بزرگنمایی:

تبسم مهر - تهران- ایرنا- ایران کشوری دریامحور است که پس از پیروزی انقلاب اسلامی با توجه به اهمیت راهبردی دریاها و ضرورت نقش آفرینی در مدیریت آنها، فعالیت هایی را در سطوح مختلف برای حفظ اقتدار و محیط زیست این پهنه‌ها انجام داده و دستاوردهای قابل توجهی داشته است.

به گزارش خبرنگار علمی ایرنا، جمهوری اسلامی ایران با دارا بودن سه پهنه آبی بزرگ در شمال (دریای خزر) و جنوب (خلیج فارس و دریای عمان) یک کشور دریایی محسوب می‌شود.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی و به طور خاص از حدود یک دهه قبل، برنامه‌های اقدام عملی برای استفاده بهینه از این پهنه‌ها تهیه و تدوین شده است، برنامه هایی که مسائل مختلف اقتصادی و سیاسی هم در آنها دیده شده اما محیط زیست دریایی مقوله حایز اهمیتی است که این روزها در ابعاد ملی، منطقه ای و حتی بین المللی بسیار پررنگ شده است.
پروین فرشچی معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست روز یکشنبه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا گفت: تا چند سال پیش بخشی به عنوان معاونت محیط زیست دریایی در سازمان حفاظت محیط زیست وجود نداشت، با وجود اینکه سه پهنه دریایی خیلی بزرگ داریم و یک کشور دریایی با قدرت در منطقه به حساب می‌آییم، متاسفانه اهمیتی به مسئله دریاها و حفظ آنها داده نمی‌شد و ساختار سازمانی هم برای آن وجود نداشت.
** عضویت در کنوانسیون‌های منطقه ای و بین المللی
وی افزود: در سال ١٣٨4 دفتر محیط زیست دریایی در سازمان حفاظت محیط زیست به معاونت محیط زیست دریایی تبدیل شد، البته به نظر من معاونت شدن نیز برای این همه نیاز، اهمیت و ضرورتی که دریاها دارند کفایت نمی‌کند اما به هر حال با همین وضعیت هم تاکنون اقدامات زیادی انجام شده است.
وی اظهار داشت: حضور ایران در مناطق دریایی به عنوان یک کشور فعال اهمیتزیادی دارد در حالی که این حضور قبلا نبود در واقع پیش از این عضو هیچ کنوانسیون و همکاری‌های منطقه ای نبودیم؛ در سال 1378 به عضویت کنوانسیون کویت در راستای حفاظت از محیط زیست دریایی خلیج فارس و دریای عمان درآمدیم، همچنین سال 1384 به کنوانسیون تهران که در راستای حفاظت از محیط زیست دریایی خزر فعالیت می‌کند پیوستیم، اکنون نیز مرجع ملی کنوانسیون لندن هستیم.
**اقتدار در عرصه دریایی
فرشچی ادامه داد: امروز ایران به عنوان یک کشور بسیار فعال و دارای اقتدار اعم از علمی و تخصصی در زمینه محیط زیست دریایی حرف اول را می‌زند.
وی گفت: معاونت محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست تنها بخش دولتی است که به عنوان یک معاونت نظارتی و حاکمیتی روی سواحل و دریاها نظارت دارد البته در این راستا با نهادها و ارگان‌های دریایی هماهنگی بسیار خوبی داریم .
**نقش پررنگ محیط زیست دریایی در تصمیمات این حوزه
معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست به برنامه‌های این معاونت در دریای خزر و خایج فارس و دریای عمان اشاره کرد و گفت: برنامه‌های دوسالانه در دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان را تهیه کردیم؛ همچنین فعالیت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی مشترک زیادی داریم، بسیاری از قوانین و مقررات که به بخش دریایی مربوط می‌شود طی این سال‌ها ایجاد شده است.
