بزرگنمایی:

تبسم مهر - «تاثیر تحولات فرهنگی و اجتماعی موسیقی ایران» عنوان چهارمین نشست تخصصی بخش پژوهشی سی و چهارمین جشنواره موسیقی فجر بود که با حضور 2 مدرس مطرح دانشگاهی در تالار وحدت تهران برگزار شد.

به گزارش خبرنگار مهر ، چهارمین نشست تخصصی «گفتمان چهل سالگی موسیقی فجر» شنبه شب 27 بهمن ما با موضوع «تاثیر تحولات فرهنگی و اجتماعی موسیقی ایران» با حضور اسماعیل بنی اردلان مدرس دانشگاه و پژوهشگر و نکیسا هدایت زاده مدرس دانشگاه با مشارکت بخش پژوهش سی و چهارمین جشنواره موسیقی فجر و شبکه رادیویی «گفت و گو» در طبقه سوم تالار وحدت تهران برگزار شد.
هنر برای ایرانی‌ها یکی از نمادهای نزدیکی با خداست
رضا مهدوی دبیر بخش پژوهش سی و چهارمین جشنواره موسیقی فجر و کارشناس برنامه «سازبانگ» در ابتدای این نشست بیان کرد: بحثی که امشب مد نظر قرار دادیم دربرگیرنده جوانب زیادی است که می‌تواند در کشور رو به توسعه ایران به عنوان یکی از مهم‌ترین مباحث مورد بررسی قرار گیرد و ما امشب از شما بزرگواران می‌خواهیم تا درباره تاثیر تحولات فرهنگی و اجتماعی موسیقی ایران نظرات خود را ارائه دهند.
اسماعیل بنی اردلان پس از صحبت‌های مهدوی ضمن ارائه تعاریفی از فرهنگ و نسبت آن با موضوعات هنری گفت: قبل از هر چیزی که می‌خواهم بگویم که فهم ما از فرهنگ چیست ؟ فرهنگ از نظر ما ایرانی‌ها تاریخ تلاش معنوی مردم سرزمین ایران است که تقریبا بیان گر احوال روحی انسان‌ها را نشان می‌دهد. این موضوع به نوعی نسبت ما با رحمت الهی را نشان می‌دهد . این نسبت که اسم آن رحمت الهی است سازنده فرهنگ ماست که نماد آن برای انسان قابل فهم می‌شود. وقتی ما از هنر صحبت می‌کنیم پس طبیعتا از فرهنگی صحبت می‌کنیم که در برگیرنده دیانت است. از این سو ایرانی‌ها از طریق هنر توانستند معنویت با خداوند را از این طریق همگانی کنند. هنر نزد ما ایرانیان کاری به مثابه کشف است بنابراین تلاش ایرانی‌ها در حوزه هنر مصادقی از فرهنگ است که هنرمند در آن حجاب‌ها را برمی دارد تا به خداوند نزدیک شد. وجه اشتراک همه هنرها از موسیقی گرفته تا هنرهای دیگر در این است که همه بیان گر حس وحدت است که ما را به توحید دعوت می‌کند.
وی در ادامه صحبت‌های خود پیرامون مواجهه مردم با موسیقی و تحولات اجتماعی در این حوزه طی دهه‌های مختلف بیان کرد: اساسا هنر از جمله موسیقی در مرحله اول جنبه تعلیمی دارد. در اینجا جامعه به هنر احتیاج دارد تا انسان را از روزمرگی و نا آرامی‌ها به فکر و ارامش برساند بنابراین موسیقی در سنت ما کارکرد طبیعت را دارد که حس آرامش در آن ما را با پرسش وادار کرده و ما را از هیاهوهای دنیوی خارج می‌کند. در این راه قطعا موسیقدان و هر هنرمند دیگری دراین راه تمام تلاش خود را به کار می‌گیرد تا تمام مولفه هایی که برای کشف حقیقت دست پیدا می‌کند را به مخاطب خود القا کند.
