بزرگنمایی:

تبسم مهر - خبر توسعه پایگاه هوایی العدید در شرایطی که منطقه آبستن تحولات بی‌شمار است ذهن تحلیلگران و ناظران امور را به خود مشغول کرده است.

خبرگزاری مهر ، گروه بین الملل - فرزاد فرهادی: در منطقه صحرایی العدید در غرب قطر و در 30 کیلومتری جنوب غرب پایتخت این کشور پایگاهی نظامی به نام العدید واقع شده که بیش از 11 هزار نظامی آمریکایی که بیشتر آنها را نیروی هوایی آمریکا تشکیل می‌دهند در آن هستند و مهمترین مرکز عملیات‌های آمریکا در خاورمیانه و خارج از ان محسوب می‌شود. در صورتی که مسیر شلوغ باشد با خودرو 45 دقیقه زمان می‌برد تا بتوان به این پایگاه رسید.
در شرایطی که منطقه آبستن تحولات بی شمار است خبر توسعه پایگاه هوایی العدید قطر آنهم به حساب قطری‌ها و با خرج آنها قابل توجه به نظر می‌رسد.
آمریکایی‌ها و به ویژه ترامپ که به خوبی نبض کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و اوضاع آشفته میان آنها را در دست گرفته اند از هر رخدادی برای تحقق منافع خود بهره می‌برند و از این روز از اختلاف میان دوحه با چهار کشور مصر، عربستان، بحرین و امارات نیز به نفع خود بهره می‌برند.
آشنایی با پایگاه العدید
به طور کلی پایگاه هوایی العدید، پایگاه نظامی قطری است که در جنوب غرب دوحه پایتخت قطر واقع شده و به فرودگاه ابونخله نیز معروف است. در این پایگاه علاوه بر نیروهای قطری، نیروهای انگلیسی و آمریکایی نیز حضور دارند. پایگاه العدید مقر فرماندهی مرکزی آمریکاست.
در سال 1999 شیخ حمد بن خلیفه آل ثانی امیر وقت قطر خطاب به مسئولان آمریکایی گفت که مایل است که 10 هزار افسر و سرباز آمریکا به طور دایم در قطر باشند و بر اساس گزارش رسانه‌های در ژوئن 2017 پایگاه العدید میزبان 11 هزار افسر و نظامی آمریکایی و بیش از صد جنگنده است.
به دنبال مشارکت ارتش قطر در عملیات طوفان صحرا در سال 1991، وزارت دفاع قطر با وزارت دفاع آمریکا توافق همکاری دفاعی امضا کرد که بعدها توسعه پیدا کرد. در سال 1996 وزارت دفاع قطر به ساخت پایگاه هوایی العدید با هزینه بیش از یک میلیارد دلار آمریکا اهتمام ورزید. قطر 400 میلیون دلار و آمریکا 600 میلیون دلار را برای ساخت این پایگاه اختصاص دادند.
این درحالی است که العدید تنها پایگاهی نیست که آمریکایی‌ها در آن حضور دارند بلکه السیلیه نیز از جمله مراکزی است که فرماندهی مرکزی آمریکا از آن به عنوان مقری برای عملیات نظامی بهره می‌برد.
آمریکا به شکل محرمانه در اواخر سپتامبر 2001 از این پایگاه استفاده کرد و آن زمانی بود که نیروی هوایی آمریکا برای عملیات علیه طالبان در افغانستان به جنگنده هایش نیاز پیدا کرد و هنوز توافقی با قطر به امضا نرسانده بود. اعتراف رسمی به پایگاه در مارس 2002 یعنی پس از امضای توافق نظامی میان دو کشور برای حضور نظامی آمریکا در قطر بود و در آوریل 2003 مرکز فرماندهی مرکزی نیروی هوایی آمریکا به به شکل رسمی به العدید منتقل شد.

در آوریل 2003 اندکی پس از جنگ آمریکا علیه عراق، مرکز عملیات نیروی هوایی آمریکا در خاورمیانه از پایگاه هوایی سلطان در عربستان به قطر منتقل شد. حکومت قطر علاوه بر هزینه‏ هنگفتی که برای ساخت پایگاه العدید انجام داد، در سال 2005 به آمریکا پیشنهاد کرد که حدود 400 میلیون دلار برای بهبود امکانات پایگاه شامل منزل یا خوابگاه‏های دائمی، تسهیلات کنترل و فرماندهی و تانکرهای با ظرفیت یک میلیون گالن سوخت هزینه شود. پایگاه العدید از سوی آمریکایی‌ها در اقدامات نظامی واشنگتن علیه عراق، افغانستان و سوریه استفاده شده است.
