بزرگنمایی:

تبسم مهر - یک کارشناس حوزه انرژی گفت: امکان ورود شرکت‌ها به گفتگو با شرکت ملی و خرید آسانتر و حتی با قیمت پایین‌تر نفت موجب می‌شود خریداران وارد سازوکار بورس نشوند.

محمدصادق کریمی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه فروش نفت در اتاق تاریک و به روش مذاکره‌ای به بورس نفت لطمه می‌زند، افزود: امکان ورود شرکت‌ها به گفتگو با شرکت ملی نفت و خرید آسانتر و حتی با قیمت پایین‌تر موجب می‌شود که خریداران وارد سازوکاری با الزام پرداخت نقدی، وجود ال سی و رقابت بر سر قیمت نشوند و این مساله به زیان کشور است.
وی درباره عدم استقبال از عرضه سوم نفت در بورس انرژی گفت: به نظر من دو دلیل می‌توان برای این اتفاق برشمرد. اول آنکه باید پذیرفت بورس راهکار نو و تازه ای است و ایرادات جزئی دارد. لذا عدم معامله در مرحله سوم به معنای بی فایده، غلط و اشتباه بودن طراحی آن نیست. پس باید کار جلو برود. در مصاحبه‌ها اعلام شده که بخش خارجی مایل به ورود به بورس بوده اما حساب ارزی برای این کار وجود نداشته است. بنابراین یا باید حساب ارزی در اختیارشان قرار داد یا خودشان شریک داخلی پیدا کنند که این کار زمان براست.
وی در ادامه افزود: بنابراین لفظ شکست برای این مرحله زود است. با این حال بایستی کماکان عرضه ادامه یابد تا گرفتاری‌های اجرایی آن بر طرف شود. دلیل دوم به ایجاد بازار موازی فروش نفت برمی‌گردد. فروختن نفت در اتاق تاریک و به روش مذاکره‌ای به بورس لطمه می‌زند. امکان ورود شرکت‌ها به گفتگو با شرکت ملی و خرید آسانتر و حتی با قیمت پایین‌تر منجر به این می‌شود که خریداران وارد سازوکاری با الزام پرداخت نقدی، وجود ال سی و رقابت بر سر قیمت نشوند. از این رو به نفع بخش خصوصی است که با لابی گری و گرفتن تخفیف، نفت تحویل بگیرد اما این مساله به زیان کشور است.
این کارشناس حوزه انرژی تصریح کرد: نباید هیچ تسهیل و تخفیفی در سازوکار اتاق تاریک وجود داشته باشد. نکته مهم آنکه افرادی که الان مشتری هستند، به مذاکره، چانه‌‏زدن، تخفیف و مهلت گرفتن عادت دارند. بنابراین این روش (اتاق تاریک) برایشان آسان‏تر است. با این حال اگر عرضۀ نفت در بورس ادامه پیدا کند، مشتری‏های خودش را پیدا می‏‌کند و افراد جدیدی پیدا می‏‌شوند که نمی‏‌خواهند سراغ وزارت نفت بروند و از این طریق نفت را تحویل می‌گیرند. گلوگاه این روش هم عرضه مداوم است.
فروش نفت در اتاق تاریک فساد ایجاد می‌کند
کریمی در خصوص ایرادات فروش از راه اتاق تاریک گفت: این راهکار دو مشکل بزرگ ایجاد می‌کند. اول اینکه نفت به بالاترین قیمت فروش نمی‌رود. زیرا طرفین مذاکره می‌کنند. عدم تقارن اطلاعاتی باعث خواهد شد نفت به قیمت پایین فروخته شود. چون شرکت نفت هم تحت فشار است. مشکل دوم تحویل محموله بدون دریافت پول است. عدم گرفتن ضمانت لازم هم می‌تواند فساد ایجاد کند. روابط در این حوزه، فردی است و فسادهایی که در نتیجه روابط فردی ممکن است ایجاد شود، در این حوزه هم احتمال وقوع آن هست.
وی درباره اینکه آیا اساس بورس سازوکار کارآمدی محسوب می‌شود یا خیر خاطر نشان کرد: عرضۀ نفت خام در بورس انرژی در مقام طراحی مشکلی ندارد و زیرساخت بورس انرژی برای این کار هم بدون مشکل است. در حال حاضر معاملاتی با همان ابعاد در مورد نفت کوره در بورس انرژی صورت می‌گیرد.
وی تصریح کرد: با این همه باید دو اتفاق رخ دهد: استمرار عرضه نفت و وجود اراده ای در وزارت نفت برای رفع مشکلاتی که در مسیر کار پیش می‌آید. برای نمونه اگر در روند اجرا خریداری گفت قادر به پرداخت ریال نیستم، مکانیزمی طراحی شود تا در داخل به آن ریال داده و در خارج ارز دریافت شود تا این معامله صورت گیرد. بدون وجود چنین اراده ای ، کار جلو نخواهد رفت.