بزرگنمایی:

تبسم مهر - دکتر وحید احمدی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به ضرورت تعامل میان دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی با جامعه، افزود: در نگرش جدید دنیا، دانشگاه نسل جدید باید نقش قابل ملاحظه‌ای در جامعه داشته باشد؛ چرا که اگر بخواهیم جامعه در حال تحول داشته باشیم و دگرگونی جامعه به سمت تحقق آرمان‌های بشری باشد نیازمندیم وارد کردن اثرات علمی در جامعه هستیم.
وی با تاکید بر اینکه توسعه علمی در یک جزیره جدای از جامعه امکان پذیر نیست، اظهار کرد: اگر دانشگاه‌ها به عنوان جامعه نخبگانی نتوانند در کل کشور تأثیر داشته باشند، منزوی خواهند شد و این در حالی است که رویکرد جدید دنیا نسبت به تحول و توسعه این است که دانشگاه‌ها یعنی همان "جامعه نخبگانی" که با جامعه تعامل نزدیک و اثر گذار دارند.
احمدی با بیان اینکه جامعه نخبگانی زمانی معنا دارد که کل کشور را به سمت تحول به پیش ببرند، خاطر نشان کرد: در رویکرد گذشته، دانشگاه‌ها تنها در تربیت و پرورش افراد برجسته فعال بودند ولی بر طبق نگرش جدید اعتقاد بر این است که دانشگاه‌ها جای تربیت نیروی انسانی است و این نیروی انسانی باید بتواند تحولات اساسی در همه حوزه‌های اخلاق، فرهنگ، علم و اقتصاد، مدیریت و روابط سیاسی و اجتماعی و محیط زیست ایجاد کند.
رئیس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، توسعه کشور را تنها منحصر به توسعه اقتصادی ندانست و ادامه داد: امروزه عوامل توسعه کشورها شامل توسعه همه جانبه فرهنگی، اجتماعی، محیط زیست و روابط است ولی در هر رویکرد ارتباط میان دانشگاه با جامعه مد نظر است. اگر دانشگاه می‌خواهد در حوزه‌های اقتصادی اثر گذار باشد باید با جامعه ارتباط داشته باشد.
احمدی اضافه کرد: بر این اساس نسل‌های دوم و سوم دانشگاه‌ها که پژوهش‌محور، کارآفرین و اثرگذار در چرخه اقتصادی هستند، دانشگاه‌هایی هستند که از حالت جزیره‌ای خارج شده‌اند، و طبیعی است که چنین نگرش انقلابی، هم در ارتقا دانشگاه‌ها اثر گذار است و هم برای جامعه مؤثر خواهد بود.
عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس، افزود: اینکه دانشگاه‌ها تنها در توسعه مرزهای دانش به صورت جزیره‌ای مؤثر باشند، مطرود است و در نگرش جدید ناظر بر تجربه طولانی بشری در تعامل با جامعه است و بر این اساس مشاهده می‌شود دانشگاه‌هایی که با تحول و اثرگذاری جامعه پیوند خورده‌اند، رشد داشته‌اند. نمونه این دانشگاه‌ها شامل کمبریج، استنفورد و هاروارد است که با تحولات جامعه پیوند خورده‌اند و با ارتباطاتی که در لایه‌های مختلف جامعه دارند، هم توانسته‌اند مرزهای دانش را توسعه دهند و هم خروجی آنها افراد برجسته‌ای هستند.
وی با بیان اینکه ما بدون شک باید این مسیر را طی کنیم، گفت: امروزه جامعه بشری و جامعه علمی به این امر رسیده است که به غیر از این، راه دیگری ندارد.
تعامل دانشگاه با جامعه دستوری نیست
رئیس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور با تاکید بر اینکه قطعاً ارتباط دانشگاه و مراکز پژوهشی با دانشگاه‌ها نباید دستوری باشد، خاطر نشان کرد: ایجاد چنین ارتباطی نیازمند فرهنگ سازی هم در جامعه دانشگاهی، هم در ورودی دانشگاه‌ها که شامل دانشجویان و اعضای هیأت علمی می‌شود و هم بدنه و لایه‌های مختلف جامعه بیرون دانشگاه‌ها است.
وی، جامعه، قانونگذاران و تصمیم‌گیران و دستگاه‌های مختلف مدیریتی، اقتصادی و اجتماعی را از جمله لایه‌های ارتباطی دانشگاه‌ها نام برد و اظهار کرد: با فرهنگ سازی در لایه‌های مختلف موجب می‌شود دانشجویی که وارد دانشگاه می‌شود از روز اول می‌داند که چه پروژه‌ای را با چه استادی انتخاب کند و کل طول تحصیل بر اساس برنامه‌ریزی‌های از قبل تعیین شده طی خواهد شد.
