بزرگنمایی:

تبسم مهر - تهران- ایرنا- زیست شبانه امکانی است که می‌تواند توسعه و رونق اقتصادی شهر را به همراه داشته باشد اما اجرای این طرح در کلانشهر تهران با موانعی همچون نگاه امنیتی و نبود زیرساخت‌های لازم شهری روبرو است.

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش‌های خبری ایرنا، مدت‌ها است که در تابستان‌ها و ایام ماه مبارک رمضان، ویژه برنامه هایی برای شب‌ها در اماکن عمومی مثل پارک ها، نزدیک سینماها و یا حتی اجرای پیاده راه‌های به خصوص در خیابان سی تیر تهران اجرا می‌شود.
اجرای این طرح‌ها باعث شد تا شهرداری بیش از پیش برای احیای زیست شبانه در شهر انگیزه پیدا کند. چنانکه اعضای شورای شهر تهران در صد و بیست و دومین جلسه علنی در بهمن ماه سال جاری، شهرداری تهران را مکلف به برنامه ریزی برای احیایی زیست شبانه کرد.
اعضای شورای شهر، به اجرای پایلوت در یک مهلت سه ماه، از ابتدای اردیبهشت ماه در برخی از محورها از ساعت 24 تا 3 بامداد رای مثبت داده اند.
طرح احیای زیست شبانه از سوی «زهرا نژاد بهرام» عضو شورای شهر تهران ارائه شده است، وی در توضیح چگونگی بهره مندی از زیست شبانه گفته است: با عنایت به اهمیت توسعه گردشگری شبانه، برنامه ریزی برای گسترش نشاط اجتماعی، ارتقاء کیفیت بصری، ساماندهی مشاغل غیررسمی و فضاهای شهری تک عملکردی و در راستای بهبود زیست پذیری شهر، افزایش ساعات بهره مندی شهروندان و گردشگران از امکانات و ظرفیت‌های موجود باید استفاده کرد.
نژاد بهرام در توجیه و دفاع از این طرح گفت: موضوع زیست شبانه امروزه در بسیاری از شهرهای بزرگ جهان در دستور کار قرار گرفته است و می‌توانیم از زیست شبانه در راستای رفع فضاهای بی دفاع شهری، توسعه و تسری موضوع نظارت اجتماعی و توسعه اقتصاد شهری استفاده کنیم.
«احمد مسجد جامعی» در خصوص این طرح بیان داشته است: لازم است شهرداری مناطق و اماکنی را برای فعالیت های فروشندگان، رفت و آمد مردم، خدمت رسانان و جامعه هنری پیش بینی کند که ظرفیت زندگی شبانه را داشته باشد اما به آرامش و خواب و زندگی مردم و شهروندان صدمه نزند.
وی تاکید کرد: نباید برای یک کار مقطعی و موردی شهر را به هم ریخت و شهرداری عملا باعث سلب آرامش و آسایش مردم شود و آنها را رو در روی یکدیگر قرار دهد. در همین خیابان سی تیر، با آنکه مسکونی نیست، مدتی صاحبان مغازه‌‌های محل از بو و دود غذاها به خصوص غذاهای سرخ کردنی شکایت داشتند و حق با آنها بود. اما قوانین شهرداری چندان به آن عنایت نداشت و دست کم از این حق دفاع نمی‌‌کرد و مدتی طول کشید تا با جابه جایی بعضی دکه‌‌ها مشکل بر طرف شد.
برای بررسی ابعاد زیست شبانه در تهران و کاستی‌های آن، پژوهشگر ایرنا با «کامبیز مصطفی پور» جامعه شناس شهری گفت و گو کرد.
وی در تعریف زیست شبانه گفت: زندگی شبانه ای است که کار، فعالیت و تفریح در فضاهای شهری شکل می‌گیرد که آن بر دو نوع است: زیست شبانه درونی و زیست شبانه بیرونی. زیست شبانه درونی همان زیستی است که کار و فعالیت در داخل فضاهای بسته شهر همانند کافه ها، نمایشگاه‌ها و پاساژها در جریان است. زیست شبانه بیرونی، زندگی شبانه ای است که کار و تفریح در فضای بیرونی شهر و خیابان‌ها شکل می‌گیرد.
