بزرگنمایی:

تبسم مهر -

به گزارش خبرنگار گروه اندیشه فارس، در همایش یک‌روزه «خوانش اجتماعی انقلاب اسلامی در چهل سالگی» که دیروز 16 بهمن 97 در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد، ناصر فکوهی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، به تحلیل انقلاب اسلامی در حوزه جامعه‌­شناسی شهری پرداخت. فکوهی معتقد است که انقلاب 1357 در میانه یک فرآیند شهرنشینی که در فاصله سال‌های 1345 تا 1365 اتفاق افتاده واقع شده است و این تغییرات گسترده ناشی از منابع نفتی بسیار زیاد که از دهه 40 به بعد وارد سیستم شهری و تغییر شکل زیستگاهی یعنی تبدیل جامعه روستایی به جامعه شهری بوده که باعث عدم تطابق زندگی اجتماعی ایرانیان با این تغییرات شهری شده و آنومی انقلاب را باعث می‌شود.
او بیان داشت: «مهم­ترین رخداد از دید جامعه‌­شناسی شهری که در نتیجه رشد زیاد منابع و شکل زیستگاهی هست، تغییر سبک زندگی­‌ای است که در فاصله 1340 تا 1360 رخ می‌دهد و همه چیز زندگی روزمره را تغییر می­‌دهد و به دلیل زمان بسیار فشرده این تغییرات قدرت، انطباق با تغییر سبک زندگی وجود ندارد و این عدم تطابق سیستم اجتماعی با تغییر شکل و محتوای روابط باعث ورود جامعه به یک تیپی از آشفتگی می­‌شود».
فکوهی در ادامه ضمن اشاره به این نکته که انقلاب ایران یک انقلاب ضد شهری است اظهار داشت: «در انقلاب می­‌بینیم که رفرنس به گذشته روستایی زیاد است و شهر به عنوان یک واقعه­‌ای مطرح می­‌شود که باعث انحراف شده و بیشترین اَشکال شهر که نشانه مدرنیّت دارد هدف این انقلاب است، مانند سینماها و...»
فکوهی در ادامه سخنان خود به روند شهری شدنِ پس از انقلاب اشاره کرد و بیان داشت: «انقلاب در ادامه خود نمی‌­تواند در گفتمان ضد شهری خود پیش رود زیرا شهری شدن اتفاق افتاده و بازگشت امکان ندارد و بعد از انقلاب و خصوصاً پس از جنگ فرآیند شهری شدن تشدید میشود. دینامیسم جمعیت در بعد از انقلاب و جنگ باعث مهاجرت جمعیت به سمت نقاطی می­‌شود که به این دینامیسم پاسخ دهد که همان شهرها باشند. تمام شدن منابع در پایان جنگ نیاز به یک سرمایه جدید ایجاد کرد که کشور را از گفتمان ضد شهری وارد گفتمان شهری افراطی می­‌کند و شهر را به عنوان بهترین شکل زیست نشان می­‌دهد که باید آن را به شدت تقویت کرد. نمود این واقعه ورود آقای کرباسچی به شهرداری تهران و دادن اختیارات بالا به ایشان برای تبدیل تهران به یک کلان­شهر و نمود یک شهر مدرن بود و شهرداری بجای رفتن به سمت درآمد از طریق عقلانی کردن سیستم‌­های مالیات و حکمرانی شهری و.. به عنوان منابع درآمد رو به سمت کسب درآمد از طریق خود شهر یعنی فروش ­فضاهای شهری و دامن زدن به سوداگری و.. که نتیجه آن از دست رفتن مدیریت شهری بود. بحران ناشی از سیاست­‌های نئولیبرالی و این نوع مدیریت برای کسب درآمد در مخالفت با شعارهای انقلاب بود و این رخداد باعث بازگشت به خواسته­‌های اولیه انقلاب یعنی استقلال و برابری و آزادی شد.»
رادیکالیسم به عنوان راه حل این بحران باعث نابودی سیستم می‌­شود
فکوهی در ادامه راه‌­حل این بحران را در شیوه­‌های رادیکال و انقلابی منتفی دانست و آن را باعث نابودی سیستم خواند: «انقلاب به عنوان یک راه­‌حل در مدرنیته متأخر، امروز دیگر نمی‌­تواند وجود داشته باشد زیرا به دلیل اینکه تراکم در روابط به حدی زیاد شده که هزینه انقلاب را آنقدر بالا می­‌برد که هیچ سیستمی نمی‌­تواند به طرف آن برود و اگر برود خودش را با خطر نابودی روبر خواهد کرد. بحران ناشی از فرآیند پُرزایی جمعیتی که در دهه 60 و در وسط دوران رشد شتاب‌زده شهری و تغییر سبک زندگی ایجاد شد. افراد دهه 60 از نیمه دهه 80 وارد سیستم اجتماعی کار و تشکیل خانواده و...شدند که سیستم را با بحران روبرو کردند و این جوان­‌های به اصطلاح دهه شصتی شعارهای انقلاب را بیش از پیش دنبال می­‌کنند و به دنبال تحقق این شعارها هستند زیرا زندگی آنها را در 30 سال آینده با بحران روبرو خواهد کرد. مرحله بعد از این بحران سقوط جمعیتی در نتیجه تغییر سبک زندگی بوده که باعث خالی شدن پشت این نسل در سال‌های سالمندی آنها خواهد شد و ما در سی چهل سال آینده با بحران گسترده بازنشستگی روبرو خواهیم بود مگر اینکه در این سی سال پیش رو بتوانیم منابعی را ایجاد کنیم که این منابع بتوانند فرزندان بیشتری را ایجاد کنند.»
سیاست رشد جمعیت باید با ایجاد امید به زندگی در مردم ایجاد شود
فکوهی در پایان افزود: «این رشد جمعیتی با سیاست­‌های ابلاغیِ از بالا به پایین نمی‌­تواند ایجاد شود بلکه باید چشم‌­اندازهای امید ایجاد شود و ایجاد این ممکن نخواهد بود مگر با تحقق شعارهای انقلاب. بنابراین اگر ما در دهه 40-50 با بحران شهری شدن روبرو بودیم امروز با بحران سبک زندگی روبرو شدیم که باید بتوانیم آن را بطور عقلانی و به دور از هیجان و شعار زدگی حل کنیم.»
انتهای پیام/