وی افزود: در چند سال اخیر پژوهش‌های زیادی در عرصه دریایی در کشور انجام شده که بستری را برای تصمیم گیری و تصمیم سازی فراهم کرده است؛ یعنی اگر الان تصمیمی در سطح کشور در بخش دریایی گرفته می‌شود با یک پشتوانه علمی صورت می‌گیرد، این پشتوانه علمی طی سال‌ها توسط معاونت محیط زیست دریایی تدوین و تهیه شده و در اختیار قرار گرفته است.
** تهیه برنامه‌های مدیریتی برای گونه‌های در خطر انقراض
فرشچی تاکید کرد: معاونت محیط زیست دریایی سهم بسیار زیادی در همکاری های ملی با ارگان‌های دریایی داشته است و توانستیم این ارتباط را در اجرای برنامه‌ها نیز برقرار کنیم، کاری کردیم تا مسئولیت اجتماعی نهادهای مختلف برای حفظ محیط زیست محدود به کاشت چند اصله درخت نشود ما این را به یک مسئولیت اجتماعی تبدیل کردیم.
وی افزود: برای گونه‌های در خطر انقراض برنامه مدیریتی تهیه کردیم، همچنین مناطق حفاظت شده دریایی را ساماندهی کردیم ، برای گونه هایی مانند جنگل‌های حرا، آبسنگ‌های مرجانی و لاک پشت‌ها برنامه‌های مدیریتی چند ساله هم از جهت پایش هم احیا و هم بازسازی زیستگاه‌ها تهیه کردیم و افزون بر این، در زمینه قرق‌های مردمی در مناطق حفاظت شده کار زیادی انجام شده است.
** گردشگری دریایی
فرشچی با اشاره به اهمیت گردشگری دریایی، رویکرد سازمان حفاظت محیط زیست را نگاه به جاذبه‌های گردشگری دریایی به عنوان یک ابزار حفاظتی دانست و گفت: در واقع دلفین، لاک پشت، جنگل‌های حرا و آبسنگ‌های مرجانی جزو جاذبه‌های طبیعی محیط زیست دریایی هستند که می‌توانند جاذبه‌های گردشگری نیز باشند.
وی ادامه داد: یعنی با این رویکرد، علاوه بر ترویج گردشگری دریایی در کشور، حفاظت از این گونه‌ها نیز پررنگ‌تر می‌شود، زیرا وقتی روی گردشگری دریایی سرمایه گذاری می‌شود بدون شک روی سالم سازی آن محیط و حفاظت از گونه‌ها نیز کار می‌شود تا جاذبه گردشگری آن منطقه حفظ شود.
فرشچی گفت: دراین راستا نیز با نهادها و ارگان‌های مرتبط همکاری خوبی داشتیم به طوری که در تهیه سند توسعه فناوری دریایی و فعالیت هایی که منجر به توسعه صنعت گردشگری دریایی می‌شود همکاری و حضور مستمر داشتیم.
به گفته وی، در واقع گردشگری دریایی و ساحلی که موجب حفظ گونه‌های ارزشمند دریایی می‌شود. به عنوان مثال بازدید از سایت تخم گذاری لاک پشت‌ها و یا رفتن و گشتن در جنگل‌های حرا و بازدید از مناطق مرجانی برخی از جاذبه‌های گردشگری دریایی است که در این شرایط هم گونه حفظ می‌شود و هم منطقه از نظر اقتصادی رونق می‌گیردو مردم محلی نیز از آن منتفع می‌شوند.
**حضور فعال ایران در گشت‌های دریایی
فرشچی به حضور فعال ایران در گشت‌های دریایی به عنوان یکی دیگر از دستاوردهای چهل ساله انقلاب در حوزه دریایی اشاره کرد و افزود: پیش از انقلاب و حتی تا چندین سال بعد از انقلاب نیز ایران در گشت‌های دریایی حضور نداشت، وقتی گشت دریایی برگزار می‌شد مختص یک کشور خاص بود اما امروز ایران در گشت‌ها حضور فعالی دارد.
