بزرگنمایی:

تبسم مهر - تهران- ایرنا- در حالی که سیاست اعلامی و اعمالی دولت ترامپ علیه جمهوری اسلامی ایران سیاست فشار حداکثری است، مقابله با این راهبرد و مقاومت حداکثری نیازمند همراهی و همدلی همه گروه‌ها و جریانات سیاسی در داخل کشور است.

دستگاه دیپلماسی در پیگیری سیاست‌های کلان جمهوری اسلامی در قالب تعامل و رفع تنش و حل و فصل مسالمت‌آمیز با در نظر گرفتن شرایط جهان در حال گذار و با برآورد درست از این شرایط سیال از همه ابزارها و ظرفیت‌های داخلی و بین‌المللی بهره برده است. در این بین استفاده از قدرت نرم، جایگاه ویژه‌ای در تعاملات دستگاه دیپلماسی در سال‌های اخیر داشته است.
در یک رویکرد منصفانه و با در نظر گرفتن مجموع مقدورات و محذورات دستگاه دیپلماسی دستاوردهای غیر قابل انکاری داشته است. کافی است به یاد داشته باشیم قبل از دولت یازدهم ایران تحت شدیدترین تحریم‌های جهانی قرار داشت به طوری که تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا، تحریم‌های اتحادیه اروپا و تحریم‌های شورای امنیت که مبتنی بر شش قطعنامه این نهاد بین‌المللی بود ایران را در شرایط دشواری قرار داده بود.
قبل از روی کار آمدن دولت یازدهم و پس از تحریم بانک مرکزی با امضای باراک اوباما و تحریم همه‌جانبه علیه ایران فراتر از قطعنامه‌های شورای امنیت، فروش نفت خام ایران با دشواری روبه‌رو شد.
این دشواری چنان بود که نه تنها ایران نمی‌توانست پول فروش نفت خود را به طور مستقیم دریافت کند بلکه باید صادرات نفت خویش را نیز به صورت پلکانی کاهش می‌داد به طوری که در پایان ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد، سقف فروش نفت ایران به حدود یک میلیون بشکه در روز رسید و این درحالی بود که اقتصاد ایران به دلیل درآمد بی‌سابقه ارزی از صادرات نفت گران‌قیمت در دوران هشت ساله نهم و دهم به شدت به فروش نفت وابسته شده بود.
این نکته را هم نباید فراموش کرد کشورهایی مثل عراق که ذیل تحریم‌های فصل هفتمی شورای امنیت قرار گرفته‌اند چگونه و با چه هزینه‌هایی از این شرایط بیرون آمده‌اند.
رفع شش قطعنامه تحریمی شورای امنیت، بسته شدن پرونده ابعاد احتمالی نظامی برنامه هسته‌ای ایران موسوم به پی ام دی، به رسمیت شناخته شدن غنی‌سازی ایران در نظام بین‌الملل و از همه مهم‌تر شکسته شدن اجماع بین‌المللی که دولت آمریکا در یک فرایند چند ساله آن را شکل داده بود از دستاوردهایی است که کسی نمی‌تواند آن را انکار کند.
با این حال عدم انسجام درونی و تشتت و حاکم شدن رویکردهای جناحی باعث شد آن طور که باید و شاید نتوانیم از ظرفیت‌ها و فضای ایجاد شده بعد از امضای توافق هسته‌ای استفاده لازم را ببریم و از همان روزهای نخست امضای برجام، دستگاه دیپلماسی تحت شدیدترین حملات و هجمه‌های رقبای دولت از تریبون‌های مختلف قرار گرفت.
با راهیابی دونالد ترامپ به کاخ سفید وی که در دوران تبلیغات انتخاباتی هم موضعی کاملا خصمانه علیه جمهوری اسلامی ایران و توافق هسته‌ای داشت، تحت تاثیر القائات لابی‌های سعودی - صهیونیستی از برجام خارج شد و تحریم‌های یک‌جانبه خود علیه ایران را اعاده کرد.
وی از اردیبهشت ماه که از برجام خارج شده دستور کار اصلی خود را شکل دادن به اجماع بین‌المللی علیه ایران تعریف کرده است به طوری که در شرایطی که دولت آمریکا در یک اتفاق بی‌سابقه، طولانی‌ترین تعطیلات را در تاریح این کشور سپری می‌کرد بخش‌هایی که متولی پیگیری سیاست خصمانه علیه ایران بودند کماکان و بدون وقفه کار می‌کردند.
با خروج از برجام، هجمه‌ها و حملات در داخل به دستگاه دیپلماسی به طرز بی‌سابقه‌ای افزایش یافته است و امروز وزارت امور خارجه از سویی باید تلاش کند مانع از شکل‌گیری اجماع بین‌المللی علیه ایران شود و از سوی دیگر پاسخگوی ادعاها و انتقادات داخلی باشد فشارها و انتقادات به حدی است که در نهایت شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان در هشتمین جلسه دور جدید این این رویکردهای جناحی و گروهی به سیاست خارجی کشور انتقاد کرده و خواستار همراهی همه جریان‌ها و نخبگان با متولیان راهبری سیاست خارجی کشور حول محور منافع ملی شدند.
