بزرگنمایی:

تبسم مهر - تهران - ایرنا - مالیات بر دستمزد با اینکه فقط حدود چهار درصد از کل درآمدهای مالیاتی را شامل می‌شود اما در سال‌های اخیر به دلیل اثرگذاری در تحقق عدالت مالیاتی، به یکی از بندهای مهم قوانین بودجه تبدیل شده است تا کسانی که حقوق کمتری دریافت می‌کنند را از تور مالیاتی خارج کند.

به گزارش روز جمعه خبرنگار اقتصادی ایرنا، یکی از مهمترین پایه‌های مالیاتی که درآمد پایداری را برای تامین هزینه‌های عمومی کشور ایجاد می‌کند، مالیات بر حقوق است.
براساس تعریف قانونگذار، درآمدی که شخص حقیقی در خدمت شخص دیگر (اعم از حقیقی یا حقوقی) در قبال تسلیم نیروی کار خود بابت اشتغال در ایران برحسب مدت یا کار انجام یافته به طور نقد یا غیرنقد تحصیل می‌کند، مشمول مالیات بر درآمد حقوق است.
قانونگذار البته در هنگام تدوین قوانین مربوط به مالیات بر حقوق، موضوع عدالت مالیاتی را نیز در نظر داشته و تمهیداتی اندیشیده است تا کسانی که حقوق بیشتری دریافت می‌کنند مالیات بیشتری بپردازند و دارندگان حقوق‌های کمتر نیز یا از پرداخت این نوع از مالیات معاف اند و یا مالیات حقه را با نرخ‌های کمتری می‌پردازند. به همین دلیل هر ساله در قانون بودجه سنواتی میزان معافیت مالیاتی تدوین و تصویب و مالیات بر درآمد حقوق افراد نیز در هر سال بر مبنای معافیت تصویب شده در قانون بودجه همان سال محاسبه می‌شود.
براساس همین روال، امسال نیز نمایندگان مجلس شورای اسلامی رقم 276 میلیون ریال را به عنوان سقف معافیت مالیاتی حقوق سالیانه کارکنان در نظر گرفته اند یعنی حقوق ماهیانه 23 میلیون ریال از مالیات معاف است.
** چشم انداز معافیت‌ها در سال 98
در لایحه بودجه سال آینده، سقف معافیت مالیاتی کارکنان دولتی و غیردولتی مبلغ 276 میلیون ریال در سال تعیین شده است اما کمیسیون تلفیق بودجه مجلس، این میزان معافیت را به 330 میلیون ریال افزایش داده است که سبب می‌شود از میزان درآمدهای پیش بینی شده دولت از این محل کاسته شود.
براساس مصوبه‌های این کمیسیون و در صورت تصویب نهایی مجلس، «نرخ مالیات بر کل درآمد کارکنان دولتی و غیردولتی اعم از حقوق و مزایای فوق العاده و کارانه (به استثنای تبصره‌های 1 و 2 و ماده 86 قانون مالیات‌های مستقیم و اصلاحات بعدی آن و با رعایت ماده 5 قانون اصلاح پاره ای از مقررات مربوطه به اعضای هیات علمی مصوب 16 اسفند 68 با اصلاحات و الحاقات بعدی) مازاد بر مبلغ مذکور تا 1.5 برابر آن مشمول مالیات سالانه 10 درصد و نسبت به مازاد 1.5 تا 2.5 برابر آن مشمول مالیات سالانه 15 درصد و نسبت به مازاد 2.5 و 4 برابر آن مشمول مالیات سالانه 20 درصد و نسبت به مازاد 4 برابر مشمول مالیات 25 درصد است.
اعضای این کمیسیون مقرر کردند میزان معافیت مالیاتی موضوع مواد 57 و 101 قانون مالیات‌های مستقیم یعنی کسانی که هیچ درآمدی ندارند و یاکسانی که در موعد مقرر اظهارنامه مالیاتی ارایه می‌کنند، نیز سالانه مبلغ 216 میلیون ریال تعیین شود.
