بزرگنمایی:

به گزارش تبسم مهر شکوفه‌ها امسال وقتی بیدار شدند که کار از کار گذشته بود. ریشه درخت‌ها به‌جای خاک در آب فرو رفته بود. خانه‌ها رودخانه شده بودند و زندگی بسیاری از انسان‌ها زیر آوار آب دفن شده بود.

بهار امسال با سیل آمد؛ شاید هم سیل با بهار. هرچه بود سیل خانه، زندگی، کار، شادی عید و امید خیلی‌ها را برد. سیل این بار خانه‌مان‌سوزتر از آتش، و تکان‌دهنده‌تر از زلزله ایران را دربرگفت.

«آق‌قلا در محاصره سیل…»، «طغیان رودخانه‌ها در 18 نقطه ایران…»، «تعداد کشته‌های سیل در ایران به 64 نفر رسید»؛ میان این‌همه خبر بد اما، سیل یک خبر خوب آورد و در شمال غرب ایران رها کرد: دریاچه ارومیه جان گرفت.

ستاد احیا دریاچه ارومیه اعلام کرده است که حجم آب دریاچه با بارش‌های اخیر از مرز 3 میلیاردمترمکعب عبور کرده و تراز دریاچه نسبت به روزهای مشابه سال قبل، 42 سانتی‌متر افزایش یافته است. همچنین تراز دریاچه نسبت به ابتدای سال آبی یعنی اول مهرماه 97، 89 سانتی‌متر بیش‌تر شده و 2 میلیاردمتر معکب آب به دریاچه وارد شده است.

جشن تولد میان سیل ناامیدی‌ها

جان‌گرفتن دریاچه ارومیه همچون خبر تولد کودکی در لابه‌لای اخبار ناگوار زلزله و سیل و حوادث طبیعی مشابه، نه‌تنها ساکنان نواحی شمال‌غرب، بلکه چندین میلیون‌نفر را در سراسر ایران خوشحال کرد و باعث شد برخلاف سال‌های قبل تعدادی از مسافران نوروزی دریاچه ارومیه را به عنوان مقصد خود انتخاب کنند.

تصاویر و ویدئوهای کوتاهی از موج‌های دریاچه ارومیه پس از چندین سال به طرز وسیعی میان کاربران شبکه‌های اجتماعی دست به دست شد و موجی از خوشحالی را به راه انداخت. آب شور دریاچه ارومیه، مرهمی بر زخم‌های عمیق و کاری سیل اخیر ایران شد.

بسیاری از مردم بر این باورند که فارغ از اقدامات دولت،  با بارش‌های شدید و برون‌رفت از خشکسالی، می‌توان آینده‌ای امیدوارکننده برای دریاچه ارومیه ترسیم کرد. مردم در این سال‌ها از عملکرد ستاد احیا دریاچه ارومیه رضایت چندان زیادی ندارند.

سهم ستاد احیا در حال خوب دریاچه ارومیه

اما محمدرضا پورمحمدی، استاندار آذربایجان شرقی معتقد است ستاد احیا، در حال خوب این روزهای دریاچه سهم مهمی دارد. او در حاشیه بازدید از دریاچه ارومیه در گفتگو گفت: لایروبی‌هایی که شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی از آجی چای تا دریاچه به طول 80 کیلومتر انجام داده، تأثیرات مثبت فراوانی داشته و بسیاری از بارش‌ها از همین طریق وارد دریاچه شده است.

او همچنین اضافه کرد که سازمان جهاد کشاورزی نیز در راستای تغییر الگوی کشت اقدامات خوبی انجام داده که منجر به کاهش 29 درصدی آب مصرفی در حوزه کشاورزی شده است و منابع طبیعی نیز در راستای مهار ریزگردها اقدامات مثبتی همچون کاشت بوته انجام داده است.

کارشناسان محیط‌زیست بر این باورند که خشک شدن دریاچه ارومیه زندگی حداقل 40 میلیون نفر را به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم به خطر می‌اندازد. شاید همین دربرگیری زیاد موضوع دریاچه باعث شد احیا آن، به یک شعار انتخاباتی تبدیل شود: «احیا دریاچه ارومیه، دستور کار اولین روز کاری‌ام خواهد بود». این وعده دکتر روحانی در تجمع‌های انتخاباتی بود.

