققان رقم خورد. طی 4 فراخوان توسط این مؤسسه از 223 طرح تحقیقاتی فرا دانشگاهی و ملی حمایت شد.

توسعه و تقویت مراکز رشد فناوری در دانشگاه‌های علوم پزشکی نیز مورد توجه وزارت بهداشت قرار داشته و در دولت یازدهم نقشه راه مراکز رشد فناوری برای افزایش تعداد مراکز رشد به 85 مرکز رشد تدوین شد.

وضعیت ارتقا کیفی تحقیقات در حوزه سلامت

آمار شرکتهای دانش بنیان حوزه سلامت

همچنین در سالهای اخیر اساسنامه پارک‌های علم و فناوری سلامت در قالب تفاهم نامه با وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تصویب شد و 3 پارک علم و فناوری در دانشگاه‌های علوم پزشکی ایران، تهران و اصفهان راه اندازی شد.

یکی دیگر از اقدامات انجام شده حمایت از دو صندوق پژوهش و فناوری سلامت به منظور پشتیبانی از طرح‌های حوزه سلامت در قالب سرمایه گذاری خطرپذیر بود. در سال 1396، 6 صندوق پژوهش و فناوری غیر دولتی سلامت مشغول به فعالیت بوده‌اند.

تا آبان 1397، تعداد 1211 شرکت دانش بنیان در حوزه سلامت فعالیت داشته‌اند که 225 شرکت در حوزه دارویی، 156 شرکت در حوزه تجهیزات پزشکی، 646 شرکت در حوزه مواد و ملزومات آزمایشگاهی و 184 شرکت در حوزه زیست فناوری مشغول به فعالیت بوده‌اند.

خروجی‌های شرکت‌های دانش بنیان حوزه سلامت تاکنون به تأمین محصولات زیادی کمک کرده است که مدتها جز اقلام وارداتی کشور بوده‌اند. به علاوه، فقط در 10 شرکت اول دانش بنیان حوزه سلامت، 6600 نفر دانش آموخته کارشناسی ارشد و تعدادی دانش آموخته دکتری تخصصی و اعضای هیئت علمی مشغول به فعالیت هستند.

تولید محصولات با فناوری بالا و تحریمی

فراهم شدن زمینه تبادلات علمی بین المللی، ایجاد توانمندی تولید محصولات با فناوری بالا، گران قیمت، و تحریمی در داخل کشور؛ کاهش زمان تأمین و قیمت خدمات و کالاهای مصرفی حوزه سلامت؛ رقابت با محصولات وارداتی و تبدیل بعضی از واردکنندگان به نمایندگان شرکت‌های دانش بنیان برای صادرات کالاهای داخلی، از جمله دستاوردهای شرکت‌های دانش بنیان حوزه سلامت بوده است.

همچنین هزار دانشمند و محقق علوم پزشکی ایرانی غیر مقیم شناسایی شده‌اند و تلاش برای جلب همکاری آنها در انجام طرح‌های تحقیقاتی داخل آغاز شده است.

افزایش آمار دانشمندان برتر پزشکی

در سال 1392، در علوم پزشکی 8 دانشمند 1 درصد برتر پُراستناد جهانی بر اساس نظام رتبه بندی ESI در کشور وجود داشت. در سال 1397 تعداد دانشمندان پراستناد به 52 نفر افزایش پیدا کرده است. همچنین در سال 1392، 120 محقق علوم پزشکی ایرانی با شاخص h معادل 15 و بالاتر بر اساس داده‌های پایگاه اسکوپوس وجود داشت که در مردادماه 1397 به 709 نفر افزایش پیدا کرده است.

در حوزه انتشارت علمی، اعطای رتبه علمی پژوهشی به 144 مجله علوم پزشکی و نمایه نمودن 27 مجله در پایگاه اطلاعاتی پاب مد (PubMed)، 20 مجله در پایگاه استنادی اسکوپوس و 22 مجله در پایگاه اطلاعاتی امبیس (Embase) نشان از ارتقای کیفی تحقیقات حوزه سلامت در سالهای اخیر دارد. در حال حاضر 411 مجله علمی-پژوهشی علوم پزشکی در کشور منتشر می‌شود که 74 مجله در پایگاه استنادی وب آوساینس، 77 مجله در پایگاه پاب مد، 110 مجله در پایگاهاسکوپوس و 118 مجله در پایگاه امبیس نمایه می‌شوند.

مقایسه روند انتشارات مقالات دانشگاه‌های وزارت بهداشت و وزارت علوم را در پایگاه اسکوپوس