** آخرین وضعیت درآمد دولت از مالیات بر دستمزدها
با این حال نگاهی به عملکرد بودجه امسال دولت گویای آن است که تا پایان آذرماه امسال دولت از محل مالیات بر حقوق کارکنان اعم از دولتی و غیردولتی در مجموع 78 هزار و 400 میلیارد ریال درآمد کسب کرده در حالی که طبق پیش بینی‌ها باید در این مدت 89 هزار و 600 میلیارد ریال به خزانه دولت واریز می‌شد و تا پایان سال این رقم به 118 هزار و 500 میلیارد تومان می‌رسید.
طبق آمار بانک مرکزی، از رقم محقق شده مربوط به مالیات بر حقوق کارکنان، 38 هزار و 100 میلیارد ریال به کارکنان بخش عمومی و 40 هزار و 300 میلیارد ریال به کارکنان بخش خصوصی اختصاص دارد که به ترتیب نسبت به پارسال 5.6 درصد و 17.4 درصد رشد داشته اند.
همچنین نگاهی به لایحه بودجه سال آینده نشان می‌دهد که پیش بینی دولت از درآمدهای مالیاتی کارکنان بخش عمومی بیش از 69 هزار و 600 میلیارد ریال و از بخش خصوصی 64 هزار و 200 میلیارد ریال است تا در مجموع 133 هزار و 800 میلیارد ریال درآمد از این محلس کسب کند.
بنابراین می‌توان گفت که مالیات بر دستمزد حدود 10 درصد از کل مالیات‌های مستقیم و حدود 4 درصد از کل درآمدهای مالیاتی دولت را به خود اختصاص می‌دهد.
** ابزاری برای گسترش عدالت مالیاتی
با اینکه در سال‌های گذشته در قوانین بودجه سقف معافیت مالیاتی دستمزدها تعیین می‌شد، چندسالی است که مجلسی‌ها قصد دارند با افزایش پلکانی ضرایب، میزان اخذ مالیات را از کسانی که دستمزدهای بالا دریافت می‌کنند، بیشتر کنند.
اما پاسخ اینکه چرا این ردیف درآمد مالیاتی برای دولت و مجلس اهمیت دارد، بسیار ساده است؛ دولت درآمد حاصل از مالیات بر دستمزدها را سهل الوصول می‌داند که به راحتی قابل احصا و دریافت است و در مقایسه با دیگر ردیف‌های «مالیات بر درآمد» همچون مالیات بر مشاغل، یکی از کم دردسرترین درآمدهای مالیاتی است.
با این حال مجلسی‌ها به این موضوع همانند ابزاری برای برقراری عدالت مالیاتی می‌دانند و بر این باورند که باید از کسانی که درآمدهای بیشتری دارند، مالیات بیشتری به صورت پلکانی اخذ کرد تا بار ناشی از تحقق درآمدهای مالیاتی دولت به دوش کارگران و کارمندان قرار نگیرد که در سطوح پایین دستمزدها قرار می‌گیرند.
همچنین به باور کارشناسان اقتصادی، در شرایط تورمی، افزایش معافیت‌های مالیاتی در بخش درآمدها به منزله کمک‌های غیرمستقیم و حتی یارانه ای دولت به اقشار متوسط است که در کوران رشد قیمت‌ها بتوانند سبد معیشتی خانواده خود را حفظ کنند.
** مالیات بر درآمد حقوق چگونه محاسبه می‌شود؟
سازمان مالیاتی به تازگی روش محاسبه مالیات بر درآمد حقوق در سال 97 را برای تنویر افکار عمومی مشخص کرده و نوشته است: در محاسبه مالیات بر درآمد حقوق، علاوه بر در نظر گرفتن میزان معافیت مشخص شده در قانون بودجه، دو هفتم حق بیمه پرداختی بیمه شدگان تامین اجتماعی نیز براساس بخشنامه سازمان امور مالیاتی کشور از مالیات بر درآمد حقوق معاف است و در هنگام محاسبه مالیات این معافیت نیز لحاظ می‌شود.
براساس این بخشنامه، اگر حقوق‏بگیران بیمه شده سازمان خدمات درمانی و یا سایر موسسه‌های بیمه گر ایرانی باشند کل سهم بیمه پرداختی آنها از مالیات بر درآمد حقوق معاف است.
براساس آنچه در بودجه 1397 تصویب شده، مازاد بر این مبلغ تا سه برابر آن مشمول مالیات سالانه 10 درصد است. یعنی کسی که حقوق کمتر از 92 میلیون ریال دریافت می‌کند، مشمول پرداخت مالیات بر درآمد حقوق با نرخ 10 درصد می‌شود.