عضوی هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به نقش برنامه ریزی دانشگاه‌ها در توسعه تعامل با جامعه، اظهار کرد: از یک سو مدیریت دانشگاه‌ها باید زمینه ارتباط با جامعه را فراهم کند و از سوی دیگر نهادهای مرتبط با دانشگاه‌ها باید روابط خود را با دانشگاه‌ها ساماندهی کنند.
احمدی ادامه داد: برای توسعه تعامل دیگر نباید بر اساس برنامه ریزی‌های سنتی عمل شود و همه نهادها بر اساس یک برنامه از پیش تعیین شده پویا عمل شود.
وی با اشاره به عملکردهای نهادهایی چون وزارتخانه‌های آموزش و پرورش و علوم و تحقیقات در این زمینه، یادآور شد: باید مشخص شود که در دوره قبل از دانشگاه چه مدل آموزش‌هایی ارائه شود و در دانشگاه نیز این روند تکمیل و ادامه یابد.
احمدی با بیان اینکه امروزه در دنیا برای توسعه تعامل میان دانشگاه با جامعه برنامه "درهای باز دانشگاه‌ها" اجرایی می‌شود، گفت: در این برنامه هر دانشگاهی با برگزاری نشست‌های متعدد سعی در توسعه ارتباط را با وزارت آموزش و پرورش و دیگر مراکز مرتبط دارد. اینکه تصور شود که دانشگاه صرفاً جایی است که پروژه تحقیقاتی برای دانشجویان تعریف می‌شود اشتباه است ولی می‌توانیم در قالب اجرای پروژه‌های تحقیقاتی، طرح پویایی تعریف شود که در عین حالی که تحقیقاتی اجرایی می‌شود، نشست‌هایی با مردم و مدیران برگزار شود تا جامعه بداند که در اجرای پروژه‌ها و دستاوردها دخیل هستند. اینها سازوکارهایی است که باید در کشور پیاده سازی شود. در سال‌های اخیر دانشگاه‌های کشور تا حدودی در این زمینه وارد شده‌اند ولی تا رسیدن به وضعیت مطلوب فاصله داریم.
وی با اشاره به برنامه‌های اجرایی شده در زمینه پیوند دانشگاه با جامعه در کشورهای مختلف با تاکید بر اینکه دانشگاه‌های مهم دنیا رسالت خود را منحصر به تربیت دانشجو نمی‌بینند بلکه اثر گذاری در جامعه برای آنها مهم است، خاطر نشان کرد: به عنوان مثال در استان‌های شمالی و جنوبی کشور با مسائل مختلفی چون زیست محیطی، اشتغال و بحران از بین رفتن فرهنگ بومی منطقه مواجه هستند و دانشگاه‌های منطقه می‌توانند در سطح استان و منطقه نشست‌های تخصصی با حضور آحاد مختلف مردم برگزار کند.
رئیس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور با بیان اینکه لازم نیست برای رفع این معضلات پروژه تحقیقاتی تعریف شود، افزود: در دانشگاه‌های نسل جدید نظام آموزشی دانشگاه‌ها از کلاس محور بودن باید خارج شوند و با این دید به نظر من باید برای مدیریت دانشگاه‌ها از نظام سنتی خارج شد.
زبان مشترک میان دانشگاه و جامعه
احمدی با بیان اینکه در حال حاضر شاخصی برای ارزیابی میزان اثر گذاری دانشگاه‌ها در جامعه نداریم و باید این امر در نظام ارتقا و ارزیابی دانشگاه‌ها دیده شود، گفت: نمی‌توان انتظار داشت که به یک باره زبان مشترک میان دانشگاه و جامعه ایجاد شود بلکه زبان مشترک با توسعه تعاملات به دست می‌آید.
وی برگزاری "درهای باز دانشگاه‌ها" را زمینه‌ای برای ایجاد زبان مشترک دانست و گفت: در ابتدای اجرای این برنامه به صورت کلیشه‌ای بود و برخی از مدارس تنها برخی از آزمایشگاه‌های خاص را بازدید می‌کردند ولی با افزایش تقاضا این برنامه با رویکردهای جدیدتری برگزار می‌شود.
رئیس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور با اشاره به تجربیات دانشگاه‌های ژاپنی و اروپایی در اجرای برنامه درهای باز دانشگاه‌ها، خاطر نشان کرد: همه این دانشگاه‌ها این برنامه را با مدل‌های جدیدی اجرایی کردند و همه آنها نیز به دنبال ایجاد زبان مشترک هستند.