این جامعه شناس شهری گفت: سابقه تاریخی زیست شبانه مربوط به پس از انقلاب صنعتی است که با رشد توسعه شهرنشینی، یک ساختار زمان بندی منسجم برای فعالیت شکل گرفت. این ساختار، تغییراتی را در فعالیت‌های اجتماعی به ویژه احساس کمبود وقت برای گذران اوقات فراغت پدید آورد و با هدف ایجاد فرصت‌های بهره مندی از زمان برای فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و تفریحی توجه به شب و زیست شبانه ضرورت پیدا کرد.
مصطفی پور ادامه داد: قبل از انقلاب این فضا وجود داشته اما بعد از انقلاب، هراس از زیست شبانه تبدیل به یک تابوی امنیتی شده است که در زمان جنگ تصمیم معقولی بود اما پس از آن، هراس و تابو باقی ماند. ما در شهرهایی از ایران مثل بندرعباس، برخی از شهرهای شمالی کشور باتوجه به اقلیم شان زیست شبانه پویاتری در شهرها داریم ولی اینکه چرا در تهران این اتفاق نمی‌افتد باید عرض کرد که به خاطر همان هراس بوده است.
به گفته وی، اگر چه زندگی شبانه در تهران وجود دارد ولی کنترل نشده و بدون مدیریت است به دلیل مشروعیت ندادن به آن، فعالیتی غیر معقول، بدون کیفیت و حتی خطرناک شده است. به طور مثال خیابان اندرزگو یا سعادت آباد شب‌ها «دور دور» هایی اتفاق می‌افتد که این نیاز به زیست شبانه را نشان می‌دهد ولی چون محتوای آن مدیریت نشده است افراد حتی در شرایط نامناسب به خیابان‌ها می‌آیند و ممکن است رانندگی‌های حادثه آفرینی داشته باشند. بنابراین زیست شبانه به نوعی به رسمیت شناختن این فضا است که قابل مدیریت است.
این جامعه شناس تصریح کرد: زیست شبانه می‌تواند باعث افزایش سرزندگی و نشاط شهری شود. زیست شبانه باعث توسعه و رونق کسب و کار و تجارت شده و فرصت‌های شغلی بیشتری را برای شهروندان تهران امکان پذیر می‌کند. زیست شبانه فرصت‌های تفریح و فراغت بیشتری را برای گروه‌ها و قومیت‌ها پدید می‌آورد و خرید کردن و پرسه زدن در فضای تجاری بخشی از فرصت‌های فراغتی شهروندان مدرن امروزی است.
وی افزود: شهر تهران به لحاظ اقلیم در 5 الی 6 ماه سال گرم است و چون مردم از صبح تا شب سر کار هستند، خانواده‌ها این امکان را ندارند که اوقات فراغتشان را در شب که هوا بهتر است، بگذرانند. در مناطق گرمسیری هم اغلب فعالیت‌های اقتصادی در شب‌ها صورت می‌گیرد. نگاه ما در زیست شبانه ساماندهی همین گونه زیست است؛ از بیرونی تا درونی و تجاری و فرهنگی، فراغتی که این آیتم‌ها هم باید قاعدتا آیتم‌های مشروع کشور و شهر تهران باشد.
مصطفی پور ظرفیت‌های پیش روی زیست شبانه در تهران را چنین بیان کرد: افزایش امنیت در فضاهای بی دفاع شهری در زیست شبانه امکان پذیر است یعنی مناطقی به دلیل کاربری اداری و تجاری، در شب‌ها خالی از مردم می‌شود که به آن فضای بی دفاع شهری می‌گویند به طور مثال مناطق 6 و 7 تهران؛ اگر زیست شبانه در این مناطق فعال شود، امنیت آن مناطق هم بالا می‌رود که به نظر می‌رسد نیروی انتظامی باید از این طرح استقبال کند.
