بزرگنمایی:

تبسم مهر - مدیر کل منابع طبیعی استان مرکزی می‌گوید: فرسایش طبیعی و نرمال خاک بایستی حدود پنج تن در هر هکتار باشد، اما این امر در استان مرکزی از حد نرمال خارج شده است و به 14 تن در هر هکتار رسیده است.

به گزارش خبرگزاری فارس از اراک، پدیده فرسایش خاک، فرایندی است که طی آن ذرات خاک از بستر خود جدا شده و به کمک یک عامل انتقال دهنده مثل آب یا باد به منطقه دیگر منتقل می‌شود، در واقع ادامه این روند نابودی تدریجی کره زمین را به همراه دارد.
خاک حاصل‌خیز رفاه و آسایش جوامع انسانی را در پی دارد، کشت محصولات باکیفیت کشاورزی و مراتع گیاهی مورد استفاده برای چرای دام‌ها وابسته به این موهبت الهی است، از اینرو می‌توان اذعان داشت که خاک، ارزشمندترین منبع طبیعی برای هر کشور محسوب می‌شود.
دخالت عوامل انسانی ازجمله بهره‌برداری‌های بی‌رویه از مزارع کشاورزی، چرای خارج از ظرفیت دام در مراتع دارای پوشش گیاهی و کاهش ذخایر آبی در سفره‌های زیر زمینی باعث به وجود آمدن فرسایش خاک در یک منطقه می‌شود.
پدیده فرسایش خاک یک چالش زیست محیطی است و حیات جانداران را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
بیابان زدایی استراتژی کلان برای مقابله با فرسایش است
یکی از فعالان محیط زیست در این رابطه به خبرنگار فارس در اراک می‌گوید: بهره‌برداری بی‌رویه از اراضی کشاورزی سبب می‌شود ظرفیت‌های زیستی خاک روبه زوال رفته و پس از یک مدت کوتاه خاک به ارگان عاری از منابع مغذی تبدیل شود.
محمود کلنگری با اشاره به فرسایش خاک و تبدیل آن به ریزگردها می‌گوید:در پی فرسایش،خاک به ذرات کوچکتر تبدیل شده و از هم می‌پاشند و در نهایت به عنوان ریزگرد در هوا معلق شده و سلامت افراد جامعه را به خطر می‌اندازد.
این فعال محیط زیست موضوع تناوب و آ‌ئیش کشاورزی را مطرح کرده و بیان می‌کند: ایجاد تناوب در امر کشاورزی سبب می‌شود تمام مواد مغدی خاک استفاده نشده و خاک فرسایش پیدا نکند.
وی با بیان اینکه بهره‌کشی افسار گسیخته و کشت‌های تک محصولی در زمین‌های کشاورزی باعث کاهش کیفیت محصولات می‌شود، بیان می‌کند: تکرار این پروسه سبب می‌شود زمین احیا نشده و به حالت اولیه بازنگردد در نتیجه خاک فرسایش یافته و اراضی کشاورزی نابود می‌شود.
کلنگری ادامه می‌دهد: خاک حاصلخیز مهم‌ترین و ارزشمندترین فاکتور زیستی در جهان است که بستر حیات جانداران را فراهم کرده و تمدن را شکل داده است، اما در مقابل فرایند فرسایش خاک به عنوان مهلک‌ترین بلای طبیعی سبب شده تا پارامترهای زیستی از بین برود.
این فعال محیط زیست دو زیر مجموعه زراعت و دامداری در حوزه کشاورزی را عامل بروز فرایند فرسایش خاک دانسته و بیان می‌کند: در راستای حفظ ارزش خاک، اصلاح شیوه‌های زراعت و باغبانی توصیه می‌شود.
وی با بیان اینکه دامداری غیر متمرکز و سنتی موثر در تشدید فرسایش خاک است، می‌گوید: کوبیده شدن خاک و تعلیف گیاه توسط دام نتیجه دامداری غیر متمرکز و سنتی است که این امر تسریع فرایند فرسایش را سبب می‌شود.