نکته مهمی که در شرایط کنونی نباید فراموش کرد درک شرایط حاکم بر نظام بین‌الملل و لزوم محاسبه درست این شرایط در فرایند تصمیم‌سازی‌ها و تصمیم‌گیری‌هاست.هر گونه اشتباه محاسباتی آثار و تبعات غیرقابل انکاری بر سرنوشت جمعی و زندگی تک تک ایرانیان در پی خواهد داشت و ضروری است با نگاهی تاریخی به تجارب موجود در دوره معاصر رویکرد واقع‌بینانه‌ای در تعاملات بین‌المللی اتخاذ شود.
گذشته از لزوم درک شرایط در حال گذار نظام بین‌الملل و هشیاری در محاسبات سیاسی، باید از تمامی ابزارها و ظرفیت‌های موجود داخلی و بین‌المللی برای جلوگیری از دستیابی آمریکا به هدف انزوای ایران استفاده کرد. واقع امر این است که استقلال‌خواهی و پنجه افکندن با آمریکا به عنوان ابرقدرت چهار بعدی ظرفیت‌ها و ظرافت‌های خاص خود را می‌طلبد؛ کشورهای مختلف در قالب کنش‌های رفتاری معطوف به هدف سیاست‌های خود را تنظیم می‌کنند و حاضر نیستند برای کشور دیگری هزینه کنند.
کافی است بار دیگر اظهارات سه‌شنبه گذشته بیژن زنگنه وزیر نفت درباره تعاملات برخی کشورهای دوست را با خود مرور کنیم؛ در چنین شرایطی دستگاه دیپلماسی باید بتواند با در نظر گرفتن مناسبات حاکم بر نظام بین‌الملل، آرمان‌ها و اهداف کلان جمهوری اسلامی را محقق سازد.
دستگاه دیپلماسی در ماه‌های اخیر توانسته است مانع از اجماع‌سازی علیه کشورمان شود. شاید یکی از اهداف و تصورات ترامپ این بود که با خروج آمریکا از برجام ایران هم از این توافق بین‌المللی خارج می‌شود و به طور اتوماتیک، تحریم‌های شورای امنیت، تحریم‌های اتحادیه اروپا و تحریم‌های آمریکا بار دیگر بر گرده ملت ایران تحمیل می‌شود.
احتمالا شرکای اروپایی برجام هم بدشان نمی‌آمد با خروج ایران از برجام تکلیف و تعهدات از دوش آنها ساقط شده و در کنار آمریکا قرار بگیرند. ولی ایران با عدم خروج از برجام، محاسبات دولت ترامپ و متحدان منطقه‌ای وی را به هم ریخت و توانست با سایر شرکای برجام این توافق بین‌المللی را حفظ کند و با اتخاذ رویکرد مطالبه‌جویانه از شرکای برجامی آنها را مجبور کند تعهداتشان را عملیاتی کنند.
پنجشنبه دو هفته گذشته، سه کشور آلمان فرانسه و انگلیس بالاخره ابزار پشتیبان تجارت شرکت‌های اروپایی با ایران را با عنوان «ساحات» ثبت کردند از همان ساعات اولیه انتشار خبر ثبت این سازوکار منتقدان داخلی درصدد تخطئه آن برآمدند.
کسانی که از همان ابتدا مخالف برجام بودند و در رسانه‌های مختلف این قرارداد بین‌المللی را برخلاف منافع ایران معرفی می‌کردند امروز به مخالفت با اینستکس برخاسته‌اند. آنها مدعی هستند که این ساز و کار مالی ناچیز است و ارزش سرمایه‌گذاری ندارد این در حالی است که هنوز این سیستم فعالیت عملی خود را آغاز نکرده و نتایج آن مشخص نیست. در شرایطی که دولت آمریکا به دنبال منزوی کردن ایران است و راهبرد فشار حداکثری را در قبال ایران اعمال می‌کند، ما هم باید از همه ظرفیت‌های موجود برای پیشبرد راهبرد مقاومت حداکثری استفاده کنیم.
یکی از محورهای انتقادات منتقدان از سازوکار ساحات این است که گفته می‌شود اروپا بهره‌گیری ایران از این سامانه را منوط و مشروط به تصویب و تایید لوایح مرتبط با گروه اقدام مالی «اف ای تی اف» کرده است.
این در حالی است که کنوانسیون‌های مرتبط با «اف ای تی اف» قواعد مقررات و استانداردهایی است که نظام بانکی و مالی جهانی تعریف کرده و هر کشوری اگر بخواهد با این نظام جهانی همکاری کند باید مقررات آن را بپذیرد. در هر صورت تا نشست آتی گروه اقدام مالی چند روز بیشتر نمانده و احتمالا لوایح الحاق ایران به کنوانسیون‌های پالرمو و «سی اف تی» به این نشست نخواهد رسید.
دو لایحه الحاق ایران به کنوانسیون‌های سی اف تی و پالرمو در ماه‌های اخیر به قدر کافی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است و مجمع تشخیص مصلحت نظام به عنوان یک نهاد ملی و فراجناحی قرار است مصلحت را در قبول و یا عدم قبول این لوایح تشخیص دهند. هر چند نمایندگان ایران در نشست گروه اقدام مالی فارغ از نشست‌های مجمع به دنبال تامین اهداف و منافع جمهوری اسلامی خواهند بود اما انتظار می‌رود تصمیم‌گیری‌ها در نهادهای فراجناحی نه تحت تاثیر فشارهای رسانه‌ای آشکار و غیرآشکار بلکه به در نظر گرفتن مصالح ملت اتخاذ شود.
سیام**نون.الف ** 2021** 1055
انتهای پیام /*