بزرگنمایی:

تبسم مهر - تهران-ایرنا- هنرمند و مخاطب هر دو بر یکدیگر و بر جریان سینمای ایران اثرگذار هستند، اما در این میان مسوولیت سنگین ترمیم ذهن مخاطب و ارتقای سلیقه اش،بر عهده هنرمند مسوول و متعهد است.

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش‌های خبری ایرنا، سعید چنگیزیان (متولد1356) بازیگر سینما، تئاتر، تلویزیون و فارغ‌التحصیل رشته کارگردانی از دانشگاه سینما و تئاتر است. چنگیزیان که در جشنواره گذشته (سی و ششم) با فیلم تحسین شده «چهار راه استامبول» حضور داشت، امسال با فیلم «جمشیدیه» به جشنواره سی و هفتم راه پیدا کرده است. او که سال هاست در سینما و تئاتر به صورتی جدی و گزیده، کار می‌کند سال جاری با فیلم متفاوت «گرگ بازی» به ارائه‌ی نقش پرداخت.
آنچه در ادامه می‌آید صحبت‌های چنگیزیان با پژوهشگر ایران درباره مسائل روز سینمای ایران است.
چنگیزیان در این گفت وگو جشنواره‌ی فجر را فستیوالی مهم دانست و در توضیح این مطلب افزود: به نظرم جشنواره تاثیر خودش را می‌گذارد و مگر می‌شود که تاثیر نداشته باشد. بودن در جشنواره برای فیلم‌ها و فیلمسازان و همه، هنوز که هنوز است مهم است و می‌خواهند که در آن شرکت کنند. هنوز این هیجان در هنرمندان هست که کارشان در جشنواره باشد و کارشان را برسانند. اما در بحث کیفیت داستان فرق دارد.
«فیلمسازان فیلمشان را می‌سازند اما در مورد تاثیر حضور و بحث چگونگی بودن در جشنواره است که تاثیر مثبت یا منفی روی فیلم‌ها دارد. شاید فیلمی که حقش باشد که در جشنواره حضور داشته باشد و دیده شود، این امکان از آن به دلایل ممیزی یا هر چیزی گرفته شود؛ اما فکر نمی‌کنم جشنواره خیلی روی کیفیت فیلم‌ها تاثیری داشته باشد چون آن که می‌سازد می‌داند می‌خواهد چه چیزی بسازد».
**جشنواره تاثیری در فروش فیلم‌ها ندارد
بازیگر فیلم «شکستن همزمان بیست استخوان» در پاسخ به این سوال که در این 37 دوره به جز رقابتی که به آن اشاره شد، جشنواره چه کمکی به سینمای ایران کرده است، گفت: چه کمک دیگری باید بکند؟ ماهیت جشنواره جز این نیست و جشنی است که هرکشوری آن را برای خودش دارد و برای فیلم هایی که در آن کشور ساخته می‌شود، برگزار می‌کند. نمی‌دانم جشنواره چه تاثیری باید داشته باشد اما حداقلی که باید داشته باشد این است که 10 روز مراسم و جشن و دیدن و ارتباطی است که فیلمسازان می‌توانند با هم داشته باشند.
چنگیزیان ادامه داد: ما در شکل برگزاری ایراد داریم و این که هرسال کسی مسوول هست و به هر حال سلیقه و احساسات و منطقش بر تصمیم او و مجموعه همکارانش اثرگذار است. 37 سال است که این جشنواره برگزار شده و به هر حال مشکلاتی را داشته است.
وی در جواب این طرح سوال که شاید میزان فروش و سهم جشنواره در آخرین فیلم او یعنی چهارراه استامبول، اثرگذار بوده است، گفت: فکر نمی‌کنم تاثیری داشته باشد چون ته آن این است که قبل از اکران فیلم، عکس جایزه گذاشته شود یا روی "دی.وی.دی" فیلم، عنوان جایزه درج شود. باز هم این به نظرم تاثیری ندارد چرا که مردم هستند که در نهایت تصمیم می‌گیرند چه چیزی را ببینند و نبینند. همه چیز بسته به تبلیغاتی است که در طول اکران فیلم اتفاق می‌افتد و فکر می‌کنم فروش فیلم خیلی ربطی به حضور در جشنواره ندارد و اینها صرفا ایراد گرفتن الکی است چون به هرحال یکی دستش به جشنواره رسیده و یکی نرسیده است.