کلنگری تصریح می‌کند: کاهش سطح آب در یک اکوسیستم سبب می‌شود تا پوشش‌های گیاهی در اراضی ملی، مراتع و جنگل‌ها کاهش یافته و فرایند فرسایش تشدید شود.
وی از بین رفتن گونه‌های گیاهی از جمله گون ،درختچه‌های شور پسند و گنگر وحشی را حاصل فرسایش خاک دانست و اظهار می‌کند: تخریب خاک باعث می‌شود ذرات از بستر خود جدا شده و بر اساس فرسایش بادی یا آبی به مناطق دیگر منتقل شده و به صورت ریزگرد سلامت جانداران را تحت‌تاثیر قرار دهد.
این فعال محیط زیست به بیان اقدامات مقابله‌ای برای مبارزه با فرسایش خاک پرداخته و می‌گوید: فرایند بیابان‌زایی در مناطق کم‌آب و خشک که فاقد پوشش گیاهی و آب است، رخ می‌دهد از این رو فعالان محیط زیست برای مقابله با این پدیده،الگو و شیوه بیابان‌زدایی را مطرح کردند.
کلنگری می‌افزاید: بیابان زدایی یک استراتژی کلان با تاکتیک‌های کاشت گیاه، قراردادن توری در دل خاک و ایجاد مزرعه خورشیدی در مناطق کویری و بیابانی است.
وی با اشاره به اینکه مشکلات زیست‌محیطی و آلودگی هوا در استان نشأت گرفته از فرسایش خاک در منطقه میقان و حوزه فراهان است‌، بیان می‌کند: با ایجاد مزارع خورشیدی و تغییر کاربری صفحات خورشیدی می‌توان از تشدید فرسایش خاک در کویر میقان جلوگیری کرد.
این فعال محیط زیست ادامه می‌دهد:از صفحات خورشیدی می‌توان به عنوان بادشکن در منطقه کویری استفاده کرد و مانع از فرسایش خاک در آن مناطق شد،در واقع پنل خورشیدی به مانند یک درختچه سرعت باد را کم کرده و مانع از بلند شدن ذرات در هوا می‌شود.
کلنگری با بیان اینکه طرح‌های آبخیزداری در استان موفق نبودند، به بررسی علل پرداخته و می‌گوید: طرح‌های آبخیزداری توامان با پارامترهای دیگر از جمله ایجاد روشی برای کاهش آب مصرفی و یا طرح متعادل سازی ورود دام متناسب با ظرفیت مراتع اجرا نشده است که سبب شده این طرح‌ها موفق نباشند.
پوشش گیاهی سدی در مقابل فرسایش است
علی حسنی از فعالان محیط زیست نیز اظهار می‌کند:مسئله حراست و حفاظت از خاک موضوعی مهم و ضروری تلقی می‌شود و حیات بشر و استقرار جوامع وابسته به آن است،اما در مقابل فرسایش خاک یک پروسه منفی در طبیعت است.
وی با اشاره به اینکه فرایند فرسایش سبب می‌شود خاک تخریب شده و حاصلخیزی خود را از دست بدهد،تصریح می‌کند: بهره‌برداری بی‌رویه از زمین که نتیجه زراعت غیراصولی است به از بین رفتن مواد مغدی درخاک منجر شده و در نتیجه قدرت محصول‌دهی را کاهش می‌دهد.
این فعال محیط زیست فقر خاک و متروک شدن مزارع کشاورزی را ماحصل فرسایش دانسته و می‌گوید: فرایند فرسایش خاک تهدیدی جدی برای حیات جانداران و اکوسیستم است.
وی اظهار می‌کند: پوشش‌های گیاهی و درختان به عنوان اهرم‌های بازدارنده مانع از تشدید فرسایش خاک می‌شوند، از اینرو با ایجاد پوشش‌های گیاهی درمناطق مستعد می‌توان از تشدید این فرایند جلوگیری بعمل آورد.