اهالی موسیقی همیشه در جامعه تاثیرگذارند
نکیسا هدایت زاده مدرس دانشگاه هم درادامه صحبت‌های بنی اردلان به موضوع تحولات فرهنگی و اجتماعی موسیقی ایران اشاره کرد و توضیح داد: به طور حتم موسیقی همواره با فرآیندهای اجتماعی در ارتباط است. در این چهل سال ما شاهد فرآیندهای اجتماعی متغیر بودیم که بر اساس آن پدیده‌های فرهنگی موسیقی را نیز دچار تغییر کرده است. اگر بخواهیم ابتدای انقلاب را در نظر بگیریم موسیقی به عنوان تهییج کننده مردم برای انقلاب نقش موثری ایفا کرد. ما دیدیم موسیقی در دوران دفاع مقدس هم نقش بسیار پررنگی داشت. در دوره سازندگی موسیقی بود که به کمک نیاز جامعه به آرامش آمد، این موسیقی در دوره اصلاحات موجب شکوفایی موسیقی پاپ شد و تا به امروز که به دلیل رسانه‌های مختلف ، موسیقی همچنان پویاست و بستر اجتماع را برای پیشبرد اهداف اجتماعی را تغذیه می‌کند. در این راه هنرمندان همیشه جزو اولین کسانی بودند که نقش پیشگامان تحولات اجتماعی را ایفا کرده و با ذوق و خلاقیتی که داشتند روی جامعه پیرامون خود تاثیر می‌گذاشتند.
متاسفانه در تلویزیون شرایط خوبی حکمفرما نیست و بعضا موسیقی هایی تولید یا پخش می‌شود که تناسب چندانی با ارتقای گوش شنیداری مردم ندارد. اسماعیل بنی اردلان در ادامه این نشست به نقش موسیقی اصیل ایرانی در حوزه تحولات اجتماعی میان مخاطبان اشاره کرد و گفت: موسیقی اصیل ایرانی با حقیقت وجودی ما پیوند دارد و شما نمی‌توانید این حقیقت را در نسبت خاصی قرار دهید. شما می‌بینید که ایرانی‌ها در این حوزه دارای پیشرفت‌های زیادی هستن دو این اصولی است که مخاطب را به سمت خود جلب کرده و اداراکات حسی او را تحریک می‌کند. همین موضوع موجب تحول و رسیدن به تذکره و تاملی می‌کند که ما تجلی آن را در تحولات اجتماعی می‌بینیم. یکی از مهم‌ترین مصداق‌های این موضوع واقعه عاشوراست که تجلی گاه این هنر ناب ایرانی است که هم هنرمند و هم تحولات اجتماعی نقش اساسی را برای مخاطب ایفا می‌کند.
این مدرس دانشگاه تصریح کرد: دانش را نمی‌توان انکار کرد و طبیعتا امکانات جدید این فضا را فراهم می‌کند که بیان هنرمند بیشتر و گسترده‌تر شود. اما فراتر از این امکانات موضوع تربیت است که باید توسط این ابزار قدرتمند به پیشرفت هایی در عرصه فرهنگ و هنر برسیم . اگر اهمیت دادن به بازشناسی میراث گذشته نداشته باشیم آینده را نمی‌توانیم به خوبی هدایت کنیم. این امر در جامعه ای که مادی‌تر شده نقش هنرمندان را دوچندان می‌کند. هنرمندان وقتی این معرفت را پیدا کنند قطعا ابزار هم می‌تواند نقش مهمی را در این چارچوب ایفا کند .
نکیسا هدایت زاده هم در ادامه صحبت‌های بنی اردلان توضیح داد: بحث موسیقی در اخلاق هم یکی از موارد مهمی در حوزه تحولات اجتماعی است که می‌تواند به عنوان یک قدرت در قالب انتزاعی‌ترین هنر نقش مهمی را ایفا کند. شما می‌بینید که موسیقی از همان آغاز انقلاب تا کنون پررنگ‌تر از همه هنرها تاثیرات خود را در حوزه تحولات اجتماعی انجام داده است و می‌توان گفت که تاثیر گذاری این هنر بیشتر از همه هنرهاست.
رضا مهدوی در این بخش از نشست بود که به موضوع تاثیر گذاری موسیقی‌های امروزی در فرایند‌های اجتماعی و نقش مثبت ومنفی آن در تهییج اجتماع اشاره کرد و از کارشناسان حاضر خواست نظر خود را پیرامون این موضوع ارائه دهند.