با این اوصاف کسی که 92 میلیون ریال حقوق ماهیانه دریافت می‌کند، 23 میلیون ریال از حقوق فرد یادشده از مالیات معاف خواهد بود و برای 69 میلیون ریال باقیمانده باید 6 میلیون و 900 هزار ریال مالیات بپردازد؛ در این مثال‏ها، مالیات بر درآمد حقوق بدون در نظر گرفتن معافیت‌های مربوط به حق بیمه پرداختی از سوی حقوق بگیران محاسبه شده است.
در بودجه امسال، نمایندگان مجلس شورای اسلامی تصویب کردند حقوق مازاد بر سه برابر تا چهار برابر سقف تعیین شده، مشمول نرخ 15 درصد خواهد بود. فرض کنید کسی 115 میلیون ریال حقوق ماهیانه دریافت می‌کند؛ وی برای 23 میلیون ریال از حقوق ماهیانه خود از پرداخت مالیات معاف است. مازاد بر سه برابر آن، یعنی 69 میلیون ریال از حقوق وی نیز مشمول مالیات با نرخ 10 درصد است و برای این بخش باید 6 میلیون و 900 هزار ریال مالیات بپردازد. مازاد بر چهار برابر حقوق وی، یعنی 23 میلیون ریال باقیمانده نیز مشمول نرخ 15 درصد خواهد شد و 3 میلیون و 450 هزار ریال مالیات بر این بخش تعلق می‌گیرد.
این بدان معناست که کسی که 115 میلیون ریال حقوق دریافت می‌کند در مجموع باید 10 میلیون و 350 هزار ریال به عنوان مالیات بر درآمد حقوق بپردازد.
نرخ مالیات برای حقوق مازاد بر 4 تا 6 برابر سقف تصویب شده 25 درصد تعیین شده است. یعنی اگر کسی 161 میلیون ریال حقوق ماهیانه دریافت می‌کند، مالیاتی که باید برای 115 میلیون ریال آن پرداخت می‌کند همان 10 میلیون و 350 هزار ریالی است که در بند قبلی محاسبه شد.
وی مازاد برآن، برای 46 میلیون ریال باقیمانده نیز باید مالیاتی با نرخ 25 درصد، یعنی 11 میلیون و 500 هزار ریال بپردازد. چنین فردی در مجموع 21 میلیون و 850 هزار ریال مالیات می‌پردازد.
** شیوه پلکانی مالیات ستانی در سال 98 به چه معناست؟
شیوه پلکانی مالیات ستانی از صاحبان درآمد حقوق نیز در سال آینده به این گونه است، کسانی که درآمد آنها مازاد بر 6 برابر سقف معافیت مالیاتی تعیین شده باشد باید برای مازاد آن مالیات را با نرخ 35 درصد پرداخت کنند. یعنی کسی که حقوق ماهیانه وی بیشتر از 161 میلیون ریال است به ازای هر مبلغی که بالاتر از این رقم برود، باید 35 درصد مالیات پرداخت کند.
بنابراین اگر کسی حقوق ماهیانه اش 200 میلیون ریال باشد، وی برای 161 میلیون ریال از حقوق خود، 21 میلیون و 850 هزار ریال مالیات پرداخت خواهد کرد؛ برای 39 میلیون ریال باقیمانده نیز باید 13 میلیون و 650 هزار ریال مالیات اضافی بپردازد. یعنی کسی که 200 میلیون ریال حقوق دریافت می‌کند ماهیانه در مجموع 35 میلیون و 500 هزار ریال مالیات پرداخت خواهد کرد.
شیوه محاسبه پلکانی برای مالیات بر درآمد حقوق علاوه بر آنکه به دولت در تامین هزینه و مخارج عمومی کمک می‌کند به عدالت نزدیک‌تر است و به با سازوکاری هوشمندانه کسانی را که حقوق کمتری دریافت می‌کنند از تور مالیاتی خارج می‌کند و از کسانی که حقوق‌های بالاتر دریافت می‌کنند مالیات را با نرخ‌های بالاتری دریافت می‌کند.
گزارش از لیلا جودی
اقتصام*2025 ** 2023
انتهای پیام /*