بزرگنمایی:

تبسم مهر - در حالیکه دولت تصمیم داشت سال 98 اصلاح صف یارانه بگیران را به استانداران بسپارد که چند روزپیش کمیسیون تلفیق بااین موضوع مخالفت کرد و همچون سالهای گذشته توپ را به زمین دولت بازگرداند.

به گزارش خبرنگار مهر ، یارانه نقدی که دیگر تبدیل به یکی از بندهای مهم نظام اقتصادی کشور شده است، سال‌های زیادی است که در صف اصلاح از سوی متولیان امر قرار گرفته است؛ چه از زمان دولت دهم که اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها کلید خورد، چه در دولت یازدهم و دوازدهم که هر ساله شعار اصلاح این قانون سر داده شد.
درواقع با گذشت نزدیک به 8 سال از اجرای این قانون مهم، هنوز هم سازوکار اصلاح پرداخت یارانه نقدی و حذف اقشار پردرآمد مشخص نیست و دولت و مجلس با پاسکاری‌های پی در پی اصلاح قانون را به تعویق می‌اندازند.
این در حالی است که به اذعان کارشناسان اقتصادی و حتی اعضای دولت و مجلس، روال کنونی پرداخت یارانه نقدی به هیچ عنوان منطق اقتصادی ندارد و نوعی چالش نیز محسوب می‌شود چراکه واریز پول به حساب بیش از 78 میلیون نفر از جمعیت نزدیک به 82 میلیون نفری کشور، موجب شده طی سال‌های اخیر سهم قانونی بخش «بهداشت و درمان» و «صنعت و تولید» از هدفمندی یارانه ها، نادیده گرفته شود و قانون از مسیر و هدف اصلی خود خارج شود.
از سوی دیگر نیز، با توجه به عدم تغییر مبلغ یارانه نقدی با وجود تغییرات نرخ تورم، خط فقر و کاهش ارزش پایه پولی طی سال‌های گذشته، نمی‌توان گفت که واریز ماهانه 45 هزار و 500 تومان توانسته است گره ای از مشکلات معیشتی مردم باز کند بلکه تنها موجب شده سالانه مبلغی در حدود 42 هزار و 500 میلیارد تومان از بیت المال مورد استفاده نادرست قرار گیرد.