«همیشه همین بوده و همه جا هم همین است که رئیس و دبیر جشنواره مسوول آدم هایی است که فیلم‌ها را انتخاب می‌کنند که به جشنواره برود. بدون شک در این شرایط عده ای معترض می‌شوند که چرا فیلم ما نبود. برای من این موضوع خیلی اهمیتی ندارد. زمانی در جشنواره با فیلمم بوده ام و زمانی نبوده ام و اگر نباشد هم برایم اتفاق عجیب و غربیبی نیست چرا که می‌گویم تا اکران صبر می‌کنیم ببینیم چه اتفاقی می‌افتد. ولی در این که از طریق جشنواره فیلم ببیشتر دیده می‌شود و جشنواره ویترینی برای فیلم‌ها می‌شود شکی نیست؛ اما باز هم مهم کیفیت فیلم و فیلمساز و عواملش است».
وی ادامه داد: خیلی‌ها هم نیستند. خیلی وقت است که نیستند. کسانی که می‌توانستند فیلم با کیفیت هم بسازند. توضیح دادن و دلایلش هم بحث سیاست خرد و کلان می‌شود که مغز من نمی‌کشد که چرا این گونه است؛ اما در نفس ماجرا و این که باید جشنواره ای به عنوان یک جشن سینمایی برای مملکتی وجود داشته باشد، مساله این است که حتما باید باشد و نمی‌توان آن را برداشت. و باقی چیزها و مسائلی چون چگونگی برگزاری و چطور بودن و نبودنش، سالها است که درگیرش هستیم و می‌دانیم که یک سری از فیلم‌ها اجازه‌ی وجود و حضور داشتن در جشنواره را ندارند؛ و خوب یا بد با آن کنار آمده ایم و به هر حال در همه‌ی جشنواره‌ها اعمال نظر یا سلیقه یا سیاست همیشه هست.
**کمدی سخیف نتیجه‌ی لجبازی است
بازیگر فیلم «آندرانیک» که هم اکنون در حال اکران است در مورد وضعیت سینمای کمدی سخیف و حجم بالای اکران آن بیان داشت: شاید نوعی لجبازی است بین فیلمساز و بازیگر با مخاطب. شاید اسمش لجبازی است چون نمی‌توانیم بگوییم این هنرمندان درکی از طنز ندارند. شاید نوعی دهن کجی به سلیقه مردم است. هنرمند را تبرئه نمی‌کنم چون این لجبازی از نظر من نکوهش شده است چرا که می‌توانی این کار را نکنی. می‌توانی بهترش را بسازی و درست‌تر بخندانی ولی انگار او به مخاطب می‌گوید باشد اگر تو این را دوست داری، من این را برایت می‌سازم. مخاطب هم می‌گوید اگر تو این را این گونه درست کرده ای من نمی‌بینم و تحویلت نمی‌گیرم و دوستت نخواهم داشت.
چنگیزیان افزود: من خودم هم از این وضعیت و از کیفیت فیلم‌های اینگونه رضایت ندارم و ناراضی هستم و اصلا آن‌ها را نمی‌بینم. لج ام می‌گیرد و کفری می‌شوم بابت این که این فیلم‌ها هستند و اگر دو سه تا بودند می‌گفتیم باشد، این بماند برای مخاطبانی که این گونه می‌پسندند اما چرا این را می‌سازند و مخاطب هم خوشش می‌آید و فروشش میلیارد میلیارد می‌شود اصلا یک چیزی است که باید ریشه ای راجبش بحث کرد، چون خیلی بحث کیفیتی و تکنیک است که باید بدانند و حتما می‌دانند؛ مگر برخی از ستاره‌های این فیلم‌ها سابقه حضور در فیلم‌های کمدی خوب را نداشته اند؟ چرا این گونه شده اند، به نظرم لج بازی صاحب اثر با مخاطبش است. ولی از نظرم هر دو درست نیست چه مخاطبی که می‌آید و این فیلم را می‌بیند و چه آن کسی که این فیلم‌ها را می‌سازد؛ و اینها ضربه عجیب و غریبی را می‌زند چرا که پول، زمان، انرژی و همه چیز را نابود می‌کند و آدم سرافکنده می‌شود از وجود یک چنین سینما و فیلم هایی.