وی افزود: در گشتی که در دریای خزر انجام شد ایران نقش بسیار مهمی داشت چون بخش جنوبی دریای خزر را پوشش می‌داد همچنین در گشت‌های خلیج فارس و دریای عمان نقش راهبری را برعهده داشت ، این گشت‌ها در سال‌های 2002 و 2005 برگزار شد.
فرشچی تاکید کرد: حضور در گشت‌ها بسیار حائز اهمیت است چون دستاوردهای علمی بسیار مهمی حاصل می‌شود و فعالیت‌های منطقه‌ای بر اساس آن رقم زده می‌‌شود.
**حذف سهمیه دو کشور حاشیه خزر برای شکار فک خزری
به گفته معاون رییس سازمان محیط زیست، امروزه نظارت ما روی فعالیت‌های دریایی و فراساحلی بسیار بیشتر از گذشته است، بررسی‌ها و ممیزی هایی که روی فراساحل و فعالیت پتروشیمی‌ها ، پالایشگاه‌ها و صیادی انجام می‌دهیم قبلا نبوده است ، همچنین این دستاوردها انسجام یافته و به طور مرتب انجام می‌شود.
فرشچی افزود: به عنوان مثال از چندین سال پیش روی مساله امداد و نجات فک خزری کار کردیم، فک خزری تنها گونه پستاندار دریای خزر است که در معرض انقراض قرار دارد، کشورهایی مانند قزاقستان و روسیه به وفور آن را صید می‌کردند حتی سهمیه صید سالانه داشتند، ما توانستیم با حضور فعال و آگاهی‌رسانی به جوامع محلی خود و کشورهای دیگر اهمیت حفظ این گونه ارزشمند را برجسته کنیم و در این راستا، یک شبکه مردم نهاد برای حفظ فک خزری ایجاد کردیم.
وی ادامه داد: دراین راستا کشتیرانی جمهوری اسلامی بسیار همکاری کرد و قرار شد روی تمام کشتی هایی که در دریای خزر تردد می‌کنند، تصویر فک خزری ترسیم شود و بنرهای مختلفی به سه زبان فارسی، انگلیسی و روسی تهیه و در مکان‌های مختلف نصب کنند.
فرشچی با تاکید بر اینکه این فعالیت‌ها به عنوان یک اقدام راهبردی بسیار حایز اهمیت است، گفت: همچنین تلاش کردیم تا بندی را ضمیمه کنوانسیون حمایت از گونه‌های مهاجر کنیم که بر اساس آن، کشورها حق صید نخواهند داشت و حتی برای کشورهایی که سهمیه دریافت می‌کردند متوقف شد ، البته شاید غیر قانونی صید کنند اما از لحاظ قانونی محدودیت دارند.
وی افزود: این کار در سال 96 انجام شد و تاکنون موفق به نجات جان حداقل 18 هزار فک خزری شدیم چون این عدد سهمیه سالانه این کشورها برای صید فک خزری بود ، این موفقیت بسیار مورد توجه دنیا قرار گرفت و ایران را تشویق کردند.
** ایجاد گارد ساحلی
معاونت محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست اظهار داشت: مساله دیگری که با جدیت دنبال آن هستیم ایجاد گارد ساحلی است، اکنون بیشتر نهادها ارگان‌های دریایی یگان حفاظت دارند مانند یگان حفاظت شیلات یا سازمان بنادر و دریانوردی که هر کدام به طور جداگانه فعالیت می‌کنند.
وی تاکید کرد: در حالی که می‌توان با تجمیع آنها در قالب گارد ساحلی از تجهیزات و توانمندی تمامی آنها استفاده کرد؛ کاری که در ترکیه انجام شد و انگلیس و امریکا نیز گارد ساحلی دارند. ما هم به صرافت ایجاد آن افتادیم و در برنامه ششم توسعه مطرح کردیم و به زودی پایلوت آن در هرمزگان اجرا می‌شود.
