بزرگنمایی:

تبسم مهر - تهران - ایرنا - پژوهشگر موسیقی ایران در نشست سی ام « آیین آواز» گفت: شناخت ما از فرهنگ آوازی خودمان بسیار کم است و باید در این زمینه اطلاعات خود را بالا ببریم.

به گزارش روز چهارشنبه گروه فرهنگی ایرنا ،سی‌امین نشست تخصصی آموزشی آیین آواز در فرهنگسرای ارسباران برگزار شد.
بهمن کاظمی که با عنوان «بررسی آوازهای دوره نخست ضبط صفحه در موسیقی ایرانی» به همراه جاوید عباسی فلاح خواننده و مدرس آواز (به عنوان کارشناس مجری نشست) در بخش مبحث فنی و تئوریک ماه شرکت داشت در سخنانش تأکید کرد: «شناخت ما درباره فرهنگ و موسیقی و به ویژه فرهنگ آوازی خودمان بسیار کم است».
وی برای مستندسازی صحبت‌هایش به پخش یک فایل صوتی شامل سؤال از برخی دانشجویان دانشگاه تهران درباره نام و تعداد کتاب‌های حافظ شیرازی پرداخت که با پاسخ‌هایی غیرکارشناسی و نامنتظر از سوی این گروه از نخبگان کشورمان روبرو شده بود.
کاظمی افزود: «امروز خیلی‌ها می‌گویند من ردیف آوازی زنده‌یاد طاهرزاده را کار کرده‌ام اما ردیف طاهرزاده واقعاً کجاست؟ اصلاً آیا چنین ردیفی وجود خارجی دارد؟ من سی ردیف آوازی را شنیده‌ام و در اختیار دارم که می‌توانم در اختیار شما بگذارم. صفحات دوره اول ضبط موسیقی ایرانی را خود من به ایران آوردم. شما اگر معیاری در دسترستان نباشد چگونه تشخیص می‌دهید که مثلاً در دوره ناصری چگونه می‌خوانده‌اند؟ باید نسبت به خوانندگان شناخت بیشتری داشته باشیم، دهان‌ها و لحن‌ها را بشناسیم. حالت دهان کسی که قرائت قرآن می‌کند با کسی که به شیوه جاهلی آواز می‌خواند متفاوت است».
وی در تکمیل صحبت‌هایش گفت: «شناخت مخاطبان موسیقی آوازی درباره خوانندگان خیلی کم است».
کاظمی در ادامه با نمایش نمایش اسلاید استوانه‌های مومی یا لوله‌های موسوم به فونوگراف توضیح داد: «صدای سیدرحیم اصفهانی روی این لوله‌ها ضبط شده است. این آواز سیدرحیم در واقع همان الگوی تحریری طاهرزاده بوده است. این آواز توسط سیدرحیم در دستگاه ماهور خوانده شده است. راست پنجگاه دو بخش داشته، بخش اول گشایش و بخش بعدی پنجگاه که معادل گوشه فعلی یا فیلی امروز است. ما پنج دوره ضبط صفحه داشتیم.
نخستین ضبط در سال 1284 با به یادگار گذاشتن حدود دویست صفحه انجام شد، در همکاری حسینقلی و میرزا عبدالله با پانزده خواننده دیگر که خوانندگان بزرگی از کل کشور را شامل می‌شدند و برخی از آنها عبارت بودند از: حسن خان کماجی، غفار میرزا محمد خان، قربان‌خان که خواننده‌ای شاخص بوده است (در اینجا پخش آوازی از او در مایه افشاری رخ داد)، حسن قصاب و حاجی امین ....
جاوید عباسی فلاح کارشناس مجری نشست نیز توضیح داد: «استاد کاظمی محقق، آوازخوان و آوازپژوه هستند. ایشان در طی تلاش‌های چندین ساله‌شان به چهارهزار روستا رفته و موسیقی آنها را در زمانی بالغ بر 1500 ساعت جمع آوری کرده‌اند». وی در قالب نخستین سؤالش از استاد کاظمی پرسید: «ملاک و معیار انتخاب خوانندگان این دوره چه بوده است؟» و اینگونه پاسخ شنید: «آنها بیشتر خوانندگان درباری بوده‌اند که توسط موسیو لومر فرانسوی انتخاب شدند. لومر موسیقی ما را به سمت غربی شدن می‌برد. آنها نسبت به زمان خودشان بهترین‌ها بودند، کسانی مثل سید احمد خان و علی خان از نیشابور....».