**هنرمند باید ذهن مخاطب را ترمیم کند
چنگیزیان در توضیح جریان تولید روزافزون فیلم هایی که ارزش معنایی ندارند افزود: شاهدش بوده ام که چطور یک فیلم تراژیک، ناگهان تبدیل به فیلم مضحکی شد. و من تصور می‌کردم فیلم جور دیگری قرار است باشد و جور دیگری بازی می‌شود ولی به مسیر غیرقابل تصوری رفت.
وی ادامه داد: به نظرم این نوعی خودزنی هنرمند است. فرض کنید وقتی فلان کارگردان یک سری فیلم ساخته که جلوی آن گرفته شده یا به سختی اکران شده است یا یکی را اصلا اجازه نداده اند؛ حالا می‌آید و یک فیلم کثیف می‌سازد. قطعا ما دو فیلم قبلی را دیده ایم که کثافت نبودند و موجه بودند و یک ماجرا و مساله و دغدغه ای داشته اند اما حالا چرا این فیلم را ساخته است؟ این به نظر من لجبازی است که نه با مخاطب که با سیستم که اگر شما به آن کمدی سخیف اجازه اکران می‌دهید، من هم یک کمدی سخیف می‌سازم که اکران بشود.
بازیگر فیلم «خشم و هیاهو»، «سارا و آیدا» و «نقش نگار» در پاسخ به این سوال که بازنده این روند و جریان چه کسی است بیان داشت: بازنده، سینمای ما است و همه بازنده هستند و هرطرف باخت است؛ کسی که سلیقه اش این است که این چیزها را می‌پسندد بازنده بزرگ است، آن که به این سمت می‌رود که وقتی دوست دارند و می‌خواهند پس ما هم بسازیم، او هم بازنده است.
«آن کسی حضورش هنوز موجه است که وارد هیچکدام از این دو جریان نمی‌شود، می‌ایستد فرصت پیدا کند تا دوباره حرفش را بزند و این ایستادن برای برخی مثل آقای «تقوایی» 20 سال طول کشیده است. و برای برخی ممکن است دیگر اتفاق نیفتد و برای برخی ممکن است دو سه سال طول بکشد.
به هرحال من هواخواه آن آدم‌ها هستم که نظم و شخصیتشان را به خاطر 4 مخاطب بهم نمی‌زنند. قرار نیست من کاری بکنم که تماشاگر حتما دوست داشته باشد. من خالق اثر هستم و منم که اثرگذار هستم. تماشاگر روی من تاثرگذار نیست. پس من موظف هستم که خودم، جریان زیستم، حکمت زندگی و کار کردنم را جوری طراحی کنم که به چنین آسیبی ورود نکنم که کمدی سخیف بازی کنم. یعنی آنقدر بازی نمی‌کنم تا نهایت کار خوبی باشد چرا چون این مسوولیت برعهده من است که اگر مخاطب کمدی سخیف دوست دارد، بیاییم و آن را ترمیم و آباد کنم و کمدی درست و حسابی را به او بشناسانم.
وی افزود: به نظرم این جنگ که بین این دو جبهه در جریان است، آینده خوشی ندارد و من پیشنهادم به خودم (چون فقط به خودم می‌توانم پیشنهاد بدهم) این است که تاثیر گذاشتن و فیلم ساختن و کار کردن برای مخاطب نباید به بهای باج دادن به او باشد. تو نباید فقط آگاهی بدهی بلکه باید در سر مردم بروی و آن‌ها را آن جوری بسازی که سلیقه کج و کوله شان را ترمیم کنی، نه این بگویی اگر سلیقه تو کج و کوله است، من هم برای همین می‌سازم . مسوولیت تو به عنوان یک هنرمند برای این که بتوانی سلیقه مخاطب سطح سینمای کمدی و تراژدی و ... را ارتقا بدهی این گونه است.