احمدی با تاکید بر اینکه نگران شکست خورد تعاملات میان دانشگاه‌ها و جامعه به دلیل نبود زبان مشترک نیستم، ادامه داد: من اعتقاد دارم برنامه‌های پویا می‌تواند تغییرات لازم را از استادان دانشگاه‌ها، دانشجویان، مردمان یک منطقه و برنامه‌ریزان ایجاد کند و نمونه‌های موفقی در این زمینه داشتیم که نمونه آن بازدید دانش آموزان از آزمایشگاه‌های دانشگاه‌ها بود که مشاهده کردیم برخی از آنها خلاقیت‌های جالبی را ارائه دادند و ما را تشویق به واگذاری برخی پروژه تحقیقاتی به دانش آموزان کرد.
وی این امر را اثرگذاری دانشگاه بر جامعه دانست و تاکید کرد: تجربه ثابت کرده است هر جا ارتباط میان دانشگاه با نهادی ایجاد شده، منجر به توقف نشده و ادامه‌دار بوده است.
عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس توسعه تعاملات دانشگاه با جامعه، ایجاد دیدگاه‌های تحولی در جامعه می‌شود، افزود: این امر به ویژه در حوزه علوم انسانی رخ می‌دهد. بسیاری از انتقاداتی که در زمینه اثر گذار نبودن پروژه‌های علوم انسانی می‌شود، به دلیل عدم پیوندهای مردمی است. از این رو اعتقاد جدی دارم که اگر دانشگاه می‌خواهد بماند و متحول شود و ارتقا یابد، مسیر ناگزیر آن پیوند با جامعه است.
نقش رسانه‌ها در ارتقا تعاملات
احمدی با بیان اینکه در دانشگاه‌ها رشته‌های مختلفی در حوزه ارتباطات اجتماعی راه اندازی شده است، گفت: هر کدام از این رشته‌ها یک دانش است از این رو نباید انتظار داشته باشیم که هر مدیری و مسؤولی زبان مردمی و اثر گذار داشته باشد ولی آن مدیر و مسؤول ملزم به ایجاد ساز و کار زبان مشترک با جامعه است.
وی با اشاره به نقش روابط عمومی دستگاه‌ها، افزود: متأسفانه بسیاری از روابط عمومی دستگاه‌ها غیر حرفه‌ای هستند و همچنان با سازوکارهای تعامل با جامعه و ابزار لازم را در اختیار ندارند و در نتیجه ارتباطات لازم را نمی‌توانند ایجاد کند و به نظر می‌رسد که این افراد را لازم است در دوره‌های بین‌المللی آموزش‌های لازم را ببینند.
رئیس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور به نقش رسانه‌ها در توسعه این تعامل اشاره کرد و ادامه داد: در حال حاضر افرادی وارد این عرصه شده‌اند که رشته تحصیلی مرتبط داشتند ولی صرفاً داشتن مدرک رسمی این رشته برای توسعه تعاملات کافی نیست. ما نیازمند این هستیم که فرد در رشته کاری خود خلاقیت و دلبستگی داشته باشد.
وی با تاکید بر ضرورت تهیه اخبار خلاقانه خارج از چارچوب‌های سنتی، اظهار کرد: تصور بر این است برخی اوقات مدیران تصورشان بر این است که اجازه ظهور خلاقیت‌ها در محیط رسانه‌ها داده نمی‌شود. که ما در این زمینه جلساتی را با مدیران روابط عمومی‌ها و مسؤولان رسانه‌ها در این زمینه داشتیم و من در این جلسات اعلام کردم که در روابط عمومی‌ها آنقدر روابط رسمی حاکم بوده است، که فاصله ما را تا رسیدن به ارتباطات ارگانیک میان دستگاه‌ها با جامعه، زیاد کرده است.
احمدی با بیان اینکه تصور غالب ما درباره روابط عمومی‌ها به عنوان دروازه ورودی – خروجی و یا Gate Way است، خاطر نشان کرد: این در حالی است که باید رویکرد ما نسبت به روابط عمومی‌ها، این باشد که به صورت حرفه‌ای مسائل دستگاه را بشناسند، افق آینده را ببیند و با مخاطبان خود آشنایی داشته باشند تا بتوانند تعاملات با جامعه را ایجاد کنند.
وی با تاکید بر اینکه مأموریت روابط عمومی‌ها صرفاً تنظیم خبر نیست، اضافه کرد: گاهی اوقات مشاهده می‌شود که تهیه کردن یک کلیپ مناسب بسیار اثر گذار در جامعه است.
احمدی از تهیه طرحی با عنوان "تعریف مدل ارائه دستاوردهای دانشگاه‌ها و مراکز آموزش و پژوهشی" خبر داد و گفت: تهیه این طرح در مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور در دستور کار قرار دارد و در تلاش هستیم تا مدل مناسب برای ارائه دستاوردهای پژوهشی دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی عرضه کنیم.