**جزایر شناسنامه دار می‌شوند
فرشچی گفت: مساله بعدی شناسامه دار کردن جزایر است که سالهاست روی آن کار می‌کنیم، اکنون در چهار جزیره کار را آغاز کردیم و اطلاعات مختلف از مسائل زیست محیطی اعم از زیستگاه‌ها و گونه‌ها و جمعیتی این جزایر در حال جمع آوری است؛ به نظر می‌رسد دو تا سه ماه آینده اطلاعات جزایر لاوان، شیدور و هرمز تکمیل و این جزایر شناسامه دار می‌شوند. مطالعه جزیره هندورابی تمام شده و بسیار هم کامل است و اکنون شناسنامه دار است.
**تعیین خسارات زیست محیطی ایران از کشورهای همسایه
وی افزود: از اقدامات مهم دیگری که معاونت محیط زیست دریایی انجام داده ، ایجاد مرکز خسارات محیط زیستی است. کشور از ناحیه مسائل محیط زیستی خسارات زیادی را متحمل می‌شود به عنوان مثال بخش زیادی از گرد و غباری که وارد می‌شود منشا خارجی دارد و ناآرامی‌های کشورهای اطراف ما تبعات زیست محیطی برای کشور به همراه دارد که این مسایل در این مرکز بررسی می‌سود.
معاونت محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیطزیست گفت: از 15 کشوری که با آنها همسایه هستیم، 11 کشور دریایی هستند یعنی به دریا راه دارند بنابراین توجه به این بخش بسیار مهم است.
* تهیه برنامه اقدام ملی
وی در پاسخ به اینکه آیا سازمان حفاظت محیط زیست تنها نهادی است که باید درباره محیط زیست دریایی کشور نظر دهد و کار کند، گفت: نهادهای مختلفی به موضوع دریا مرتبط هستند مانند وزارت نیرو و بنادر و کشتیرانی اگر هر نهادی برنامه سالانه خود را برای حفظ محیط زیست دریایی در ارتباط با فعالیت‌های خود تدوین کند و به اولویت هایی که در سطح ملی هستند، توجه کند یک برنامه اقدام ملی در راستای حفظ محیط زیست شکل می‌گیرد.
فرشچی تاکید کرد: نهادهای مختلف کارهای زیادی درباره محیط زیست دریایی مثلا برای دریای خزر انجام داده اند اما زمانی که نتایج طبقه بندی، منسجم و یکپارچه نباشند نتیجه مطلوب حاصل نخواهد شد و فقط هدررفت وقت و هزینه خواهد بود. اما اگر همه در کنار هم کار کنند، هزینه‌ها بسیار کاهش می‌یابد و سازمان‌ها و نهادهای مختلف نیز هدفمند دنبال اولویت‌های خود می‌روند چون یک برنامه اقدام ملی برای آنها تعریف شده است.
به گفته وی، این برنامه اقدام ملی را تهیه کرده ایم و در قالب بندی در برنامه ششم توسعه آمده و در حال اجرا است ، بر این اساس معاونت محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان محور، سازمان‌های مختلف را دور هم جمع و برنامه‌های آنها را با هم یکپارچه و منسجم می‌کند تا اولویت‌ها مشخص و بودجه تخصیص یافته نیز اولویت بندی شود.
** سازمان محیط زیست مبصر نیست
فرشچی در پاسخ به این که آیا معاونت دریایی به عنوان حافظ محیط زیست دریایی کشور قدرت جلوگیری از اجرای پروژه‌های مخرب را دارد، گفت: بله این قدرت را دارد اما این مساله بر می‌گردد به اینکه احساس مسئولیت اجتماعی در مقابل حفظ محیط زیست تا چه حد در نهادهای مختلف نهادینه شده است؛ هیچ جای دنیا یک دستگاه نظارتی و حاکمیتی به تنهایی قادر به حفظ محیط زیست نیست.