وی در ادامه افزود: در بحث گردشگری به خصوص گردشگری جهان اسلام، شهر تهران عقب افتاده است. زیست شبانه می‌تواند پاسخگوی بخشی از نیاز گردشگران باشد، چون آنها علاقه ای ندارند شب‌ها در هتل بمانند. در دنیا علاوه بر میراث مادی که بناها و اماکن است، از میراث معنوی پول در میآورند ولی ما هرگز به دنبال این نبوده ایم که از آداب و رسوم هایمان به عنوان میراث معنوی جذب گردشگر کنیم و این امکان وجود دارد که به طور مثال از بازی‌های بومی و محلی در زیست شبانه جاذبه‌های توریستی بسازیم.
به گفته وی، مهم‌ترین کاستی که ممکن است این طرح با آن مواجه شود، تابوی امنیتی است که به عنوان مانع دیده می‌شود.
این جامعه شناس در ادامه کاستی‌ها گفت: ناآگاهی مردم و مدیریت از فواید زیست شبانه و آماده نبودن زیرساخت‌های شهری برای توسعه زیست شبانه مثل سرویس‌های بهداشتی از دیگر مشکلات اجرای این طرح است.
وی در انتها برای حل این چالش‌ها افزود: در طرح و برنامه اجرایی آن باید مکان هایی که زیرساخت هایی مثل پارکینگ، دوری از فضای مسکونی، عرض گذر و... را مد نظر داشت. همچنین شهرداری می‌تواند از زیست شبانه درونی شروع کند و بعد به موازات، زیست بیرونی را گسترش دهد.
درباره اجرای طرح زیست شبانه، با ارجاع به گفته‌های مصطفی پور می‌توان بیان کرد که با تمامی دستاوردهای مثبت آن در شهر تهران نباید از چالش‌های آن غفلت کرد. چنانکه امکان پذیر کردن زیست شبانه تحت کنترل و مدیریت شهرداری می‌تواند شهر را بیشتر به سمت تجاری شدن سوق دهد و عملا بخشی از قشرهای جامعه را از شهر حذف کند. در واقع، وقتی تاکید بیشتر بر ایجاد و تسهیل فضاهای تجاری و رونق اقتصادی در شهر باشد، مردم برای حضور در زیست شبانه باید پول بیشتری خرج کنند. در صورتی که در تهران قشرهای متوسط رو پایین توان تحمل چنین هزینه هایی را نخواهند داشت، در نتیجه از دسترسی به فراغت‌های شهری رایگان محروم خواهند بود که این به نابرابری‌های اجتماعی دامن می‌زند.
از سوی دیگر، وجود فضاهای بی دفاع شهری و حضور مردم به احتمال زیاد منجر به حضور و سیطره مردان در شهر می‌شود و زنان از این دست فراغت‌های شبانه محروم خواهند شد.
مصطفی پور به درستی اشاره کرد که زیست شبانه به تابوی امنیتی تبدیل شده و اگر این تابوی شکسته نشود، نمی‌توان انتظار داشت که فعالیت‌های هنری، فرهنگی و ورزشی در شب‌ها توسط مردم و شهرداری احیا شود. چنانکه این تجربه در مورد پخش بازی‌های فوتبال جام جهانی در پارک‌ها و فضای عمومی با ممانعت‌ها و مخالفت‌های فراوانی روبرو بود، در صورتی که تماشای فوتبال دسته جمعی در پارک‌ها می‌توانست به احیای زیست شبانه کمک کند.
به نظر می‌رسید شهرداری پیش از اجرای سه ماهه این طرح به مطالعه وضعیت زیست شبانه در سال‌های گذشته در تابستان و ماه رمضان و حتی به طور خاص پیاده راه سی تیر بپردازد تا برنامه ای متناسب با وضعیت شهر تهران اجرا کند تا همه اقشار به شکل برابری بتوانند از امکان زیست شبانه بهره مند شوند.
پژوهش* 9459**1552
انتهای پیام /*