در این پایگاه بیش از 11 هزار نظامی آمریکا هستند و فرماندهی مرکزی نیروی هوایی آمریکا و مرکز مشترک عملیات هوا و فضا و شعبه 379 هوایی و گروه شناسایی 319 در آن قرار دارد و جنگنده‌ها و هواپیماهای شناسایی و بمب افکن‌های آمریکایی در این پایگاه هستند. علاوه بر آن تانکها و مقادیر کافی مهمات و ادوات و تجهیزات نظامی پیشرفته در این پایگاه حضور دارند که برخی پایگاه العدید را در رده بزرگترین انبار راهبردی سلاح آمریکا در منطقه میدانند برخی آنرا در رده بزرگترین انبار راهبردی سلاح آمریکا در منطقه می‌دانند.
قطری‌ها قرار است که حدود 1.8 میلیارد دلار برای توسعه این پایگاه هزینه کنند. این در حالی است چندی قبل، خالد بن محمد العطیه وزیر دفاع قطر تاکید کرد که دولت دوحه در حال توسعه پایگاه هوایی العدید است و قصد دارد این پایگاه و همین طور حضور نظامیان آمریکایی در قطر را دائمی کند. در واقع این اقدام پس از گذشت بیش از یک سال از ایجاد بحران دیپلماتیک در شورای همکاری خلیج فارس میان قطر با امارات و عربستان به بهانه حمایت دوحه از تروریسم صورت گرفت.
مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، در جریان سفر منطقه ای خود به قطر در نشستی خبری از تقویت حضور نظامی آمریکا در خلیج فارس سخن گفت. در همین راستا روز یکشنبه 23 دی ماه 97 قراردادی میان دو کشور در ارتباط با توسعه پایگاه هوایی العدید در دوحه امضا شد. پمپئو گفت در این پایگاه هوایی در حال حاضر 13 هزار پرسنل، شامل سربازان و مسئولان بخش خدمات، مستقر هستند.
وزیر خارجه آمریکا پس از امضای قرارداد دوجانبه برای توسعه پایگاه نظامی العدید گفت: «این پایگاه برای ما اهمیت بسیار زیادی دارد و از قطر به خاطر استقرار نیروهای ما در این پایگاه تقدیر و تشکر می‌کنیم».
همانطور که گفته شد، انگلیسی‌ها نیز از این پایگاه استفاده می‌کنند و در فاصله سالهای 2005 و 2009 نیروی هوایی انگلیس از این پایگاه برای شرکت در جنگ علیه صدام و جنگ ضد افغانستان استفاده کرد. 6 تا 8 جنگنده تورنادو انگلیس و حدود 400 کادر که 130 نفر مهندس هواپیماها و 270 نفر دیگر امور لجستیکی و اداره عملیات را برعهده دارند، در العدیده هستند. انگلیسی‌ها در تابستان سال 2009 فعالیت هوایی خود در العدید را کاهش دادند. در سال 2014 انگلیسی‌ها برای حملات به داعش در عراق از این پایگاه قطری استفاده کردند.
دلایل حضور آمریکایی‌ها در قطر
اما درباره چرایی تشدید فعالیت خارجی‌ها به ویژه آمریکایی‌ها در این پایگاه باید گفت که قطر به علت اینکه کشوری کوچک است به همکاری خارجی برای حمایت از امنیت خود نیازمند است؛ کما اینکه پس از اینکه چهار کشور عربی به ویژه سعودی‌ها عرصه را بر دوحه تنگ کردند و برخی از احتمال حمله نظامی به قطر سخن می‌گفتند سریعا از ترکیه استمداد طلبید و به دنبال آن نیروهای ترکیه در این کشور مستقر شدند.
بر اساس گزارش‌های رسانه ای؛ تعداد نیروهای مسلح قطر حدود 11800 نظامی است و به اعتقاد تحلیلگران؛ از حیث نظامی به خارج وابسته است.
