بزرگنمایی:

تبسم مهر - یاسوج- ایرنا- مجموع بارش‌های سال زراعی جاری تا 27 دی ماه در یاسوج بیش از 600 میلی متر، سی سخت بیش از 562 میلی متر و دهدشت 552 میلی متر بوده ،اما آیا باید این بارش‌ها دلیلی برای به فراموشی سپردن بحران آب در کشور و استان به شمار آید؟

به گزارش ایرنا براساس داده‌های دفتر مطالعات پایه منابع آب ایران مجموع ریزشهای جوی از اول مهر تا 27 دی سال آبی 98-97بالغ بر 123.6 میلیمتر است که نسبت به میانگین دوره‌های مشابه درازمدت ( 93.9 میلیمتر) 31.6 درصد افزایش و نسبت به دوره مشابه سال آبی گذشته( 36.7 میلیمتر) 236.8 درصد افزایش نشان می‌دهد.
مجموع بارش‌های سال زراعی جاری در شهرستان‌های مختلف کهگیلویه و بویراحمد نیز قابل توجه است به نحوی که با سال زراعی گذشته قابل مقایسه نیست.
میزان بارش‌های باران امسال در برخی استانها از جمله کهگیلویه و بویراحمد قابل توجه بوده است اما اینک این سوال مطرح شده که آیا خشکسالی و پیامدهای آن تمام شده است؟
** آثار خشکسالی یک دهه گذشته همچنان محسوس است
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای کهگیلویه و بویراحمد گفت: با وجود این که میزان بارش‌های امسال نرمال است اما همچنان آثار پدیده خشکسالی و کم بارشی‌های سالیان گذشته در یک دهه اخیر قابل محسوس است.
علی داوودی مهر اظهار داشت: این در حالی است که بدترین شرایط بحران آبی، کم بارشی و خشکسالی‌های استان طی 5 سال اخیر در 2 سال گذشته رخ داد.
وی تصریح کرد: متوسط کل بارش سال‌های زراعی 95 و 96 در استان به ترتیب 450 و 345 میلی متر گزارش شده است.
داوودی مهر میانگین بارش بلند مدت در کهگیلویه و بویراحمد را 720 میلی متر عنوان کرد و گفت: در سال‌های پربارش میزان آب‌های تجدید شونده و روان آبها نیز به ترتیب 100 و 11و نیم میلیارد مترمکعب بوده است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای کهگیلویه و بویراحمد همچنین شرایط خاص توپوگرافی و آب و هوایی این استان را یادآور شد و افزود که وجود بیش از 2 هزار رودخانه فصلی، قنات‌ها و آبراه‌ها و ده‌ها رودخانه خروشان این استان را به یکی از مناطق مستعد در حوزه منابع آبی در سطح کشور تبدیل کرده است.
وی گفت: با وجود این میزان روان آب و میانگین بارش‌های سالانه و بلند مدت اما همچنان کهگیلویه و بویراحمد یکی از استان‌های با خطر و چالش کم آبی کشور است.
معاون اقتصادی استاندار کهگیلویه و بویراحمد نیز گفت: با وجود رکورد زنی این استان در میزان بارش در سال زراعی جاری اما هدر رفت و خروج سالانه حدود 10 میلیارد متر مکعب روان آب از استان همچنان یکی از چالش‌ها و دغدغه‌های جدی مردم و مسئولان در این حوزه است.
جعفر گوهرگانی با تحلیل آماری از وضعیت بارش‌های سال زراعی در استان گفت: میانگین هر شبانه روز 10 میلی متر بارش در کهگیلویه و بویراحمد بر اساس اندازه گیری و معادل آن در هر سطح هکتار از مساحت استان حدود یک و نیم میلیارد متر مکعب برآورد می‌شود.
وی یادآور شد: از مجموع حدود 11 و نیم میلیارد مترمکعب روان آب در سطح استان که معادل بیش از 100 میلیارد مترمکعب آب‌های تجدید شونده است تنها کمتر از یک میلیارد متر مکعب آن ذخیره سازی می‌شود و مابقی بدون استفاده از استان خارج می‌شود.
گوهرگانی ابراز داشت: البته کل میزان مورد نیاز استان حدود یک و نیم تا 2 میلیارد متر مکعب در حوزه آب شرب، صنعت و کشاورزی برآورد می‌شود که با تلاش متولیان امر این مهم در حال محقق شدن است.
رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کهگیلویه و بویراحمد نیز گفت: موضوع منابع آبی و طرح‌های موجود در این بخش یکی از محورهای اساسی توسعه پایدار در این استان محسوب می‌شود.
حسن نوروزی با اشاره به محورها و اولویت‌های مهم پژوهشی امسال در کهگیلویه و بویراحمد افزود: کشاورزی و منابع آب از جمله مهمترین این محورهاست.
رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کهگیلویه و بویراحمد یادآور شد: این اولویت‌ها به فراخوان گذاشته شده و پژوهشگران بومی یا غیربومی برای موضوع‌های مرتبط با آنها طرح پژوهشی ارائه می‌دهند.