وقتی موسیقی به جنبه تعلیمی و تربیتی کمتر توجه می‌کند
اسماعیل بنی اردلان در این بخش گفت : طی چند ساله اخیراتفاقات خوبی در حوزه پژوهش‌های دانشگاهی صورت گرفته که همین موضوع اتفاق مبارکی است و موجب ایجاد خط‌های جدید فکری است که نشات گرفته از توجه نسل جوان برای جهانی شدن است. اما همان طورکه گفتم غلبه ای که جهان در حوزه مادی شدن دارد دامن ما را هم گرفته و شما می‌بینید موسیقی به جنبه تعلیمی و تربیتی کمتر توجه می‌کند. اگرچه در دوران مختلف انقلاب اسلامی تاثیر موسیقی را در شور درست می‌بینیم اما مدتی است که موسیقی در شعر دارای ضعف‌های زیادی شده است و خوشبختانه همین نقدها موجب شده که پرسش ایجاد شود. همین درک بسیار خوبی است این یعنی ما آگاهی پیدا کردیم که امیدوارم مسیرش به سمت تولید موسیقی درست و با کیفیت هدایت شود.به نظر من در همین جشنواره‌ها طرح این مسائل باعث می‌شود که شما پرسش هایی را ایجاد کند . البته که پاسخ به این پرسش‌ها چندان دارای اهمیت نیست اما همین که فضایی ایجاد شده که دراین زمینه پرسش ایجاد شود اتفاق ارزشمندی است.
نکیسا هدایت زاده نیز در ادامه صحبت‌های بنی اردلان بیان کرد: با توجه به شرایط فعلی جامعه قطعا تاثیرپذیری از بیرون جامعه نیز اتفاق افتاده است ما باید بدانیم که در این زمینه کوتاهی هایی صورت گرفته که تاثیرات آن را امروز در جامعه خودمان می‌بینیم . متاسفانه ما در این زمینه آموزش‌های درستی را به مردم ندادیم و شما می‌بینید خیلی از مخاطبان هنرمندان غربی را بیشتر از هنرمندان ایرانی به واسطه پررنگ شدن تبلیغات می‌شناسند. ما باید اموزش را نه حتی تخصصی بلکه برای نسل جوان آغاز کنیم که آنها با موسیقی ایرانی ما بیگانه نشوند و به طور حتم بخشی از قوی‌ترین ابزار تبلیغ کشورمان موسیقی است. اما متاسفانه ما در حال باز کردن مجال برای ورود موسیقی غربی به ایران هستیم که تبدیل به جریان قالب ما شده است. البته با ثبت سازهای ما به نام ایران در فهرست معنوی یونسکو اتفاقاتی افتاده اما شما می‌بینید خیلی از فرهنگ‌ها در تلاشند که به صورت کاذب فرهنگ خود را جایگزین فرهنگ ما کنند. ما اگر در این حوزه عجله نکنیم قطعا با مشکلاتی مواجه می‌شویم . ما باید موسیقی ردیف دستگاهی ایران را بدانیم و این مایه تاسف است که در کلاس دانشگاه دانشجو خوانندگان غربی و آثارشان را می‌شناسند اما هیچ گونه آشنایی با موسیقی اصیل خودمان ندارد.
رسانه‌ها در تقویت گوش شنیداری ضعیف عمل کردند
وی گفت: موسیقی همیشه همراه همه انقلاب‌ها بوده و شما می‌بینید که با نام بردن بسیاری از انقلاب‌ها همه این انقلاب یک پیشینه صوتی در ذهن ما شکل می‌گیرد. به اعتقاد من این موسیقی بوده در بسیاری موارد مردم را در ایام منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی به خیابان‌ها برای تظاهرات کشانده و موجب شکل گیری جریان موثری برای پیروزی انقلاب اسلامی ایران شده است.
این مدرس دانشگاه در بخش پایانی صحبت‌های خود با اشاره به راهکارهای توسعه کیفیت در حوزه موسیقی توضیح داد: کلید حل این معما آموزش است یعنی اگر شما ذائقه شنیداری مخاطب را تربیت کنید، قطعا مخاطب هم برای شنیدن موسیقی عادت می‌کند . به عبارتی گوش او تربیت می‌شود برای شنیدن موسیقی خوب که حتی خودش از موسیقی‌های مخرب گریزان می‌شود.
بنی اردلان درباره نقش رسانه در تقویت گوش شنیداری مخاطبان برای شنیدن موسیقی درست اظهار کرد: اگر رسانه‌ها روز به روز در حال گسترش هستند نباید نگران عوارض آن بود. خود دانش می‌تواند کمک بسیار خوبی به تقویت گوش شنیداری مخاطبان داشته باشد. متاسفانه رسانه‌های ما در این حوزه ضعیف هستند گویی اینکه مدیریتی در این حوزه به ویژه در تلویزیون وجود ندارد. گرچه در رادیو اتفاقات خوبی افتاده اما متاسفانه در تلویزیون شرایط خوبی حکمفرما نیست و بعضا موسیقی هایی تولید یا پخش می‌شود که تناسب چندانی با ارتقای گوش شنیداری مردم ندارد.