وی تاکید کرد: برای اینکه یک کشور به معنای واقعی بخواهد در بخش محیط زیست دریایی موفق شود باید تمام ارگان‌ها و ذینفعان برنامه‌هایی در راستای چارچوب حفظ محیط زیست دریایی داشته باشند، به عبارت دیگر توسعه پایدار به این معنا است که هر نهادی بداند در عین کسب درآمد باید برای حفظ محیط زیست دریایی و طبیعی خود تلاش کند.
فرشچی تاکید کرد: نباید سازمان محیط زیست یا معاونت دریایی مبصر باشد بلکه افراد و نهادها باید روی خود اظهاری و مسئولیتی که دارند محیط زیست را حفظ کنند البته ایجاد این حس در نهادها وظیفه سازمان محیط زیست و بخش‌های مختلف دولت است در واقع این یک فرهنگ است و وقتی بین مردم و جامعه نهادینه شد دیگر نیازی به زور نیست.
وی گفت: قوانین و مقررات خوبی وجود دارد و وظایف و مسئولیت هر نهادی در این زمینه مشخص است ، به عنوان مثال وظایف وزارت نفت یا شیلات مشخص است و باید اقدامات خود را از همان ابتدا در یک چارچوب حفظ محیط زیست آغاز کنند ، البته در چند سال اخیر این احساس مسئولیت بسیار پررنگ شده است.
**زمان را از دست می‌دهیم
معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: با توجه به اهمیت موضوع قوانین بسیار خوبی در زمینه محیط زیست دریایی در برنامه توسعه پنجم و ششم دیده شده است و تمام مسائل مربوط به این بخش را پوشش می‌دهد اما آنچه نقص دارد این است که برنامه اجرایی برای آن قوانین و مقررات نداریم.
وی ادامه داد: به عنوان مثال یک قانون در سال 97 تصویب می‌شود و تهیه برنامه اجرایی آن دو سال زمان می‌برد و تا زمانی که تهیه، ابلاغ و اجرایی شود و مثلا زمان قانون پنج ساله است که به پایان می‌رسد؛ در واقع مشکل ما این است که همراه با برنامه توسعه ششم برنامه‌های عملیاتی و اجرایی تهیه نمی‌کنیم در حالی که زمانی که قانونی تصویب می‌شود همزمان با آن باید برنامه‌های عملیاتی و اجرایی آن نیز تهیه و در اختیار نهادهای مختلف و ذیربط قرار گیرد تا اجرای برنامه‌های خود را طبق آن پیش ببرند.
**مردم مطالبه گر شده اند
وی تاکید کرد: البته محیط زیست نسبت به سال‌های قبل از حالت ایزوله بودن و اینکه فقط یک دستگاه به آن بپردازد خارج و اکنون فراگیر شده است، مردم و نهادها نسبت به محیط زیست خود بسیار مطالبه‌گر شده اند که نشانه افزایش آگاهی‌های زیست محیطی مردم است که می‌توان از آن به عنوان فرهنگ محیط زیستی نام برد.
فرشچی ادامه داد: به عنوان مثال می‌توان به مساله شناگاه‌ها اشاره کرد شاید به ظاهر مساله ساده ای باشد اما به مرور مردم خواستار شناگاه‌های سالم خواهند بود، طرحی که سازمان محیط زیست در این زمینه اجرا می‌کند و به شناگاه‌های سالم پرچم آبی و به شناگاه‌های آلوده زرد می‌دهد، می‌تواند مردم را مطالبه گرتر و مسوولان را نسبت به انجام وظایفشان حساس‌تر کند.
وی گفت: این یعنی همان فرهنگ سازی و با ادامه این روند تا پنج سال دیگر مردم را در جایی غیر از مکان‌های دارای پرچم آبی نخواهیم دید در واقع وقتی مردم مطالبه گر باشند خواه ناخواه این مسائل در دستور کار قرار می‌گیرد.
علمی 9014**2017
انتهای پیام /*