** فقدان تحقیقات لازم در بخش پیش‌بینی خشکسالی
کارشناس مسائل کشاورزی و آب در زمینه خشکسالی می‌گوید: آب از نهاده‌های اصلی کشاورزی و رکن اساسی توسعه کشاورزی به شمار می‌رود و بحران آب چالشی بزرگ برای ایران و تمام کشورهای جهان است و مصرف نادرست آن موجب عدم دستیابی به پایداری در توسعه کشاورزی می‌شود.
بهمن خسروی‌پور می‌افزاید: کشور ایران با قرار گرفتن در ناحیه‌ی گرم و کم‌بارش جهان نه تنها با معضل آب مورد نیاز کشاورزی بلکه با تهیه و دسترسی به آب شرب بهداشتی هم رو به رو است.
وی ادامه می‌دهد: فقدان تحقیقات لازم در بخش پیش‌بینی خشکسالی در سال‌های گذشته و یا بی توجهی به تحقیقات به عمل آمده، موجب بروز بحران آب در ایران شده است.
خسروی یادآور می‌شود: بی‌تدبیری و کم توجهی به خشکسالی ها، ضربه بزرگ و جبران‌ناپذیری به تمام بخش‌های اصلی کشور و زندگی روزانه مانند روند سریع بیابان‌زایی، پدیده ریزگردها، مهاجرت روستاییان، معضلات اجتماعی، کاهش تولیدات کشاورزی و غیره را به دنبال داشته است.
** اعتماد پایین به بارش ها
کارشناس اقلیم شناسی نیز که پژوهشهایی در زمینه خشکسالی انجام داده است می‌گوید: موقعیت ایران و سیستم‌های بارشی موثر بر میزان بارش دریافتی علاوه بر حاکمیت شرایط خشک و نیمه خشک و دریافت یک سوم میانگین جهانی در ایران موجب قابلیت اعتماد پایین به بارش شده و میزان بارش از سالی به سال دیگر به شدت متغیر است.
اسماعیل نصرآبادی می‌افزاید: بیشترین مانع برای برنامه ریزی کمبود آب حاصل از خشکسالی، تصادفی بودن این پدیده است، خشکسالی به عنوان یک پدیده اقلیمی همیشه وجود داشته اما دوره، شدت و فراوانی آن تا حد زیادی نامعلوم است.
وی ادامه می‌دهد: عقلانی است برای کاهش هزینه‌ها و عوارض خشکسالی برنامه ریزی مناسبی انجام شود.
نصرآبادی بیان می‌کند: سناریوهای پیش بینی اقلیم آینده به طور کلی دریافت بارش بیشتر همراه با سیل‌های شدیدتر در مناطق مرطوب و بارش کمتر در مناطق خشک با گستره وسیع‌تر برای خشکسالی را پیش بینی می‌کند.
** خشکسالی، تغییر الگوی بارش و افزایش دما:
نصرآبادی می‌افزاید: در نیم سده گذشته دمای شبانه، روزانه و شبانه روزی ایران به ترتیب با آهنگ سه، یک و دو درجه در هر سال افزایش داشته و این به معنی افزایش چهار برابری میانگین دمای ایران نسبت به میانگین جهانی است و این افزایش دما موجب افزایش تبخیر و تعرق، افزایش نیاز آبی گیاهان و کاهش پهنه‌های آبی و پوشش گیاهی شده است.
** تاثیر خشکسالی بر آب‌های زیرزمینی
نصرآبادی می‌گوید: آمارها حکایت از برداشت حدود 10 هزار میلیارد متر مکعب آب از آب‌های زیرزمینی در سال 2010 دارد و این به آن معناست که در 50 سال اخیر برداشت از این منابع سه برابر شده است پمپاژ بیش از حد از منابع آب زیرزمینی موجب شده 25 درصد آبخوان‌های کشور در شرایط بحرانی قرار گیرند.
لایه‌های آبدار زیرزمینی کشور هر ساله با 5.5 میلیارد متر مکعب کسری مخزن مواجه است این امر حساسیت بیشتر آب‌های زیرزمینی را نسبت به استفاده بی‌رویه روشن می‌سازد.
نصرآبادی می‌افزاید: به طور کلی رشد جمعیت عامل اصلی بحران آب در سطح جهان است و می‌توان آن را مادر بحران آب نامید.
** کشاورزی ناکارآمد و با بازده پایین
کارشناس اقلیم شناسی می‌گوید: اتکای بیش از حد اقتصاد ایران به نفت یکی از عوامل اصلی پایین بودن بهره وری در بخش‌های مختلف کشور و به خصوص بخش کشاورزی قلمداد می‌شود در حالی که این بخش 93 درصد آب کشور به میزان 83 میلیارد مترمکعب را می‌بلعد.
نصرآبادی می‌افزاید: بخش کشاورزی روی هم رفته از راندمانی بین 30 تا 35 درصد در آبیاری برخوردار بوده و بهره وری آب به تولید در این حوزه حدود 0.75 کیلوگرم در متر مکعب است و سهم کشاورزی با این حجم بالای مصرف آب معادل 15 درصد از تولید ناخالص ملی بدون نفت را تشکیل می‌دهد.