البته کاروان تدبیر و امید از دومین جلسه هیئت دولت برای احیا دریاچه ارومیه به راه افتاد. بر همین اساس در دومین جلسه تصویب شد تا ستادی برای ساماندهی امور این دریاچه راه‌اندازی شود که 30 اقدام در این ستاد تصویب و یک برنامه‌ریزی 10 ساله برای دریاچه ارومیه در نظر گرفته شد، طبق این برنامه‌ریزی دو تا سه سال اول برای تثبیت وضعیت دریاچه تعیین شد، یعنی شرایط دریاچه از وضعیت فعلی بدتر نشود و هفت سال مابقی برای بهبود وضعیت دریاچه اختصاص یابد.

وعده کلانتری

بودجه‌ای که برای ستاد احیا دریاچه ارومیه از سوی دولت تعیین می‌شود، رقم چشمگیری است. عیسی کلانتری، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان محیط زیست در سفر اخیری که به تبریز داشت، گفت: یک هزار و 500 میلیارد تومان برای احیای دریاچه ارومیه هزینه خواهد شد.

او همچنین وعده داد که با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، در سال‌های آتی قطعاً دریاچه ارومیه احیا خواهد شد و مردم آذربایجان دریاچه خودشان را به دست خواهند آورد.

هرچند بودجه ستاد احیا دریاچه ارومیه هرسال به‌طور کامل اختصاص پیدا نمی‌کند اما موضوع این است که همان بودجه تخصیص‌داده‌شده چگونه خرج می‌شود؟ 

مسئله، مدیریت بودجه ستاد احیا دریاچه ارومیه است

مهناز اسلامی، یک فعال محیط زیست، توضیح می‌دهد: هرچند بودجه‌هایی از سوی دولت برای احیای دریاچه تصویب شده است اما تا زمانی که مدیران ستاد احیا نتوانند بودجه را مدیریت کنند، شاهد تغییرات چشمگیر و چندانی درباره دریاچه ارومیه نخواهیم بود.

به گفته خانم اسلامی، برای احیای دریاچه ارومیه، باید پروژه‌های دائمی و زیرساختی انجام شود که ازجمله آن‌ها می‌توان به «رهاسازی آب سدها» اشاره کرد که به مقدار بسیار ناچیز انجام‌گرفته و همان مقدار ناچیز هم با انتقاد نمایندگان شهرهای حاشیه دریاچه مواجه شده است.

سال‌های گذشته نیز بارش‌های بهاری در بهبود وضعیت دریاچه ارومیه و افزایش تراز آن تأثیرگذار واقع شده است. اما تابستان‌های نسبتاً گرم منطقه میزان چشمگیری از آب دریاچه را تبخیر می‌کند و بار دیگر وضعیت آن را در سطح نامطلوبی قرار می‌دهد.

تابستان همه امیدهایمان را خشک می‌کند؟ 

برای مثال در تابستان سال گذشته دمای هوا در برخی روزها به 44 درجه بالای صفر رسید. به همین خاطر سالانه 1.2 الی 1.4 میلیارد متر مکعب از آب دریاچه در فصل تابستان تبخیر می‌شود.

مسعود تجریشی، رئیس ستاد احیا دریاچه ارومیه اخیراً گفته است: دریاچه ارومیه یک حوضه آبریز بسته است که در فصل گرما بیش از 80 سانتی‌متر از تراز آن کاهش می‌یابد و این یک امر طبیعی است.

او همچنین گفته که در بدترین شرایط نیز تا پایان فصل تابستان بیش از 40 درصد آن حفظ می‌شود. به گفته تجریشی بهره‌برداری از طرح‌های انتقال آب به دریاچه ارومیه طی سال‌های آینده، میزان تبخیر در این دریاچه را جبران کرده و از کاهش وسعت آن جلوگیری می‌کند.

در هرحال دریاچه ارومیه این روزها مورد مرحمت آسمان قرار گرفته است. انتظار هم می‌رود که بعد از گذشت 3 ماه، مورد خشم گرمای تابستان قرار بگیرد. این میان نقش ستاد احیا دریاچه ارومیه دقیقاً چیست؟ اختصاص بودجه برای ستاد احیا یا صرف زمان برای دعا کردن؛ کدام‌یک برای آینده دریاچه ارومیه کارسازتر است؟