وی با تاکید بر اینکه روش‌های فعلی برای انعکاس اخبار علمی ناموفق بوده است، یادآور شد: گزارش‌ها از سوی روابط عمومی‌ها و رسانه‌ها ارائه می‌شود ولی نه مخاطبان متوجه دستاوردها شدند و نه خود دانشگاه توانسته است دستاورد خود را به جامعه معرفی کند.
این محقق حوزه فناوری در عین حال با بیان اینکه در 10 سال اخیر نظام خبر دهی کشور، حرفه‌ای‌تر شده است، اظهار کرد: ولی تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله داریم ضمن آنکه نظام تحولی اقتضا می‌کند که افراد با روش‌های نوین‌تر و اثرگذارتر وارد شوند.
به گفته وی اگر دانشگاهی می‌خواهد اثرگذاری اجتماعی بالایی داشته باشد باید ارتباطات اجتماعی خود را از طریق ابزار خبر دهی، Mass Media‌ها و فضای مجازی توسعه دهد.
خلاهایی که مانع توسعه ارتباط دانشگاه با جامعه شده است
احمدی با اشاره به موانع موجود در کشور در زمینه عدم ارتباط میان دانشگاه و جامعه، با تاکید بر اینکه مهمترین خلأ موجود در این زمینه فرهنگی است، گفت: بسیاری مهمترین دلیل این امر را کمبود اعتبارات می‌دانند ولی به نظر می‌رسد که خلاءهای فرهنگی و نبود مدیریت کارآمد در این زمینه بیشترین سهم را دارد.
وی در عین حال با تاکید بر اینکه معتقدم هستم که باید مدیریت صحیح در این زمینه داشته باشیم، یادآور شد: ولی از همه مهمترین عامل فرهنگ سازی است و هر کسی در هر جایگاهی که هست این سوال را از خود بپرسد که چه باید انجام دهد تا نقش خود را ایفا کند.
احمدی، نبود آینده نگاری درست را از دیگر خلاءهای موجود در ایجاد تعاملات میان دانشگاه‌ها و جامعه عنوان کرد و افزود: بسیاری از برنامه‌های آینده نگاری به صورت ایده آلی طراحی می‌شود و در این برنامه‌ها همه موارد دیده می‌شود که این امر یک اقدام درست است ولی از سوی دیگر دستیابی به همه آن اهداف میسر نیست.
رئیس مرکز تحقیقات سیاست علمی مدیریت‌های پراکنده را از دیگر خلاءهای این حوزه نام برد و گفت: در یک دوره‌ای برنامه 5 ساله و افق آینده نداشتیم و با تدوین 6 برنامه ملی توسعه و افق چشم‌انداز نشان دادیم که در حال برنامه‌ریزی هستیم ولی الان که 40 سال تجربه را در پشت سر داریم، باید اولویت بندی‌های واقعی را شناسایی کنیم و خلاءها و به هم ریختگی‌های روابطی که موجود است را ساماندهی کنیم.
وی با بیان اینکه بسیاری از اعتبارات به صورت موازی هزینه می‌شود، گفت: اگر هزینه کرد این اعتبارات هدایت شده باشد و تداخلات برداشته شود می‌تواند مشکلات موجود مرتفع می‌شود.
به گزارش ایسنا، از سوی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور اولین همایش "تعامل نظام دانشگاهی و فضای اجتماعی: ضرورت‌ها، مبانی و راهکارها در روز دوشنبه 29 بهمن ماه برگزار می‌شود.
در این همایش در خصوص موضوعانی چون چیستی و انواع فضای اجتماعی و عوامل تأثیر گذار و تقویت آن، رویکردهای نظری گوناگون به تعامل نظام دانشگاهی و فضای اجتماعی، شاخص‌های ارزیابی میزان پیوند نظام دانشگاهی و جامعه، بررسی و تحلیل نمونه‌های موفق بین‌المللی در برقراری پیوند میان نظام دانشگاهی و فضای اجتماعی، الگویابی و ارائه سازوکارهای تقویت ارتباط میان نظام دانشگاهی و فضای اجتماعی ایران، نقش گفت و گوهای اجتماعی در نظام دانشگاهی، ظرفیت‌ها و خلاءهای اسناد بالادستی کشور در راستای تعامل دانشگاه با جامعه، رویکرد تاریخی به مقوله ارتباط دانشگاه با فضای اجتماعی و نقش رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی در تقویت ارتباط دانشگاه با فضای اجتماعی بحث و تبادل نظر خواهد شد.
انتهای پیام