کارشناس مجری از بهمن کاظمی پرسید: «خاندان فراهانی و خاندان محمدصادق خان هر دو فعال بودند اما چرا می‌بینیم که خاندان محمدصادق خان به کار هنری ادامه نمی‌دهند؟». کاظمی گفت: «خب، برخی روابط و تنگ نظری‌ها در میان بوده مثلاً اینکه عکسی هست از محمدصادق خان و خاندان فراهانی که محمدصادق خان یک گام جلوتر بوده و خاندان فراهانی پشت سر او ایستاده‌اند. یعنی برخی از روابط پشت پرده و ارتباطات بین افراد در میان بوده است. درویش خان نوازنده کاملی بوده، هر شاهی که بر سر کار می‌آمده یک سری را با خودش به میدان می‌آورده و باعث می‌شده که یک عده هم کناره بگیرند. باقر خان در زمان آمدن رادیو زنده بوده ولی کسی از وجود او استفاده نکرده است». در این قسمت، صدای بحرالعلوم اصفهانی در آواز کرد بیات پخش شد، همچنین نمونه صدای نایب السلطنه و نیز سید احمد خان در آواز همایون با تار میرزا عبدالله.
کاظمی در پایان افزود: «ضبط صفحات پاریس در سال 1286 اتفاق افتاده است. یعنی زمانی که آلمانی‌ها پاریس را گرفته و به این‌ها شلیک کرده بودند و بخش زیادی از آثار موسیقی ما از بین رفته است. میرزا حسینقلی، سید احمد خان، باقرخان، میرزا اسدالله خان و باقر لبو و..... که از جمله موسیقی دانانی بودند که به پاریس رفتند.»
آوازخوانی داود مسلمی ردیف‌دان قدیمی (از شاگردان استادان حسین قوامی و اسماعیل مهرتاش و همنشین زنده‌یاد استاد اصغر بهاری) در دستگاه شور به همراه تار مهدی صادقیان، اجرای مهدی اصغرپور شامل آواز شوشتری در دستگاه همایون به همراه یک تصنیف به زبان ترکی که پیام امیرباهنر نوازنده تار این بخش بود، آوازخوانی و اجرای تصنیف توسط امیر عبدالعظیمی در همراهی با محمدحسین مجد نوازنده سنتور، میلاد قریشی (نوازنده سازهای کوبه‌ای)، احسان بسی‌خواسته (کمانچه) و سعید میرزا حسینی (نی)، اجرای امیرمهدی زمانی آوازخوان نوجوان و 14 ساله که داود شیرزادخانی نوازنده تار همراهی کرد، همچنین «دردواره‌ها»ی قیصر امین‌پور نیز که با آواز مسعود اعرابی به همراه تار ماهور صفری(سرپرست گروه)، فرشته یارآحمدی (کمانچه)، علیرضا عرفانی (سنتور)، عرفان حسام‌پور (بم‌تار) و امین زارع (تمبک) اجرا شد و سرانجام هم اجرای آواز ابوعطا توسط بهمن کاظمی به همراه سه‌تار خواهش ژاکلین کاظمی از دیگر بخش‌های ارائه شده در این نشست بودند.
در پایان، حمید سهرابی مجری برنامه اعلام کرد که سی و یکمین نشست آیین آواز ساعت 18 سه‌شنبه 14 اسفند در فرهنگسرای ارسباران برگزار خواهد شد.
سلسله نشست‌های ماهانه و تخصصی آموزشی آیین آواز، ابداعی است از باشگاه موسیقی ارسباران که در طی دو سال و نیم گذشته معمولاً در یکی از سه‌شنبه‌های هر ماه برگزار می‌شود و همواره با استقبال علاقه‌مندان روبرو شده است.
فراهنگ ** 9494 ** 1355 **
انتهای پیام /*