«کریستین اولریخسین» تحلیلگر امور خلیج فارس موسسه «بیکر» دانشگاه رایس آمریکا درباره این پایگاه به النهار گفت: « پایگاه العدید بخشی از مزایای راهبردی است که قطر برای آمریکا مهیا کرده است و شرایطی را فراهم می‌کند که ارتش آمریکا در هیچ کشور دیگر در حوزه خلیج فارس نمی‌تواند به آن دسترسی پیدا کند. از جمله آنها فرود بمب افکن‌های بی 52 است پایگاه العدید بخشی از مزایای راهبردی است که قطر برای آمریکا مهیا کرده است و شرایطی را فراهم می‌کند که ارتش آمریکا در هیچ کشور دیگر در حوزه خلیج فارس نمی‌تواند به آن دسترسی پیدا کند. از جمله آنها فرود بمب افکن‌های بی 52 است.
«آندریاس کریگ» از بخش مطالعات دفاعی دانشگاه کینگز کولدیج لندن و مشاور سابق ارتش قطر نیز در باره این پایگاه به النهار گفت: «العدید پایگاهی بسیار مهم برای همه حملات مختلف آمریکاست و از آنجا آمریکا علیه داعش در سوریه و سومالی عملیات انجام داده است. آمریکایی‌ها کاری می‌توانند برای قطری‌ها انجام دهند که دیگران نمی‌توانند. علاوه بر آن آمریکایی‌ها می‌توانند که ارتش قطر را تحت سیطره خود بگیرند. اماراتی‌ها بسیار مایل هستند که آمریکایی‌ها از قطر به امارات بروند».
در حقیقت کشورهای حوزه خلیج فارس هم به خوبی با خصوصیات ترامپ آشنا شده اند و راه به دست آوردن دلش را پیدا کرده اند و آن پرداخت پول و کسب رضایت دونالد است.
وجود پایگاه‌های نظامی در مناطق مختلف جهان به خصوص مناطقی که از دیدگاه ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک دارای موقعیت ویژه و مناسب هستند همچنان یکی از راه‌های تأمین منافع قدرت‌های بین‌المللی می‌باشد.
در این میان ایالات متحده با دارا بودن بیشترین پایگاه‌های نظامی خارج از خاک خود در سطح جهان همواره توسعه چنین پایگاه‌هایی را در دستور دکترین نظامی خود قرار داده است. بر همین اساس منطقه غرب آسیا یکی از مناطق مهم و به عبارتی مهمترین نقطه از جهان است که ایالات متحده در آن پایگاه‌های نظامی متعددی تأسیس کرده است.
اما اینکه کشوری خود هزینه توسعه پایگاهی که نیروی هوایی آمریکا در آن حضور دارد را تامین کند؛ برای آمریکا بهترین هدیه است. بر همین اساس بود که آمریکایی‌ها از پیشنهاد سخاوتمندانه قطر برای توسعه تاسیسات حساس پایگاه‌های مورد استفاده نیروهای آمریکایی در این کشور و اقدامات برای راه‌اندازی این پایگاه‌ها و استانداردهای ناتو (پیمان آتلانتیک شمالی) که موجب افزایش قدرت عملیاتی نیروهای آمریکایی و نیروهای ناتو مستقر در قطر می‌شود، استقبال کردند.

به هر حال همانطور که گفته شد قطر به دنبال چترخارجی است تا این کشور از تهدید خارجی در امان بدارد به ویژه که هنوز بحران میان دوحه و چهار کشور عربی جریان دارد. از سویی ترامپ همواره ثابت کرده است که خواهان دریافت پول بیشتر از کشورهای ثروتمند حوزه خلیج فارس است و اینکه آنها هزینه حضور آمریکایی‌ها را هم بپردازند خواسته ترامپ است و از سویی کشورهای حوزه خلیج فارس نیز به خوبی می‌دانند که رئیس جمهور کنونی آمریکا چه می‌خواهد.
اما آنچه باید گفت این است که حمایت خارجی نمی‌تواند امنیت برای منطقه و این کشورها به همراه داشته باشد بلکه همگرایی وهمکاری کشورهای منطقه با یکدیگر است که می‌تواند امنیت و ثبات را برای کشورهای منطقه به دنبال داشته باشد به ویژه که آمریکا همواره از پایگاه‌های خود برای حمله به کشورهای منطقه و بی ثبات کردن اوضاع استفاده کرده است.