مهدی پازوکی کارشناس اقتصادی به خبرنگار مهر می‌گوید: وضعیت توزیع یارانه‌های نقدی در کشور به هیچ وجه منطقی نیست. روند واریز یارانه باید اصلاح شود زیرا در حال حاضر همه افراد جامعه از دهک‌های مختلف درآمدی در صف مشمولان دریافت یارانه نقدی قرار دارند.
وی با بیان اینکه اصلاح نحوه واریز یارانه نقدی ضروری است، ادامه می‌دهد: از سال 89 که هدفمندی یارانه‌ها کلید خورد تا سال 94 میزان بودجه ای که دولت برای این بخش هزینه کرد 2 برابر بودجه طرح‌های عمرانی بوده است؛ تخصیص کمتر از 50 درصد بودجه طرح‌های عمرانی هم به بیکاری دامن زده است و هم به دلیل اینکه این حوزه نیاز به بیش از 500 هزار میلیارد تومان دارد، زمان اتمام پروژه‌ها را بسیار طولانی کرده است.
پازوکی می‌گوید: برای اداره منطقی و صحیح اقتصاد کشور، باید یارانه‌های نقدی به درستی هدفمند و تعیین تکلیف شود در غیر این صورت نه تنها از بار مشکلات کاسته نمی‌شود بلکه تشدید نیز خواهد شد.
سرنوشت تکراری یارانه نقدی در سال 98
بر این اساس، دولت در بودجه سال 98 که از فردا در صحن علنی مجلس مورد بررسی قرار خواهد گرفت، پیشنهاد داده بود که استانداران بنا بر اطلاعات موجود در استانها، حذف سه دهک بالای درآمدی را کلید بزنند.
دولت پیش بینی کرده بود که در صورت حذف اقشار پردرآمد، مبلغ باقی مانده صرف تکمیل طرح‌های عمرانی هر استان شود تا از این طریق هم نظام پرداخت یارانه نقدی اصلاح شود هم تا حدودی طرح‌های عمرانی، به سمت تکمیل شدن پیش روند.
با این حال کمیسیون تلفیق مجلس که وظیفه رسیدگی به لایحه بودجه را دارد، طی بررسی هایی که انجام داد اعلام کرد که با این پیشنهاد دولت مخالف بوده و نمی‌تواند موضوع حذف اقشار پردرآمد را به استانداران بسپارد و دولت باید خود اقدام به حذف سه دهک بالای درآمدی جامعه کند.
این تصمیم کمیسیون تلفیق نه تنها تصمیم جدیدی نیست بلکه هر ساله در بودجه گنجانده می‌شود و هر ساله نیز به اجرا در نمی‌آید؛ به گونه ای که این مساله تبدیل به یکی از مباحث دائمی بودجه طی سنوات گذشته شده است و صرفا روی کاغذ نوشته می‌شود بی آنکه قدم موثری در راستای اجرای آن برداشته شود.
مجلس باید به این موضوع بپردازد که راه حلی اساسی، دقیق و کارشناسی برای اصلاح نظام واریز یارانه نقدی پیدا کند.
قطعا نمایندگان مجلس و اعضای دولت در پی ساماندهی وضعیت اقتصادی کشور و بهبود سطح رفاه جامعه هستند اما اینکه توجه «عملی» و «دقیق» به اصلاح نظام توزیع یارانه نقدی نمی‌کنند، جای نقد دارد.
دورریز منابع مالی کشور آن هم در شرایط جنگ اقتصادی و افزایش فشار به قشر کم درآمد جامعه، فاقد هر گونه منطق و ادله کارشناسی است.
تاریخچه پاسکاری اصلاح یارانه میان دولت و مجلس
در ادامه نگاهی به روند تصمیمات دولت و مجلس طی سال‌های گذشته برای اصلاح نظام توزیع یارانه نقدی می‌کنیم.
متولیان دولت دهم تصمیم داشتند با خوشه بندی، وضعیت درآمدی متقاضیان را مشخص و بر آن اساس مشمولین دریافت یارانه را مشخص کنند اما این سیاست نتیجه ای نداد و دولت هر ماه مبلغ 45500 تومان به حساب 77 میلیون ایرانی واریز کرد.
در نهایت دولت دهم بدون اتخاذ سیاستی مناسب، با پرداخت سالانه حدود 42 هزار میلیارد تومان یارانه نقدی، پروژه بزرگ هدفمندی یارانه‌ها را به دولت یازدهم تحویل داد.
با آغاز به کار دولت یازدهم و وعده متولیان جهت غربالگری یارانه بگیران، امیدها برای ساماندهی قانون هدفمندی قوت گرفت.
در همین بحبوحه دولت تصمیم گرفت که در فروردین ماه سال 93 فاز دوم هدفمندی را کلید بزند و از طریق ثبت نام مجدد، لیست یارانه بگیران را سامان دهد، اما در نهایت طی 10 روز 73 میلیون نفر برای دریافت یارانه متقاضی شدند و به این ترتیب بود که دولت نتوانست از طریق بازیابی اطلاعات مردم، صف یارانه بگیران را چندان خلوت کند، البته حذف خارج نشینان در اسفند سال 93 نکته مثبتی به شمار می‌آمد که طبق برآوردها موجب شد در مجموع 50 هزار و 886 نفر از لیست یارانه بگیران حذف شوند.
آغاز سال 94 همزمان با الزام بودجه ای دولت مبنی بر حذف افراد غیرنیازمند از لیست یارانه بگیران بود؛ دولت بدون هیچ توضیحی، 4 میلیون نفر از یارانه بگیران را حذف کرد که این مساله اعتراضات گسترده ای را در پی داشت به گونه ای که دولت در خرداد سال 94 سامانه ای را برای بازگشت افراد حذف شده به صف یارانه (در صورت تایید وزارت کار) راه اندازی کرد و به این ترتیب، یک میلیون نفر دوباره مشمول دریافت یارانه شدند.
با ورود به سال 95، مجلس دولت را به حذف 24 میلیون متقاضی دریافت یارانه از طریق حذف شش گروه درآمدی مشخص و سه دهک بالایی جامعه که درآمد بالای سه میلیون تومان داشتند، ملزم کرد و در حالی که وظیفه قانونی دولت سامان بخشیدن به مشمولان دریافت یارانه بود اما دولت با عدم استقبال از این مساله اعلام کرد که توان حذف این تعداد یارانه بگیر را ندارد و در نهایت نیز، طبق آمار کمیسیون برنامه و بودجه مجلس طی سال 95، تعداد690 هزار و 690 نفر حذف شدند.
بر این اساس؛ با پایان یافتن عمر دولت یازدهم و شروع به کار دولت دوازدهم کارشناسان اقتصادی اظهار می‌کردند که با توجه به شرایط موجود، قطعا در این دوره شاهد مطلوب سازی صف یارانه بگیران خواهیم بود.
در نهایت نیز در لایحه بودجه پیشنهادی، دولت اعلام کرد که قصد دارد بودجه مربوط به یارانه نقدی را نصف کند و این بودجه را به مبلغ حدود 20 هزار میلیارد تومان برساند که این کاهش بودجه، منجر به حذف 34 میلیون نفر یارانه بگیر می‌شد، اما مجلس در جلسات بررسی لایحه بودجه 97، با این بند از لایحه موافقت نکرد و با این مخالفت، لیست یارانه بگیران همچون گذشته بدون تغییر ماند.