اگر این مسوولیت را احساس کنم و عصبانی نباشم از این که این جریان به هر حال به وجود آمده است و هرچه بیشتر شود این جنگ و خودخواهی و چالش نادرستی که هست بدتر می‌شود و مخاطب و مخصوصا کسانی که کمدی اجتمای می‌سازند و از نظرشان کمدی سخیف غیرقابل دیدن است، دست بردارند و آرام آرام ترمیمش کنند.
**مسیر سینمای هند را می‌رویم
بازیگر سریال‌های «گاهی به پشت سر نگاه کن» و «توطئه‌ی فامیلی» ادامه وضع موجود را به مانند شدن به سینمای مضحک هند خواند و افزود: فیلم‌های هندی خنده دار هستند. خودشان انگار این سینما را دوست دارند ولی ما نمی‌توانیم نگاه کنیم چون خنده مان می‌گیرد. انگار آنها کیف می‌کنند اگر در سینمای هند یک نفر بدود و برود یک هواپیمایی که در حال حرکت است را بگیرد؛ اینجا هم انگار به همین شکل شده است و این سینما نمی‌تواند سینمای جهانی باشد. ما این پتانسیل را داریم که همه جا دیده شویم و فیلم‌ها و سینمایمان نماینده فرهنگ ما باشند و چطور زیستن مان را به جهانیان نشان بدهیم؛ که با این سینمای کمدی سخیف قاعدتا نمی‌توانیم. البته این دلیل نمی‌شود که جشنواره یا فیلم کمدی نباشند باید باشند اما درست شوند.
«به نظرم این نزاع باید کنار گذاشته شود و یکذره و بیشتر از یکذره ربط به سیاست گذاری دارد. این موضوع باید برای سیاستگذار مهم شود تا برایش چاره اندیشی کند. البته این به پخش کننده هم مربوط است که فیلم مضحک را می‌برد و در 200 سینما اکران می‌کند و فروشش را بالا می‌برد. الان به نظرم قدرت پخش کننده‌ها در این سینما از همه جریانات بیشتر است. وقتی پخش کننده و سینمادار و برگشت مالی برایش مهم است و می‌بیند سینمای کمدی سخیف انقدر برگشت مالی دارد مگر دیوانه است که فیلم‌های مضحکش را روی پرده نگذارد؟ پول است که اهمیت دارد. برگشت مالی مهم است و نتیجه همین است».
**مخاطبان اثرگذار هستند
وی در رابطه با عدم حضور برخی از کارگردانان برجسته در این دوره از جشنواره افزود: گذاشتن و برداشتن فیلم‌ها حتما از جریانی نشات می‌گیرد و بوی سیاسی کاری می‌دهد که من در جریان آن نیستم.
این بازیگر تئاتر در مورد نقش مخاطبان در ادامه‌ی جریان تولید و اکران فیلم‌های ضعیف یا روی پرده رفتن تئاترهای بی محتوا افزود: تماشاگران تئاتر سخیف، همان تماشاگران سینمای کمدی سخیف است. نوعی از زیربار مسائل در رفتن، در همه‌ی این سیستم دیده می‌شود؛ حتی در خود مخاطبان. مسوولیت پذیر نیستیم و مسوولیت اثری که ارائه می‌دهیم را به عهده نمی‌گیریم. از هنرمند تا مخاطب ما مسوولیت و نقشمان را ول کرده ایم و به جریانی که سازنده باشد و حرکتی ایجاد کند، دیگر اعتمادی نداریم. چه این طرف و چه آن طرف. و نتیجه اش همین می‌شود که می‌بینیم. در نهایت من هیچ نسخه ای برای کسی نمی‌پیچم چون هرکسی مسائل خودش را دارد. اما با یک ذره فکر کردن راجع به این که چرا می‌خواهم این کار را بکنم و چه چیز این کار راضی نگه ام می‌دارد، جلو می‌روم.
پژوهشم**س.ب**1552
انتهای پیام /*