حسنی تصریح می‌کند: عواملی از قبیل شناسایی استعداد خاک، قدرت تولیدی آن، رعایت اصول صحیح و علمی در حوزه کشاورزی و کشت محصول متناسب با نوع خاک کمک می‌کند تا هدر رفت خاک در اراضی کشاورزی کاهش یابد.
فعال محیط زیست راه مبارزه با فرسایش خاک را حفظ خاک با اجرای دو روش مستقیم و غیر مستقیم، استفاده از فعالیت‌های مدیریتی و اتخاذ روشی مناسب برای کنترل و کاهش فرسایش در مناطق مستعد بیان می‌کند.
یکی دیگر از فعالان محیط زیست نیز علل فرسایش خاک را برشمرده و بیان می‌کند: عوامل اقلیمی،شیب زمین، بهره‌برداری بی‌رویه از اراضی کشاورزی، از بین رفتن پوشش‌های گیاهی و کاهش ذخایر آبی از جمله عوامل بروز پدیده فرسایش است.
حسین مرعشی با اشاره به اینکه پوشش گیاهی موجود در مراتع،جنگل‌ها و زمین‌های کشاورزی با جذب و حفظ آب مانع از بروز فرایند فرسایش و جاری شدن بی‌رویه آب در سطح زمین می‌شود،می‌افزاید: فرسایش خاک و حذف پوشش‌های گیاهی در مناطق مختلف خطر روان‌آب‌ها و وقوع سیلاب‌های خطرناک را خواهد داشت.
وی ادامه می‌دهد: افزایش جمعیت و به تبع آن احداث شهرک‌های صنعتی و واحدهای مسکونی در اراضی کشاورزی سبب شده است زمین تخریب و روند فرسایش ایجاد گردد.
فرسایش طبیعی خاک پنج تن در هکتار است
مدیر کل منابع طبیعی استان مرکزی نیز اظهار می‌کند:فرسایش طبیعی و نرمال خاک بایستی حدود پنج تن در هر هکتار باشد، اما این امر در استان مرکزی از حد نرمال خارج شده است و به 14تن در هر هکتار رسیده است.
محمدی با اشاره به اینکه فرسایش در اراضی کشاورزی بیشتر مشهود است و باید جدی گرفته شود، علل بروز این پدیده را بیان می‌کند و می‌گوید: کاهش آب‌های زیرزمین،کیفیت خاک و از بین رفتن پوشش‌های گیاهی سبب شد تا این پدیده با شدت بیشتر در اراضی استان رخ دهد.
وی تصریح می‌کند: تخریب پوشش‌های گیاهی و بهره‌برداری غیراصولی کشاورزان از اراضی کشاورزی نتیجه فرسایش آبی در حوزه آبخیزداری است.
محمدی با بیان اینکه موضوع بهبود وضعیت فرسایش خاک در اراضی کشاورزی و ملی در برنامه ششم توسعه کشور مطرح شده است،می‌گوید: برنامه ششم توسعه روند مقابله‌ای را برای کنترل و بهبود فرسایش خاک در اراضی ملی و کشاورزی دنبال می‌کند.
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی می‌افزاید:شیوه‌های غیر‌اصولی زراعت، از جمله شخم زدن در جهت شیب خاک سبب می‌شود تا فرایند فرسایش در اراضی کشاورزی رخ دهد، بنابراین برای مقابله با تشدید این پدیده می‌طلبد تا شیوه‌های کشاورزی اصلاح شود،زیرا اصلاح فعالیت‌های کشاورزی مانع از هدر رفت خاک در مناطق می‌شود.
وی با اشاره به اینکه ضخامت خاک برای زراعت مطلوب 30 سانتی متر است،از کاهش چهار تا پنج سانتی متری ضخامت خاک در زمین‌های کشاورزی خبر داده و می‌گوید: فرایند فرسایش آبی در سال‌های متمادی سبب می‌شود این حجم از خاک در مناطق کشاورزی از بین برود.
انتهای پیام/خ