بزرگنمایی:

تبسم مهر - تروئیکای اروپایی اعلام کرد نام ساز و کار اعلامی اینستکس INSTEX یا مخفف Instrument in Support of Trade Exchange به معنای «ابزاری برای حمایت از تبادلات تجاری» است. اینستکس چگونه کار می‌کند؟ اصلی‌ترین مشکل اینستکس چیست؟

- اخبار اقتصادی -
به گزارش خبرگزاری تسنیم به نقل از بصیرت، روز پنجشنبه وزرای امور خارجه آلمان، فرانسه و انگلیس از راه اندازی ساز و کاری که ماه‌ها پیش وعده آن را می‌دادند، خبر دادند. در حالی که از مدت‌ها پیش اروپایی‌ها از راه اندازی SPV یا کانال ویژه تبادلات مالی سخن می‌گفتند اما تروئیکای اروپایی اعلام کرد نام ساز و کار اعلامی اینستکس INSTEX یا مخفف Instrument in Support of Trade Exchange به معنای «ابزاری برای حمایت از تبادلات تجاری» است. درباره این ابزار و مسائل متنی و فرامتنی آن نکات قابل تاملی وجود دارد که در ادامه به برخی از مهم‌ترین نکات آن در قالب 10 سوال می‌پردازیم:
1- اینستکس چگونه کار می‌کند؟
قبل از هر چیز بد نیست که با ساز و کار این ابزار آشنا شویم. این ابزار برای آنکه با تحریم و فشار آمریکا سرشاخ نشود، اقدام به تبادل پول نمی‌کند و در واقع ابزاری برای دور زدن بانکهاست. ایران محصولاتی را به اروپا صادر و اعتباری را به اندازه ارزش صادرات خود در اینستکس کسب می‌کند و برحسب این اعتبار می‌تواند کالاهایی را از اروپا وارد کند.
2- کدام کالاها را شامل می‌شود؟
همانطور که سه کشور اروپایی به صراحت گفته اند کالاهای وارداتی فقط شامل اقلام دارویی و غذایی می‌شود که شامل تحریم‌های آمریکا نیست. از این رو با ابزار اینستکس نمی‌توان هر کالایی را از اروپا وارد کرد.
3- مگر قرار نبود SPV راه اندازی شود؟
سوالی که در اینجا مطرح می‌شود آن است که چرا اروپا از SPV به اینستکس رسید؟ ستون فقرات ایده SPV بر مبنای قانون مقابله با تحریم‌های ثانویه آمریکا بر علیه کوبا بنا شده بود تا به ایران و شرکت‌های اروپایی کمک کند تحریم‌های آمریکا را دور بزنند. اما اینستکس یک گام به عقب نهاده و اساساً وظیفه خود را مقابله با تحریم‌ها نمی‌داند.
4- کدام کشورها با آن کار می‌کنند؟
تفاوت دیگری که میان اینستکس و SPV قابل طرح است، بازیگران آن است. SPV قرار بود با مشارکت کل کشورهای اروپا راه اندازی شود اما اینستکس محدود به تروئیکای اروپاست. منابع دیپلماتیک می‌گویند اتحادیه اروپا در این مورد به توافق نرسیده است.
5- از کی عملیاتی می‌شود؟
اعلام راه اندازی این ابزار مبهم، ناقص و بسیار محدود به معنای عملیاتی شدن آن نیست. تروئیکای اروپا اعلام کرده عملیاتی شدن آن زمان می‌برد. وقتی اعلام آن 9 ماه زمان برده است، برای عملیاتی شدنش احتمالاً باید صبر ایوب داشت!
6- شامل خرید نفت هم می‌شود؟
یکی از مهم‌ترین نقائص اینستکس عدم تضمین خرید نفت ایران است. اروپایی‌ها با این تصمیم نشان دادند که در زمینه تحریم حتی اگر همدست آمریکا نباشند، هرگز مقابل او هم نیستند.
7- اروپا در مقابل از ایران چه خواسته است؟
یکی از مهم‌ترین نکات مطرح شده در بیانیه سه کشور اروپایی در این مورد، ملزم کردن ایران به پایبندی ایران به تعهدات برجامی خود است. در حالی که آمریکا از برجام خارج شده و اروپا به یک دهم تعهدات خود عمل نمی‌کند، از ایران می‌خواهند همچنان به برجام تمام و کمال پایبند باشد.
8- آیا اینستکس راهی برای تحمیل برجام‌های بعدی است؟
این ابزار جدید پس از تهدیدهای اخیر مسئولان ایرانی –فعلاً در حد حرف- به راه افتاد. اروپایی‌ها بهتر از هرکسی می‌دانند که نابودی برجام بیش از همه برای آنها هزینه خواهد داشت. درضمن همانطور که موگرینی نیز قبلاً گفته بود، اروپا حفظ برجام را دری برای ورود به مباحث موشکی و منطقه ای با ایران می‌داند. از این منظر اینستکس ابزاری برای تحمیل برجام‌های بعدی است.
9- رابطه اینستکس و FATF چیست؟
شاید یکی از مهم‌ترین مسائل اینستکس را بتوان در شرطی جستجو کرد که برای ایران تعیین شده است. سه کشور اروپایی با صراحت و البته گستاخی از ایران خواسته اند فوراً تمام دستورات FATF را اجرایی کند. حال آنکه اجرای این دستورات یعنی خودتحریمی و بستن راه دور زدن تحریم ها. این در حالی است که دستگاه دیپلماسی کشور پیش از این مدعی بود اروپایی‌ها راه اندازی کانال مالی را مشروط به تصویب FATF نکرده اند. در واقع اروپا وعده ای نسیه به ایران داده و امتیازی نقد طلب می‌کند.
10- اصلی‌ترین مشکل اینستکس چیست؟
فارغ از تحقیری که در این ابزار اروپایی وجود دارد، مهم‌ترین مشکل اینستکس در تولید امید کاذب است. نشانه‌های آن نیز کم کم در حال بروز است. آقای ظریف در اولین واکنش خود هر چند با گلایه به خاطر تاخیر اما از اعلام آن استقبال کرده است. کشور سالهاست که معطل وعده‌های توخالی غرب است. تا جایی آمریکا و برجام و از جایی به بعد اروپا و SPV و اینستکس و... تا امیدهای کاذب وجود دارد و به دنبال سراب می‌رویم، نمی‌توان انتظار حرکت و تلاش واقعی داشت.
نگرانی‌‌های حیاتی درباره Instex
انتهای پیام/