**سوءمدیریت و عطش توسعه بدون توجه به توان اکولوژیکی
نصرآبادی بیان می‌کند: با توجه به تغییر پذیری بالای بارش، مدیران برای مدیریت آب حاصل از ترسالی‌ها برنامه مدونی نداشته و در عمل بارش‌های دریافتی مازاد این سال‌ها نه تنها ذخیره نمی‌شود بلکه بهانه خوبی برای به فراموشی سپردن بحران آب در کشور به شمار می‌آید.
وی ادامه می‌دهد: از آب دریافتی در ترسالی‌ها که باید به عنوان یک فرصت برای جبران کسری مخازن ذخیره آب استفاده کرد توسط بسیاری از مدیران به عنوان شاهد و مثالی برای دوره‌ای بودن کم آبی و کم جلوه دادن بحران آب استفاده می‌شود.
نصرآبادی می‌افزاید: اوج خشکسالی مدیریتی در چیدمان توسعه بدون در نظر گرفتن توان اکولوژیکی و محیطی مناطق جغرافیایی کشور بروز و ظهور یافته است.
** تثبیت جغرافیایی جمعیت فعلی و تدوین الگوی ملی باز توزیع جغرافیایی جمعیت
کارشناس اقلیم شناسی در زمینه راه حل‌های مبارزه با خشکسالی می‌گوید: اولویت نخست دولت مردان و برنامه ریزان باید به تثبیت و حفظ جمعیت ساکن در مناطق روستایی، شهرهای کوچک و میانی معطوف شود و باور کنیم که هر کوتاهی و فوت وقت با این روند فعلی به چنان توزیع ناهمگونی منجر خواهد شد که کشور را به وادی عمیق شدن بحران خواهد کشاند.
** توانمندسازی کشاورزان و جوامع روستایی
اسماعیل نصرآبادی می‌گوید: نتایج مطالعات بانک جهانی و محققان بسیاری در سراسر دنیا و ایران فقدان نظام مالی و اعتباری برای پرداخت مساعده به کشاورزان از سوی دولت و نبود بنیه مالی قوی کشاورزان را از مهم‌ترین موانع و محدودیت‌های بکارگیری مدیریت بهینه منابع آب در نظام کشاورزی ذکر کرده‌اند.
وی می‌افزاید: در حالی که ساکنان روستاها کمترین هزینه سربار در بخش خدمات عمومی و زیرساختی را به دولت تحمیل می‌کنند انتظار می‌رود دولت معادل یا بخشی از هزینه‌های سربار و خدماتی شهرنشینان کلان شهرها را برای ساکنان شهرهای میانی، کوچک و روستاها در زمینه توانمندی اقتصادی و بهبود بهره‌وری سرمایه گذاری کند.
نصرآبادی ادامه می‌دهد: سرمایه گذاری‌ها در بخش کشاورزی باید همگام با مدرن شدن،کارایی و جذابیت اقتصادی این بخش را نیز به همراه داشته باشد.
** تدوین الگوی کشت مناسب با توان‌های محیطی و نظارت بر اجرا
کارشناس اقلیم شناسی می‌گوید: امنیت غذایی یکی از قلمروهای امنیت ملی محسوب می‌شود که در برنامه‌های توسعه ایران هم بر ضرورت افزایش ضریب امنیت غذایی و خودکفایی کشاورزی تأکید شده است.
نصرآبادی می‌افزاید: یکی از ضرورت‌های حصول پایدار به این هدف تدوین و اجرای الگوی کشت مناسب است الگوی کشتی که در آن نیازهای کلان غذایی، افزایش ضریب امنیت غذایی، وضعیت منابع محلی، توان‌های محیطی، حفظ محیط زیست، آب مجازی مورد نیاز، کارآیی اقتصادی و بهره وری با هم مدنظر قرار می‌گیرد تا زمینه تحقق خودکفایی پایدار با کمترین تخریب محیط زیست و دارای توجیه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی فراهم شود.
رشد فزاینده جمعیت کشور و همچنین استفاده از روش‌های ناکارآمد در زمینه کشاورزی تاثیر خشکسالی و بحران آب را در کشور و استان پر رنگ‌تر کرده است و به همین منظور لازم است با برنامه ریزی مسئولان و دولت مردان در زمینه کمک به روستائیان و ایجاد جذابیت‌های اقتصادی در بخش کشاورزی و جلوگیری از کشت محصولات پرمصرف آب اثرات خشکسالی را کاهش داد.
اگرچه در سال زراعی جاری بارندگی‌ها در کهگیلویه و بویراحمد قابل توجه بوده اما برای عبور از بحران کم آبی و حفظ منابع موجود باید الگوی کشت مناسب و کم آب و سیستم‌های آبیاری نوین از برداشت‌های بیش از حد و غیر مجاز آب جلوگیری کرد.
/6110/9928
انتهای پیام /*